Uwagi na temat zmian struktury polskiego szkolnictwa wyższego po 1989 roku - uwarunkowania i rezultaty.

• Autorzy: Iwona Grochowalska , Mikołaj Radliński

Warianty tytułu

Comments on Changes in the Structure of |Higher Education in Poland - Conditions and Results.

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem artykułu jest poznanie uwarunkowań zmian struktury szkolnictwa wyższego w Polsce po 1989 roku oraz przedstawienie ich ogólnych rezultatów. W literaturze przedmiotu poszukiwano punktów zwrotnych, których doświadczyło polskie szkolnictwo wyższe po 1989 roku. Wykazano, e transformacja ustrojowa bezpośrednio wpłynęła na przejęcie systemu szkolnictwa wyższego w kierunku wolnego rynku, którego mierzalnym efektem było rozpoczęcie działalności uczelni niepublicznych. Mieszana struktura systemu szkolnictwa wyższego, tj. jednoczesne funkcjonowanie uczelni publicznych i niepublicznych wprowadziła mechanizmy konkurencji, w których znaczący stanowi mechanizm rekrutacji studentów. W artykule przeprowadzono badanie empiryczne i skoncentrowano je na ilościowym przedstawieniu ogólnych rezultatów zmian w strukturze szkolnictwa wyższego w Polsce w latach 1992-2021 pod względem zmian liczby studentów. W analizie wykorzystano wnioskowanie statystyczne bazujące na wynikach analizy regresji. Wyniki badania liczby studentów w Polsce wskazują, że w sytuacji rosnącego zapotrzebowania na usługi edukacyjne na poziomie wyższym uczelnie niepubliczne cechowały się wyższą dynamiką działalności rekrutacyjnej, były bardziej konkurencyjne, w porównaniu z uczelniami publicznymi. Jednak, w sytuacji malejącego zapotrzebowania nie były one w stanie sprostać konkurencji ze strony uczelni publicznych - traciły studentów szybciej.(abstrakt oryginalny)

EN

The aim of the article is to understand the determinants of changes in the structure of higher education in Poland after 1989 and to present their general effects. The literature searched for turning points that Polish higher education experienced after 1989. It was shown that political changes directly influenced the transition of the higher education system towards the free market, which resulted in the launch of private universities. The mixed structure of the higher education system, i.e. the simultaneous operation of public and private universities, introduced competitive mechanisms in which the student recruitment mechanism was important. The article conducted empirical research, focusing on the quantitative presentation of the overall effects of changes in the structure of higher education in Poland in the years 1992-2021 in terms of changes in the number of students. The analysis used statistical inference based on the results of regression analysis. The results of the study on the number of students in Poland indicate that in a situation of growing demand for higher-level educational services, non-public universities were characterized by higher recruitment dynamics and were more competitive compared to public universities. However, in a situation of decreasing demand, they were unable to cope with the competition from public universities they lost students faster. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Szkolnictwo wyższe; Studenci

EN

Higher education; Students

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Wydziału Nauk Ekonomicznych Politechniki Koszalińskiej
• Rocznik: 2023
• Numer: nr 27
• Strony: 61--79

Twórcy

autor

Iwona Grochowalska

• Politechnika Koszalińska

autor

Mikołaj Radliński

Bibliografia

• Chruściel M., KloC K., Polska w Unii Europejskiej - proces akcesyjny i priorytety polskiej polityki w ramach UE, Stosunki międzynarodowe i geopolityka, Poliarchia, 1, 2013, s. 89-108.
• Godów-Legiędź J., Szkolnictwo wyższe w procesie transformacji ustrojowej w Polsce a jako kształcenia, Studia Prawno-Ekonomiczne, (98), 2016, s. 197-219.
• GUS, (2021), Szkolnictwo wyższe i jego finanse w 2020 roku, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/edukacja/edukacja/szkolnictwo-wyzsze-i-jego-finanse-w-2020-roku,2,17.html (dostp: 30.09.2023).
• Jakimiuk B., Przygotowanie do kariery zawodowej w kontekście Krajowych Ram Kwalifikacji (w:) Duda W., Kukla D. (red.) Współczesne uwarunkowania rynku pracy, Wydawnictwo im. Stanisława Podobińskiego Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, 2015.
• Jeż R., Proces boloński a system szkolnictwa wyższego w Polsce, Studia Ekonomiczne, (131), 2013, s. 91-99.
• Kraśniewski A., Jak przygotowywać programy kształcenia zgodnie z wymaganiami Krajowych Ram Kwalifikacji dla Szkolnictwa Wyższego?, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, 2011.
• Leja K., Instytucja akademicka. Strategia. Efektywność. Jakość, Gdańskie Towarzystwo Naukowe, 2003.
• Majewski S., Tendencje zmian w systemie zarządzania oświatą w Polsce doby transformacji ustrojowej (1989-2004), Studia Pedagogiczne Akademii Świętokrzyskiej, 15, 2005, s. 125-139.
• Maleszyk P., Migracje młodzieży i ich znaczenie dla potencjału demograficznego miast. Przykład Lublina (w:) Markowski K. (red.), Konsekwencje zmian demograficznych, Główny Urząd Statystyczny, 2022.
• Marzec M., Profesjonalna usługa edukacyjna jako produkt rynkowy wyższych szkół niepublicznych w Polsce, Academic Review of Business and Economics, 4, 2023, s. 1-15.
• Mazurkiewicz B., Proces Boloński a kondycja szkolnictwa wyższego w Polsce, świat Idei i Polityki, 16(1), 2017, s. 452-469.
• MNiSW, Przewodnik po systemie szkolnictwa wyższego i nauki, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Warszawa 2019.
• Moro D., Wpływ przemian demograficznych na szkolnictwo wyższe w Polsce, Studia Ekonomiczne, 290, 2016, s. 107-116.
• Raczyńska M., Od elitarności do masowości. Stan szkolnictwa wyższego w Polsce po transformacji ustrojowej z 1989 r., Poliarchia, (1(01)), 2013, s. 217-244.
• Rydzewska-Włodarczyk M., Polska Rama Kwalifikacji jako element zintegrowanego systemu kwalifikacji w Polsce,Folia Pomeranae Universitatis Technologiae Stetinensis. Oeconomica, 335(87)2, 2017, s. 245-260.
• Socha M. W., Proces boloński: perspektywa jakości kształcenia, Przegląd Socjologiczny, 60(4), 2011, s. 39-65.
• Switlyk M., Pasewicz W., Efektywność techniczna kształcenia w państwowych wyższych szkołach zawodowych w latach 2004-2006, Folia Pomeranae Universitatis Technologiae Stetinensis. Oeconomica, (56), 2009.
• Sztanderska U., Liwiński J., Szkolnictwo wyższe (w:) Kowalski P., Golinowska S., Błaszczyk B. (red.), Nasza Europa: 15 lat Polski w Unii Europejskiej, Wydawnictwo CASE - Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych, Warszawa 2019.
• Ustawa z dnia 12 wrzenia 1990 r. o szkolnictwie wyższym (Dz. U. 1990 nr 65 poz. 385).
• Ustawa z dnia 18 marca 2011 r. o zmianie ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym, ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki oraz o zmianie niektórych innych ustaw, (Dz. U. 2011 nr 84 poz. 455).
• Ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, (Dz. U. 2018 poz. 1668).
• Ustawa z dnia 26 czerwca 1997 r. o wyższych szkołach zawodowych, (Dz. U. 1997 nr 96 poz. 590).
• Ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym, (Dz. U. 2005 nr 164 poz. 1365).
• Ustawa z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Narodowym Centrum Bada i Rozwoju, (Dz. U. 2010 nr 96 poz. 616).
• Waltoś S., Woźnicki J., Jajszczyk A., Żmija J., Tłokiński W., Pomianek T., Malec J., Perspektywy uczelni niepublicznych w strategiach rozwoju szkolnictwa wyższego, Oficyna Wydawnicza AFM, 2010.
• Zagóra-Jonszta U., Polscy ekonomiści o przebiegu i skutkach transformacji, Studia Ekonomiczne, 316, 2017, s. 208-219.
• ZNP, Pakt dla edukacji, Związek Nauczycielstwa Polskiego, Zarząd Główny, Warszawa 2011.