Samobójstwa wśród młodzieży jako problem kryminologiczny

• Autorzy: Eliza Mazur , Korneliusz Łukasik

Warianty tytułu

Youth Suicide as a Criminological Problem

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Samobójstwo stanowi przedmiot zainteresowania wielu dyscyplin naukowych, takich jak m.in. psychologia, nauki socjologiczne, nauki prawne, nauki teologiczne. Poważnym problemem społecznym jest narastająca liczba osób młodych, które w akcie desperacji, z powodu braku umiejętności radzenia sobie z problemami szkolnymi, rodzinnymi, przejawów wykluczenia z grupy rówieśniczej czy niskiej odporności na stres decydują się na odebranie sobie życia. Samobójstwo w tym aspekcie należy rozpatrywać jako poważny kryzys społeczny XXI w. W literaturze kryminologicznej jest ono postrzegane jako rodzaj dobrowolnej śmierci oraz akt przerwania ciągłości życia. Samobójstwo wśród młodzieży często poprzedza próba samobójcza, która jest "wołaniem o pomoc", próbą zwrócenia na siebie uwagi, ale przede wszystkim aktem rozpaczy i buntu na rzeczywistość, z którą należy się zmierzyć. Czynniki ryzyka o charakterze suicydalnym wzajemnie się przenikają i uzupełniają. Należą do nich te mające związek z osobą suicydenta, jak również jego cechy osobowości, style poznawcze, uwarunkowania genetyczne czy biologiczne. Istotną rolę pełnią te, które są powiązane z najbliższym otoczeniem, rodziną, grupą społeczną i mediami. Celem artykułu jest charakterystyka zjawiska samobójstw w Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem danych dotyczących dzieci i młodzieży w oparciu o dane statystyczne Policji. Ponadto autorzy próbują przybliżyć portret psychologiczny osoby decydującej się popełnić samobójstwo oraz zwrócić uwagę na czynniki ryzyka samobójstw wśród młodzieży. (abstrakt oryginalny)

EN

Suicide is the subject of interest in many scientific disciplines, such as psychology, sociology, law, theology. A serious social problem is the growing number of young people who, in an act of desperation, lack of ability to cope with school and family problems, peer exclusion and low stress resistance, decide to take their own lives. Suicide in this aspect should be considered as a major social crisis of the 21st century. In criminological literature, it is seen as a type of voluntary death and an act of discontinuation of life. Suicide among young people is often preceded by a suicide attempt, which is a "call for help", an attempt to draw attention to themselves, but above all an act of despair and rebellion against the reality they have to face. Suicidal risk factors intersect and complement each other. These include both those related to the suicidal person, as well as his or her personality traits, cognitive styles, genetic or biological conditions. An important role is played by those linked to the immediate environment, the family, the social group and the media. The aim of this article is to characterise the phenomenon of suicides in Poland with special attention to data on children and adolescents based on the statistics of the Police Headquarters. In addition, the authors attempt to provide a psychological portrait of the person who decides to commit suicide and to draw attention to suicide risk factors among adolescents. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Samobójstwa; Młodzież; Regulacje prawne

EN

Suicides; Youth; Legal regulations

• Czasopismo: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio G. Ius
• Rocznik: 2024
• Tom: 71
• Numer: nr 1
• Strony: 41--58

Twórcy

autor

Eliza Mazur

• Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach

autor

Korneliusz Łukasik

• Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach

Bibliografia

• Bandura-Madej W., Wybrane zagadnienia interwencji kryzysowej, Warszawa 1996.
• Butcher J.N., Hooley J.M., Mineka S., Psychologia zaburzeń DSM-V, Sopot 2021.
• Cztery U., Umysł samobójcy, Kraków 2022.
• Fox C., Hawton K., Jak - dlaczego - kiedy rozmawiać z młodymi zagrożonymi samobójstwem, Warszawa 2009.
• Hołyst B., Samobójstwo. Przypadek czy konieczność, Warszawa 1983.
• Hołyst B., Suicydologia, Warszawa 2002.
• Hołyst B., Suicydologia, Warszawa 2012.
• Karaźniewicz J., Prawnokarne aspekty samobójstw, [w:] Suicydologia dla prawników i śledczych, red. E.M. Guzik-Makaruk, I. Sołtyszewski, Warszawa 2023.
• Laskowska K., Epidemiologia zachowań suicydalnych, [w:] Suicydologia dla prawników i śledczych, red. E.M. Guzik-Makaruk, I. Sołtyszewski, Warszawa 2023.
• Michalska-Suchanek M., Fenomen samobójstwa, Mikołów 2011.
• Pospiszyl I., Patologie społeczne i problemy społeczne, Warszawa 2021.
• Skawińska M., Samobójstwo. Rola polityki społecznej w zapobieganiu i terapii, Kielce 2003.
• Szpringer M., Mazur E., Laurman-Jarząbek E., Poczucie sensu życia, natężenie depresji i radzenie sobie w sytuacjach stresowych u osób podejmujących zachowania ryzykowne, Kielce 2022.
• Ziółkowska J., Samobójstwo. Analiza narracji osób po próbach samobójczych, Warszawa 2016.
• Dane statystyczne Policji dotyczące zamachów samobójczych, https://statystyka.policja.pl/st/ wybrane-statystyki/zamachy-samobojcze (dostęp: 24.09.2023).
• Dane statystyczne Policji dotyczące zamachów samobójczych od 2017 roku, https://statystyka. policja.pl/st/wybrane-statystyki/zamachy-samobojcze/63803,Zamachy-samobojcze-od-2017- roku.html (dostęp: 24.09.2023).
• Raport dotyczący zachowań samobójczych wśród dzieci i młodzieży za lata 2012-2021, https://backend.zwjr.pl/media/attachments/Raport_za_lata_2012-2021_zachowania_samobojcze_mlodziezy_2_JVEHSu1.pdf (dostęp: 24.09.2023).
• Szymańska J., Zapobieganie samobójstwom dzieci i młodzieży. Poradnik dla pracowników szkół i placówek oświatowych oraz rodziców, Warszawa 2016, https://www.ore.edu.pl/wp-content/ uploads/phocadownload/pracownie/seria_profilaktyka_Zapobieganie_samobojstwom_dzieci- _i_mlodziezy.pdf (dostęp: 15.03.2024).
• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (t.j. Dz.U. 2022, poz. 1138, ze zm.).

Identyfikatory

DOI

10.17951/g.2024.71.1.41-58