Odpowiedzialność karna pracownika popełniającego przestępstwo w wykonaniu polecenia przełożonego

• Autorzy: Ryszard Dębski

Warianty tytułu

Strafrechtliche Verantwortung des Mitarbeiters für Begehung des Verbrechens Durch Ausführung eines Dienstauftrags

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Niniejszy artykuł stanowi próbę rozważenia, jakie znaczenie dla odpowiedzialności podwładnego może mieć okoliczność, iż czyn stanowił wykonanie polecenia przełożonego. Niewątpliwie oceniając konkretny czyn podwładnego sąd - wśród innych elementów stanu faktycznego pozwalających na wszechstronną ocenę czynu - każdorazowo bierze pod uwagę i tę okoliczność. Można by zatem całą kwestię pozostawić jedynie w sferze ocen indywidualno-konkretnych. Można też jednak podjąć próbę poszukiwania - drogą pewnych uogólnień - jakichś wskazówek ułatwiających takie oceny. Należy przy tym stwierdzić, iż ze względu na różne stopnie podległości pracowniczej, różne rodzaje poleceń, różnorodne korelacje pomiędzy powiązaniem służbowym podwładnego z przełożonym a zakresami ich wiedzy fachowej lub doświadczenia w danej dziedzinie działalności itd. trudno tu o jakąś pełniejszą generalizację. W szczególności zaś nie wydaje się właściwe konstruowanie jakichś szczególnych okoliczności uchylających odpowiedzialność pracownika za popełnienie przestępstwa wynikające z wykonania polecenia służbowego. Przepisy obowiązującego kodeksu karnego, w szczególności artykuły 7, 24 i 50 pozwalają, bowiem sądowi na dokonanie należytej indywidualno-konkretnej oceny każdego przypadku takiego czynu pracownika. Toteż nie w kierunku konstruowania jakiegoś kontratypu zmierzają przedstawione niżej rozważania. Celem ich jest jedynie poszukiwanie wspólnej płaszczyny dla indywidualno-konkretnych ocen, których dokonywać muszą sądy. Nie chodzi tu zatem o ustalenie ex ante), kiedy pracownik może wykonując polecenie popełnić czyn zabroniony bez obawy o odpowiedzialność karną, lecz o rozważenie, w jakiej płaszczyźnie okoliczność, iż podwładny wykonywał polecenie, może być wzięta pod uwagę przez sąd. (fragment tekstu)

Słowa kluczowe

PL

Odpowiedzialność karna; Praca; Prawo karne

EN

Criminal liability; Labour; Criminal Law

• Czasopismo: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica
• Rocznik: 1985
• Numer: nr 22 Prawo karne i procedura karna
• Strony: 109--132

Twórcy

autor

Ryszard Dębski

• Uniwersytet Łódzki

Bibliografia

• 1. I. Andrejew, Polskie prawo karne, Warszawa 1978, s. 214 i n.
• 2. K. Buchała, Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwo w komunikacji drogowej, Warszawa 1973, s. 227.
• 3. K. Buchała, Z rozważań nad winą nieumyślną - niedbalstwo, "Państwo i Prawo" 1975, nr 2, s. 63-64.
• 4. L. Lernell, Wykład prawa karnego. Część ogólna, t. 1, Warszawa 1969, s. 239-240.
• 5. J. Łętowski, Niektóre problemy służby państwowej w świetle aktualnych rozwiązań prawnych, "Państwo i Prawo" 1975, nr 8-9, s. 49.
• 6. J. Łętowski, Polecenie służbowe w administracji, Warszawa 1972, s. 240.
• 7. J. Mitera, Karalna niegospodarność, Warszawa 1982, s. 82.
• 8. S. Piwnik, Odpowiedzialność karna pracownika w związku ze stosowaniem się do poleceń przełożonych, "Nowe Prawo" 1978, nr 2, s. 267.
• 9. S. Piwnik, Odpowiedzialność karna przełożonego (poleceniodawcy) i podwładnego (wykonawcy polecenia), "Problemy Proworządności" 1977, nr 11, s. 20.
• 10. H. Popławski, Karalna niegospodarność, Poznań-Bydgoszcz 1971, s. 4.
• 11. H. Popławski, Odpowiedzialność karna podwładnego za czyn bezprawny- popełniony w wykonaniu polecenia służbowego, "Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego" 1963, nr 2, s. 44.
• 12. M. Rafacz-Krzyżanowska, Podporządkowanie pracownika, "Praca i Zabezpieczenie Społeczne" 1969, nr 8.
• 13. G. Rejman, Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 1 lipca 1968 r. (II KR 41/68), "Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych" 1969, nr 11, s. 501.
• 14. G. Rejman, O podporządkowaniu pracownika w procesie pracy - krytycznie, "Praca i Zabezpieczenie Społeczne" 1969, nr 7.
• 15. G. Rejman, Odpowiedzialność karna za niewłaściwe wykonanie nadzoru w zespołowym działaniu, Warszawa 1972, s. 151 i n.
• 16. G. Rejman, Przegląd orzecznictwa Sądu Najwyższego w zakresie prawa karnego materialnego na lata 1973-1974, "Nowe Prawo" 1975, nr 7-8, s. 1065.
• 17. Z. Salwa, Prawo pracy w zarysie, Warszawa 1977, s. 59-60.
• 18. W. Sanetra, Obowiązki pracownika w kodeksie pracy, "Państwo i Prawo" 1975, nr 5, s. 19.
• 19. W. Szubert, Zarys prawa pracy, Warszawa 1976, s. 90, 170.
• 20. S. Śliwiński, Polskie prawo karne materialne, Warszawa 1946, s. 203.
• 21. W. Świda, Prawo karne, Warszawa 1978, s. 140 i n.
• 22. W. Wolter, Nauka o przestępstwie, Warszawa 1973, s. 198 i n.
• 23. Zarys prawa karnego materialnego, red. T. Cyprian, Poznań 1968, s. 144.
• 24. J. Zieleniewski, Organizacja i zarządzanie, Warszawa 1975, s. 469 i n.
• 25. J. Ziewiński, Rozkaz wojskowy w prawie karnym. Warszawa 1973, s. 291-292.