Determinanty infrastruktury podstawowej opieki zdrowotnej w miastach powiatowych województwa śląskiego wobec pandemii SARS-CoV-2

• Autorzy: Gracjan Chrobak

Warianty tytułu

Determinants of the Primary Health Care Infrastructure in District Towns of Śląskie Province during the COVID-19 Pandemic

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Niebagatelny wkład w zapewnienie ochrony zdrowia ich mieszkańcom wnoszą jednostki samorządu terytorialnego, zwłaszcza gminy miejskie. Stało się to szczególnie widoczne wówczas, gdy lekarze rodzinni pomagali w zapobieganiu i leczeniu koronawirusa. Celem niniejszego opracowania jest studium hierarchizacji zagęszczenia placówek podstawowej opieki zdrowotnej (dalej: POZ) 19 miast grodzkich województwa śląskiego (tzw. obiektów) w cieniu pandemii SARS-CoV-2. Badanie przeprowadzono w dwóch okresach: w roku 2020 (faza identyfikacyjna COVID-19) i w roku 2022 (faza adaptacyjna COVID-19). W ramach analizy porównawczej danych użyto metody sum standaryzowanych, posługując się technikami normalizacyjnymi, opartymi na standaryzacji, transformacjach ilorazowych oraz unitaryzacji stymulant i destymulant, w powiązaniu z taksonomiczną miarą rozwoju Z. Hellwiga. W następstwie postawionych w publikacji hipotez badawczych- H1: na sieć przychodni (PYP) (zmienna Y) na przełomie lat 2020/2022 oddziałują trzy czynniki (komponenty Xi): ilość przedszkoli na 1km2 (PRP), liczba nowych mieszkań oddanych do użytku na 1km2 (NMP) i długość sieci gazowej w km na 1 tys. mieszkańców (ŚGM); H2: nie stwierdza się wystąpienia znaczących różnic między składowymi Y oraz Xi w zadanym horyzoncie czasowym; H3: potwierdza się względnie duża dokładność dopasowania pojedynczych narzędzi pozycjonowania podaży POZ na Górnym Śląsku w latach 2020 i 2022, wskazując w 2022 r. na trzy dominujące ośrodki miejskie (o skrótach: SWI, KCE i CH). Podsumowując wyniki rankingów miast, najbardziej poprawiła się koniunktura infrastruktury medycznej w jednym przypadku (obiekt z kodem: SSN) (wzrost o +2 miejsca). W dwóch położenie najbardziej się pogorszyło (aglomeracje o skrótach: MYS i TCH) (spadek o -2 miejsca). (abstrakt oryginalny)

EN

Units of local government, especially urban municipalities, are important pro-viders of health care services. This role became evident when general practitioners helped to prevent the spread of the coronavirus and treat infected patients. The purpose of the following study is to create a ranking of 19 district towns of Śląskie Province in terms of density of primary health care facilities during the cOvId-19 pandemic. The analysis covers two periods: 2020 (virus identification stage) and 2022 (adaptation stage). For the purpose of comparative analysis, the author used the standardized sums method and normaliza-tion techniques involving standardization, quotient transformation and unitarization of stimulants and destimulants, as well as Hellwig's taxonomic measure of development. It was found the density of health care facilities (the Y variable) between 2020 and 2022 cor-related with three explanatory variables (Xi components): the number of nursery schools per 1 km², the number of flats completed per 1 km² and the length of the gas network in kms per 1 thousand inhabitants. Furthermore, no significant differences were identified between average values of the Y variable and the Xi components over the reference period in the 19 towns. While in 2022 the highest density of health care facilities was found to exist in Świętochłowice, Katowice and Chorzów, the biggest improvement (by 2 places in the ranking) was observed in Sosnowiec, whereas the situation deteriorated in Mysłowice and Tychy (a drop by 2 positions).(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Wielowymiarowa analiza porównawcza; Infrastruktura; Opieka zdrowotna; Pandemia; Zespół ostrej ciężkiej niewydolności oddechowej (SARS); Jednostki samorządu terytorialnego (JST)

EN

Multi-dimensional comparative analysis; Infrastructure; Health care; Pandemic; Severe Acute Respiratory Syndrome (SARS); Local government units

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Bankowej w Poznaniu
• Rocznik: 2023
• Tom: 103 nr 4 Przedsiębiorstwo w dobie kryzysu - wyzwania i perspektywy
• Strony: 67--81

Twórcy

autor

Gracjan Chrobak

• Uniwersytet WSB Merito w Poznaniu

Bibliografia

• Aczel, A.D. (2000). Statystyka w zarządzaniu. Wydawnictwo Naukowe pwn.
• Bąk, A. (2016). Porządkowanie liniowe obiektów metodą Hellwiga i topsis - analiza porównawcza. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. Taksonomia, 26(426), 23 i 26. https://doi.org/10.15611/pn.2016.426.02.
• Dmitruk, J., & Gawinecki, J. (2017). Metody wielowymiarowej analizy porównawczej - budowa i zastosowanie. Biuletyn WAT, LXVI(4), 107.
• Gawinecki, J.A., Gawinecka, A., Kowalski, L. i in. (2008). Ekonometria w zadaniach. Wyższa Szkoła Handlu i Prawa im. R. Łazarskiego.
• Jóźwiak, J., & Podgórski, J. (2006). Statystyka od podstaw. pwe.
• Kowalewski, G. (2006). Metody klasyfikacji i porządkowania. W: A. Stanimir (red.), Analiza danych marketingowych. Problemy, metody, przykłady (s. 101-102, 119-121, 124-125). Wyd. AE we Wrocławiu.
• KRP. (1997). Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. Dz. U. 1997, nr 78, poz. 483 z późn. zm.
• Ostasiewicz, S., Rusnak, Z., & Siedlecka, U. (2006). Statystyka. Elementy teorii i zadania. Wydawnictwo AE we Wrocławiu.
• Perło, D. (2014). Modelowanie zrównoważonego rozwoju regionów. Wydawnictwo Uniwersyteckie Trans Humana.
• Pociecha, J. (2008). Rozwój metod taksonomicznych i ich zastosowań w badaniach społeczno-ekonomicznych. Główny Urząd Statystyczny. https://stat.gov.pl.
• Rocznik Statystyczny Województwa Śląskiego. (2020, 30 grudnia). Urząd Statystyczny w Katowicach. https://katowice.stat.gov.pl/publikacje-i-foldery/roczniki-statystyczne/rocznik-statystyczny-wojewodztwa-slaskiego-2020,4,20.html.
• Rocznik Statystyczny Województwa Śląskiego. (2022, 30 grudnia). Urząd Statystyczny w Katowicach. https://katowice.stat.gov.pl/publikacje-i-foldery/roczniki-statystyczne/rocznik-statystyczny-wojewodztwa-slaskiego-2022,4,22.html.
• Serwis MZ i NFZ. (2024, 5 lutego). Serwis Ministerstwa Zdrowia i Narodowego Funduszu Zdrowia. https://pacjent.gov.pl/system-opieki-zdrowotnej.
• Sobczyk, M. (1994). Statystyka. Wydawnictwo Naukowe pwn.
• Uopoz. (2021). Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 21 maja 2021 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu Ustawy o podstawowej opiece zdrowotnej. Dz. U. 2021, poz. 1050.
• Uosg. (2022). Obwieszczenie Marszałka Sejmu rp z dnia 4 listopada 2022 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu Ustawy o samorządzie gminnym. Dz. U. 2023, poz. 40.
• Uoś. (2022). Obwieszczenie Marszałka Sejmu rp z dnia 24 listopada 2022 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu Ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Dz. U. 2022, poz. 2561.
• Ustawa. (2006). Ustawa z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym. Dz. U. 2023, poz. 1541.
• Walesiak, M. (2014). Przegląd formuł normalizacji wartości zmiennych oraz ich własności w statystycznej analizie wielowymiarowej. Przegląd Statystyczny, 61(2), 364-365, 367-368.
• ---

Identyfikatory

DOI

https://doi.org/10.58683/dnswsb.1951