Misja ISAF w Afganistanie jako przykład operacji reagowania kryzysowego i wymuszania pokoju

• Autorzy: Arkadiusz Machniak

Warianty tytułu

ISAF Mission in Afghanistan as an Example of Crisis Response and Peace Enforcement Operations

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Atak na WTC w Nowym Jorku 11 września 2001 r. stanowi przełom w historii terroryzmu i konfliktów współczesnego świata. Był bezprecedensowym przykładem ataku asymetrycznego dokonanego przez stronę słabszą na hipermocarstwo aspirujące do odgrywania dominującej roli w polityce współczesnego świata. Zamach terrorystyczny w Nowym Jorku wymusił powstanie międzynarodowej koalicji antyterrorystycznej, która rozpoczęła interwencję zbrojną w Afganistanie celem likwidacji siatki terrorystycznej Al-Kaidy oraz popierających ją talibów. Podstawy operacji ISAF gwarantowały zapisy porozumienia zawartego w Bonn w grudniu 2001 r. ze stroną afgańską oraz rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ 1386, powołującej operacje pokojowe zgodnie z treścią rozdziału VI Karty Narodów Zjednoczonych. Tym samym misja ISAF była operacją reagowania kryzysowego (AJP 3.- 4), czyli operacją wspierania pokoju (AJP 3. - 4.1), a dokładnie ze względu na podstawy prawne i cele - operacją wymuszenia pokoju (ang. peace enforcement operation).(abstrakt oryginalny)

EN

The attack on the WTC in New York on September 11, 2001 is a breakthrough date in the history of terrorism and conflicts in the modern world. It was an unprecedented example of an asymmetric attack by a weaker party on a hyperpower aspiring to play a dominant role in the politics of the modern world. The terrorist attack in New York forced the creation of an international anti-terrorist coalition, which launched an armed intervention in Afghanistan to eliminate the Al-Qaeda terrorist network and the Taliban supporting it. The basis of ISAF operation was guaranteed by the provisions of the agreement concluded in Bonn in December 2001, with the Afghan side and based on UN Security Council Resolution 1386, establishing peacekeeping operations in accordance with Chapter VI of the United Nations Charter. Therefore, the ISAF mission was a typical crisis response operation (AJP 3.-4), i.e., a peace support operation (AJP 3.-4.1), and precisely due to its legal basis and objectives, a peace enforcement operation.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Konflikty międzynarodowe; Terroryzm; Misje pokojowe

EN

International conflicts; Terrorism; Peace missions

• Czasopismo: De Securitate et Defensione. O Bezpieczeństwie i Obronności
• Rocznik: 2023
• Numer: nr 2
• Strony: 108--120

Twórcy

autor

Arkadiusz Machniak

• Uniwersytet Rzeszowski

Bibliografia

• Agencja Standaryzacji NATO. 2010. Allied Joint Doctrine for non-article 5 Crisis Response Operations 3.4 (A), https://www.ismllw-be.org/wp-content/uploads/2019/04/004.-ajp-3.4a-rd1.pdf.
• Agencja Standaryzacji NATO. 2012. AAP-6 Słownik terminów i definicji NATO, https://wcnjik.wp.mil.pl/u/AAP6PL.pdf.
• Aleksandrowicz R. T., 2022. Prognozowanie zagrożeń terrorystycznych. Aspekty metodologiczne. Warszawa: Wydawnictwo Difin.
• Amnesty International. 2011. Afganistan 10 lat później: Powolny postęp i stracone nadzieje, https://www.amnesty.org.pl/wp-content/uploads/2011/10/Afgani-stan_Karta_Praw_Czlowieka_051011.pdf.
• Bąk T. 2012. Misje stabilizacyjne i operacje pokojowe metodą rozwiazywania konfliktów militarnych. "Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Oficerskiej Wojsk Lądowych". 1: 185-206.
• Barnaszewski B. 2008. Współczesny konflikt zbrojny -państwo ubezwłasnowolnione. "Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Oficerskiej Wojsk Lądowych", 3(149):72.
• Belica B. 2014. NATO wobec konfliktu w Afganistanie: wyzwanie na miarę XXI wieku. ANTE -PORTAS. Studia nad Bezpieczeństwem 1(3): 27-41.
• Berry B. 2013. Afghanistan: the beginning of the end, https://www.iiss.org/online-analy-sis/online-analysis/2013/07/afghanistan-the-beginning-of-the-endgame/.
• Borkowski R. 2022. Refleksja nad stanem świata w 20 lat po dramacie 11 września 2001 r. W Dwie dekady walki z terroryzmem.14-15. Warszawa: Wydawnictwo Difin.
• Bryjka F., 2022. Przyszłość reagowania kryzysowego w nowej strategii NATO. "Biuletyn Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych" 118(2537).
• Brzoza A., Fryc M., 2012. Strategiczne Centrum Zarządzania Kryzysowego NATO. Czy sprosta wyzwaniom bezpieczeństwa. "Bellona" 3(670): 94-97.
• Collins J. J., 2021. Understanding War in Afghanistan, Washington D.C: NDU Press.
• Danielewicz K., 2013. Komórka sztabowa 2X w operacji typu COIN -wybrane zagadnienia. "Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego" 8(5):170-188.
• Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej C 117/133. 2021. Sytuacja w Afganistanie. Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 16 września 2021 r. w sprawie sytuacji w Afganistanie. 2021/2877(RSP).https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CE-LEX:52021IP0393&from=EN.
• Hanik D., 2023. Zjawisko terroryzmu we współczesnym świecie -wybrane zagadnienia. W Bezpieczeństwo. Prawa człowieka. Stosunki międzynarodowe. 55-56. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
• Hołyst B. 2016. Bezpieczeństwo gatunku ludzkiego, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Jureńczyk Ł., 2013. Wojna z talibami i Al-Kaidą. Afganistan w latach 1994-2012. Toruń: Wydawnictwo Grado.
• Jureńczyk Ł., 2016. Polska misja w Afganistanie. Wojsko Polskie w operacji reagowania kryzysowego NATO, Bydgoszcz: Wydawnictwo UKW.
• Jureńczyk Ł., 2019. Sytuacja bezpieczeństwa w Afganistanie po zakończeniu misji ISAF. "Teka of Political Science and International Relations -UMCS" 14(2): 43-55.
• Jureńczyk Ł., 2020. Główne przyczyny akceptacji przemocy niepaństwowych ugrupowań zbrojnych we współczesnym Afganistanie. "Przegląd Politologiczny" 1:19-34.
• Kart Narodów Zjednoczonych, http://libr.sejm.gov.pl/tek01/txt/onz/1945-r6.html.
• Kłyszejko K. 2022. Przyczyny niepowodzenia polityki amerykańskiej w Afganistanie. "Przegląd Geopolityczny" 41:103-119.
• Kołodziejczak A., 2022. Konflikty zbrojne ery globalizacji -teorie i podejście badawcze "Doctrina. Studia Społeczno-Polityczne" 19:50-51.
• Koziej S., 15.10.2009. Operacja NATO w Afganistanie w kontekście walki z terroryzmem. Referat na konferencji "NATO -historia i współczesność A.D. 2009".
• Kwiecińska M. 2015. Operacje reagowania kryzysowego w świetle koncepcji strategiczej NATO. "Obronność -Zeszyty Naukowe Wydziału Zarządzania i Dowodzenia Akademii Obrony Narodowej" 2(14):93-101.
• Kwiecińska M., 2015. Znaczenie i rola operacji reagowania kryzysowego dla międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa. "Obronność -Zeszyty Naukowe Wydziału Zarządzania i Dowodzenia Akademii Obrony Narodowej" 1(13):39-53.
• Lakomy M., 2013. Misja International Security Assistance Force w Afganistanie jako wyzwanie dla bezpieczeństwa międzynarodowego. "Studia Politicae Universitatis Sile-siensis", 11: 231-252.
• Liedel K., 2010. Zwalczanie terroryzmu międzynarodowego w polskiej polityce bezpieczeństwa. Zarządzanie bezpieczeństwem. Warszawa: Wydawnictwo Difin.
• Lorenz W., 2021. Nowa strategia NATO -jak przywrócić priorytet kolektywnej obronie. "Biuletyn Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych" 6(192): 1-2.
• Marszałek M., Denysiuk I., 2013. Elementy wsparcia procesu stabilizacji i odbudowy państw. "Zeszyty Naukowe Akademii Obrony Narodowej" 4(93):5-30.
• Marszałek M., 2013. Operacje reagowania kryzysowego NATO. Istota -Uwarunkowania -Planowanie, Warszawa: Wydawnictwo Difin.
• Modrzejewska-Leśniewska J., 2010. Afganistan, Warszawa: Wydawnictwo Trio.
• MON. Centrum Doktryn i Szkolenia Sił Zbrojnych. 2013. Operacje reagowania kryzysowego spoza artykułu 5. DD/3.4.(A).
• Olejaż T., 2015. Operacje pokojowe NATO. "Modern Management Reviev" 22(3): 159-170.
• Rynning S., 2014. After Combatthe Perils of Partnership: NATO and Afghanistan beyond 2014. "Research Paper. Nato Defense College" no. 80.
• Sójka W., 2020. Działania specjalne w operacjach przeciwpartyzanckich w wybranych konfliktach zbrojnych XXI wieku. "Wiedza Obronna" vol. 270 (1):41-59.
• Stelmach J. (red.). 2021. Terroryzm i antyterroryzm w opiniach ekspertów w XX rocznicę zamachów na WTC i Pentagon. Warszawa: Wydawnictwo Difin.
• Trembecki J., 2010. Sztuka operacyjna a strategia w Afganistanie. Bellona 1:67.
• Trzpil M., 2009. Afganistan jako największe współczesne wyzwanie dla NATO. "Bezpieczeństwo Narodowe" 11(3):50-73.
• Uhma P. 2018. Uchwały prawotwórcze Rady Bezpieczeństwa ONZ. Kraków: Oficyna Wydawnicza AFM.
• Żarkowski P. 2015. Zasady użycia sił zbrojnych w operacjach pokojowych. "Doctrina. Studia Społeczno-Polityczne" 12:183-204.
• Zawadzki W. 2016. Operacje reagowania kryzysowego NATO spoza artykułu 5 Traktatu Waszyngtońskiego. "Zeszyty Naukowe WSA. Nauki Społeczne i Humanistyczne" 63(3): 41-60.
• Zyla B., Grant L., 2022. Lessons from NATO's intervention in Afghanistan. "NDC Policy Brief", https://www.ndc.nato.int/news/news.php?icode=167.

Identyfikatory

DOI

https://doi.org/10.34739/dsd.2023.02.07