Kwalifikacja rodzicielstwa w sferze zabezpieczenia społecznego ze szczególnym uwzględnieniem zasiłku macierzyńskiego ze społecznego ubezpieczenia chorobowego

• Autorzy: Kamil Antonów

Warianty tytułu

Qualification of Parenthood in the Sphere of Social Security with Particular Reference to Maternity Benefit from social sickness insurance

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Na wstępie artykułu przedstawiono uwagi na temat pojęcia, przejawów i podstawowego atrybutu rodzicielstwa. W tym zakresie stwierdzono, że: 1) więzi rodzicielskie to relacje pionowe zachodzące miedzy rodzicami (biologicznymi, zastępczymi, adopcyjnymi) al bo opiekunami (prawnymi lub faktycznymi) a dziećmi (własnymi, drugiego małżonka lub przysposobionymi), 2) postaciami rodzicielstwa jest macierzyństwo, ojcostwo, przysposobienie i opieka i 3) atrybutem rodzicielstwa jest wykonywanie ról rodzicielskich polegających na sprawowaniu władzy rodzicielskiej. Następnie dokonano analizy rodzicielstwa z punktu widzenia ryzyka socjalnego przyjmując założenie, że jest to pojęcie niejednolite w znaczeniu wielości i różnorodności zdarzeń faktycznych, z wystąpieniem których ustawo dawstwo zabezpieczenia społecznego wiąże nabycie uprawnień rodzicielskich. Szczególnej analizie poddano zdarzenia (zwłaszcza urodzenie dziecka) rodzące prawo do zasiłku macierzyńskiego ze społecznego ubezpieczenia chorobowego. Ostatecznie sformułowano wniosek, iż automatyczne obejmowanie ubezpieczeniową ochroną socjalną wszystkich, stale poszerzanych, uprawnień rodzicielskich ze sfery prawa pracy i z tytułów niepracowniczych sprawia, że w obecnym kształcie zasiłek macierzyński odrywa się od społeczno-gospodarczego przeznaczenia ubezpieczeń społecznych, a rosnące wydatki na jego sfinansowanie pogłębiają deficyt funduszu chorobowego w ramach Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W konsekwencji, co uznano za niewłaściwe, zasiłek macierzyński w coraz większym stopniu upodabnia się do świadczeń z poza kresu pomocniczej części zabezpieczenia społecznego służąc - podobnie jak inne świadczenia z tego obszaru (np. świadczenie wychowawcze) - realizacji polityki społecznej (prorodzinnej) państwa w zakresie wspierania rodzin z dziećmi. (abstrakt oryginalny)

EN

At the beginning of the article, comments are made on the concept, manifestation and basic attribute of parenthood. In this regard, it is stated that: 1 ) parental ties are vertical relationships occurring between parents (biological, foster, adoptive) or carers (legal or actual) and children (own, second spouse or adopted), 2) the forms of parenthood are maternity, paternity, adoption and care) and 3) the attribute of parenthood is the exercise of parental roles involving the exercise of parental authority. Next, parenthood was analyzed from the point of view of social risk on the assumption that it is a heterogeneous concept in the sense of the multiplicity and diversity of factual events to the occurrence of which social security legislation links the acquisition of parental entitlements. The events (in particular, the birth of a child) giving rise to the right to maternity benefit from social sickness insurance were specifically analyzed. Finally, it is concluded that the automatic extension of social insurance protection to all, constantly expanding, parental entitlements from the sphere of labor law and from non-employment titles causes the maternity benefit in its current form to become detached from the socio-economic purpose of social insurance, and the growing expenses for its financing deepen the deficit in the sickness fund of the Social Insurance Fund, As a consequence, which was considered inappropriate, the maternity benefit is increasingly becoming similar to benefits of the subsidiary part of social security serving like other benefits in this area (e.g., child-support benefit) - to implement the state s social (pro-family) policy of supporting families with children. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Rodzicielstwo; Zasiłek macierzyński; Ryzyko socjalne; Zabezpieczenie społeczne; Ubezpieczenie chorobowe

EN

Parenthood; Maternity benefit; Social risk; Social security system; Sickness insurance

• Czasopismo: Praca i Zabezpieczenie Społeczne
• Rocznik: 2024
• Numer: nr 4
• Strony: 34--43

Twórcy

autor

Kamil Antonów

• Uniwersytet Opolski

Bibliografia

• Antonów, K. (2020). Koncepcja ryzyka socjalnego w polskim prawie ubezpieczeń społecznych, Przegląd Prawa i Administracji, (CXXIII). DOI 10.19195/0137-1134.123.1
• Antonów, K. (2022). W: K.W. Baran (Red.), Prawo pracy i ubezpieczeń społecznych. Wolters Kluwer.
• Babińska-Górecka, R. (2015). Ewolucja funkcji zasiłku macierzyńskiego. Praca i Zabezpieczenie Społeczne, (11).
• Babińska-Górecka, R. (2021). Zasiłek macierzyński. W: K.W. Baran (red. nacz.), M. Gersdorf, K. Rączka (red. nauk.), System prawa pracy. Indywidualne prawo pracy. Część szczegółowa, t. III, Wolters Kluwer.
• Czepulis-Rutkowska, Z. (2013). Nowe ryzyka socjalne. Polityka Społeczna, (11-12).
• Dzienisiuk, D. (2013). Wpływ ubezpieczonych na prawo do świadczeń z tytułu rodzicielstwa. Państwo i Prawo, (8).
• Jończyk, J. (2006). Prawo zabezpieczenia społecznego. Wolters Kluwer.
• Jończyk, J. (2017). O ubezpieczeniu społecznym (wykład). Praca i Zabezpieczenie Społeczne, (9).
• Koczur, W., Roszewska, K., (2020). Funkcje prawa ubezpieczeń społecznych. W: A. Wypych-Żywicka (red.), System prawa ubezpieczeń społecznych. Część ogólna, t. I, Wolters Kluwer.
• Latos-Miłkowska, M. (2017). W: L. Florek (Red.), Kodeks pracy. Komentarz. Wolters Kluwer.
• Łazowski, J. (1934). Wstęp do nauki o ubezpieczeniach, nakł. Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń Wzajemnych.
• Mitrus, L. (2016). Prawo do zasiłku macierzyńskiego w świetle nowelizacji kodeksu pracy i ustawy zasiłkowej (analiza zmian i postulaty de lege ferenda). W: J. Czerniak-Swędzioł (Red.), Uprawnienia pracowników związane z rodzicielstwem w świetle przepisów prawa pracy i ubezpieczeń społecznych. Wolters Kluwer.
• Pacud, R. (2008). Składka a świadczenie w ubezpieczeniu społecznym macierzyństwa de lege lata i de lege ferenda. Studia z zakresu prawa pracy i polityki społecznej.
• Pacud, R. (2018). Glosa do wyroku SN z 11.07.2017 r., I UK 295/16. Orzecznictwo Sądów Polskich, (7-8/78).
• Przybyłowicz, A. (2016). Regulacja prawna zasiłku macierzyńskiego po dniu 1 stycznia 2016 r. W: J. Czerniak-Swędzioł (Red.), Uprawnienia pracowników związane z rodzicielstwem w świetle przepisów prawa pracy i ubezpieczeń społecznych. Wolters Kluwer.
• Sobczyk, A. (2015). Prawo dziecka do opieki rodziców jako uzasadnienie dla urlopu i zasiłku macierzyńskiego. Praca i Zabezpieczenie Społeczne, (9).
• Stopka, K. (2022). Świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Komentarz. Wolters Kluwer.
• Wagner, B. (2014). Z problematyki równości w ubezpieczeniach społecznych. W: M. Skąpski, K. Ślebzak (Red.), Aksjologiczne podstawy prawa pracy i ubezpieczeń społecznych. Ars boni et aequi. Przedsiębiorstwo Wydawnicze - Michał Rozwadowski.
• Wypych-Żywicka, A. (2010). Świadczenia z ubezpieczenia chorobowego - wybrane zagadnienia. W: B. Wagner, A. Malaka (Red.), Ubezpieczenia chorobowe, Iwonicz Zdrój.

Identyfikatory

DOI

10.33226/0032-6186.2024.4.5