Pandemia COVID -19 (2020 - 2022) zagrożeniem dla zdrowia publicznego w Polsce i systemu jego ochrony.

• Autorzy: Bożena Płonka-Syroka

Warianty tytułu

COVID -19 Epidemic (2020-2022) - Threat to Public Health and Healthcare System in Poland.

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Epidemia spowodowana przez wirus SARS-Cov-2, która trwała w Polsce od marca 2020 do maja 2022 r., była przyczyną 6,5 mln zachorowań i 119 tys. zgonów. Odnotowano w tym czasie w Polsce także ponad 200 tys. zgonów nadmiarowych (excess mortality) w stosunku do średniej z ostatnich lat. Dane te plasują Polskę wśród krajów o najwyższym odsetku zachorowań i zgonów z powodu pandemii COVID -19 w Europie. Celem artykułu jest analiza przyczyn niezadowalającej efektywności walki z epidemią COVID -19 w Polsce w porównaniu do innych krajów europejskich. W analizie uwzględniono dane historyczne dotyczące podstaw efektywności systemów zabezpieczeń przeciwepidemicznych w Europie tworzonych w XIX i XX w. i funkcjonowania polskiego systemu medycyny publicznej w latach 1990 - 2020. Uwzględniono także wyniki badań wśród pacjentów, którzy przebyli COVID -19 i pracowników systemu opieki medycznej. Artykuł uwzględnia aspekty społeczne, prawne, informacyjne i organizacyjne, związane z dążeniem do opanowania rozwoju pandemii w Polsce. Tekst zawiera wnioski praktyczne, których wdrożenie umożliwiłoby wzrost efektywności działań przeciwepidemicznych w Polsce. (abstrakt oryginalny)

EN

The epidemic caused by the SARS-Cov-2 virus, which lasted in Poland from March 2020 to May 2022, was the cause of 6.5 million cases and 119,000. deaths. At that time, over 200,000 cases of excess deaths, as compared to the average in recent years, were also recorded in Poland. These data place Poland among the countries with the highest percentage of illnesses and deaths due to the COVID-19 pandemic in Europe. The aim of this article is to analyze the reasons for the unsatisfactory effectiveness of the fight against the COVID-19 epidemic in Poland, as compared to other European countries. The analysis took into account historical data regarding the basis of the effectiveness of anti-epidemic security systems in Europe created in the 19th and 20th centuries and the functioning of the Polish public medicine system between 1990 and 2020. The results of tests conducted among patients who have had COVID-19 and employees of the medical care system were also taken into account. This article takes into account social, legal, information and organizational aspects related to efforts to control the development of the pandemic in Poland. This text contains practical conclusions, the implementation of which would increase the effectiveness of antiepidemic activities in Poland . (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

COVID-19; Pandemia; Profilaktyka zdrowotna; Leczenie

EN

COVID-19; Pandemic; Preventive health care; Medical treatment

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Collegium Witelona
• Rocznik: 2023
• Numer: nr 47
• Strony: 27--50

Twórcy

autor

Bożena Płonka-Syroka

• Collegium Witelona

Bibliografia

• Borkowski L., Drąg M., Fal A. M. i wsp., Szczepienia przeciw COVID-19. Innowacyjne technologie i efektywność, Warszawa 2020.
• Borkowski L., Fal A. M., Filipiak K. J. i wsp., Charakterystyka choroby COVID-19, objawy oraz skutki zdrowotne. Rekomendacje i doświadczenia polskich klinicystów, Warszawa 2021.
• Choroby układu oddechowego, red. E. Rowińska-Zakrzewska, J. Kuś, PZWL, Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2004.
• G. K., Pandemia nie odpuszcza [Raport z badań przeprowadzonych wśród Polaków przez Agencję Badawczą Inquiry], "Angora" 2021, nr 25, s. 7.
• Gościniak G., Lonc E., Okulewicz A., Płonka-Syroka B., Epidemiczne zagrożenia na Dolnym Śląsku, Polska, w latach 1945 - 1975 oraz przeciwdziałania [w:] Wektory i patogeny - w przeszłości i przyszłości: in memoriam profesoris Tadeusz M. Lachowicz, red. G. Bugla-Płoskońska, E. Lonc, Oficyna Wydawnicza Arboretum, Wrocław 2015, s. 89 -114.
• • Drosten C., Günter S., Preiser W. i wsp., Identification of a Novel Coronavirus in Patients with Severe Acute Respiratory Syndrome, "New England Journal of Medicine" 2003, t. 20, nr 348.
• Health 21: The Health for All Policy Framework for the WHO European Region - 21 Targets.
• Jastrzębowski Z., Spory o model lecznictwa. Opieka zdrowotna w koncepcjach polskiej polityki społecznej w XIX i XX wieku, AM, Łódź 1994.
• Kostrzewski J., Magdzik W., Naruszewicz-Lesiuk D., Choroby zakaźne i ich zwalczanie w latach 1919 -1962, t. 1, PZWL, Warszawa 1964.
• Krzystyniak K., Koronawirus. Covid-19, MERS, SARS - epidemiologia, leczenie, profilaktyka, wyd. 2, Warszawa 2020.
• Kubiak R., Prawo lekarza do odmowy leczenia, "Medycyna Praktyczna" 2020, 9, nr 355, s. 141-148.
• Kuczyńska K., Zawilska J. B., Badura J., Strehl B., Wirus SARS-CoV-2: pochodzenie, budowa i cykl replikacyjny, "Farmacja Polska" 2021, t. 77, nr 3, s. 143 -149.
• Kuźmińska A., Koncepcja profilaktyki chorób zakaźnych i jej realizacja do końca XIX w., [w:] Człowiek - natura - kultura - studia z historii i antropologii medycyny i farmacji społecznej, red. B. Płonka-Syroka, AM, Wrocław 2009, s. 269 - 286.
• Kuźmińska A., Walka z epidemiami chorób zakaźnych w Europie w XIX wieku ze szczególnym uwzględnieniem gruźlicy [w:] Człowiek - natura - kultura - studia z historii i antropologii medycyny i farmacji społecznej, red. B. Płonka-Syroka, AM, Wrocław 2009, s. 287-314.
• Leowski J., Przekształcenia systemu ochrony zdrowia w Polsce, reforma, dalsze scenariusze reformy [w:] Polityka zdrowotna a zdrowie publiczne, Ce-De-Wu, Warszawa 2009, s. 171-182.
• Lonc E., Gościniak G., Okulewicz A., Płonka-Syroka B., Stych M., Epidemiczne zagrożenia w latach 1975 - 2015 na Dolnym Śląsku w kontekście zmieniających się systemów ochrony zdrowia publicznego w Polsce [w:] Zdrowie dla regionu, t. 2, Uzdrowiska, red. E. Lonc, K. Plewa-Tutaj, PWSZ im. Angelusa Silesiusa, Wałbrzych 2017, s. 335 - 355.
• Łopatecki K., U genezy państwowej opieki społecznej i zdrowotnej, "Medycyna Nowożytna" 2016, 22, nr 1, s. 55 - 78.
• Miarka J., Postawy lekarzy w czasie epidemii, "Gazeta Lekarska" 2020, 30, nr 5, s. 35.
• Miarka J., Zgubne skutki leczenia przez telefon, "Gazeta Lekarska" 2020, 30, nr 9, s. 35.
• Migała M., Płonka-Syroka B., Rasławska K., Skolik B., Spielvogel I.,Piechota K., Hołodnik D., Hagner-Derengowska M., Expectations of patients recovering from SARS-Cov-2 towards new forms of pulmonary rehabilitation, "International Journal of Environmental Research and Public Health" 2023, 20, nr 1, art. 104.
• Migała M., Płonka-Syroka B., Rehabilitacja ozdrowieńców po chorobie COVID -19. Szpitalna, uzdrowiskowa czy może bon rehabilitacyjny?, "Rehabilitacja w Praktyce" 2023, nr 1, s. 73-78.
• Migała M., Płonka-Syroka B., Szczegielniak J., Kompleksowa rehabilitacja ozdrowieńców po COVID -19 w uzdrowiskach o zróżnicowanych warunkach bioklimatycznych [w:] Kompleksowa rehabilitacja pacjentów zakażonych wirusem SARS-CoV-2: różne okresy choroby i zdrowienia, red. D. Białoszewski i wsp. PZWL, Warszawa 2022, s. 167-178.
• Miraże pseudoterapii i ich koszty zdrowotne i społeczne. Doświadczanie choroby w perspektywie badań interdyscyplinarnych, t. 3, red. Płonka-Syroka B., A. Syroka, Wydawnictwo Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu, Wrocław 2017.
• OECD/European Union, Health at a Glance: Europe 2020, State of Health in the UE Cycle, Paris 2020.
• Organizacja ochrony zdrowia, red. J. Indulski, PZWL, Warszawa 1984.
• Płonka-Syroka B., Johann Peter Frank i Christoph Wilhelm Hufeland jako pionierzy profilaktyki medycznej z XVIII i XIX wieku, "Kwartalnik Historii Nauki i Techniki" 2018, 63, nr 4, s. 47-70.
• Płonka-Syroka B., Organizacja systemu medycyny publicznej w Polsce od 1918 r. ze szczególnym uwzględnieniem Śląska [w:] Z historii medycyny i rehabilitacji w Polsce w latach 1918 - 2018, red. M. Migała, B. Płonka-Syroka, S. Jandziś, "Studia i Monografie - Politechnika Opolska" nr 511, PO, Opole 2018, s. 25 - 54.
• Płonka-Syroka B., Problem chorób zakaźnych w okresie nowożytnym i współczesnym jako element polityki państwowej [w:] Leczyć, uzdrawiać, pomagać, red. B. Płonka-Syroka, A. Syroka, "Studia z Dziejów Kultury Medycznej", t. 11, Oficyna Wydawnicza Arboretum, Wrocław 2007, s. 161-178.
• Płonka-Syroka B., Wpływ czynników wewnątrznaukowych i zewnątrznaukowych na ukształtowanie się systemu zabezpieczeń przeciwepidemicznych w Europie Zachodniej (na przykładzie wybranych państw) [w:] Medycyna w historii i kulturze. Studia z antropologii wiedzy, Wydawnictwo Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu, Wrocław 2013, s. 267-349.
• Płonka-Syroka B., Koncepcja profilaktyki medycznej Christopha Wilhelma Hufelanda w kontekście historyczno-porównawczym [w:] Medycyna w historii i kulturze. Studia z antropologii wiedzy, Wydawnictwo Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu, Wrocław 2013, s. 351- 436.
• Płonka-Syroka B., Podstawy organizacji polskiej publicznej opieki medycznej na Dolnym Śląsku po II wojnie światowej [w:] Kultura uzdrowiskowa na Śląsku w kontekście europejskim, t. 2: Kultura uzdrowiskowa w Europie, t. 4, red. B. Płonka-Syroka, A. Kaźmierczak, Wydawnictwo Quaestio, Wrocław 2013, s. 113 -129.
• Płonka-Syroka B., Wpływ czynników społeczno-politycznych na kształtowanie się systemu medycyny publicznej w Prusach i zjednoczonych Niemczech do 1914 r. [w:] Czystość i brud: wokół przełomu bakteriologicznego, red. W. Korpalska, W. Ślusarczyk, Dział Wydawnictwo Collegium Medicum im. Ludwika Rydygiera, Bydgoszcz 2016, s. 279 - 315.
• Płonka-Syroka B., Samoleczenie na podstawie autodiagnozy i problemy z nim związane [w:] Dyskurs (para)medyczny: gatunki - funkcje - przeobrażenia, red. A. Dombrowski, W. Żarski, Collegium Columbinum, Kraków 2018, s. 183 -198.
• Płonka-Syroka B., Społeczne i instytucjonalne uwarunkowania korzystania przez polskich pacjentów z metod leczenia niezgodnych ze standardem klinicznym [w:] Badania nad leczniczymi i toksycznymi właściwościami roślin - historia i współczesność. Lek roślinny, t. 7, red. Płonka-Syroka B., A. Syroka, Oficyna Wydawnicza Arboretum, Wrocław 2018, s. 139 - 158.
• Płonka-Syroka B., Hudaszek M., Kurzyna W., Obraz epidemii COVID -19 w polskich tygodnikach opinii, czasopismach lekarskich i świadomości pacjentów. Analiza krytyczno- -porównawcza, Wydawnictwo Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu, Wrocław 2022.
• Płonka-Syroka B., M. Stych, B. Pawlica, Ewolucja prawa do ochrony zdrowia w Polsce w okresie pandemii COVID -19, "Przegląd Prawa Publicznego" 2022, nr 6, s. 51- 63.
• Płonka-Syroka B., 75 lat polskiej medycyny i farmacji we Wrocławiu (1945 - 2020). Wybrane elementy historii wrocławskich wyższych uczelni. Część druga (1950 - 2011), "Medycyna Nowożytna. Studia nad Historią Medycyny" 2022, t. 28, nr 2, s. 119 -182.
• Płonka-Syroka B., Stych M., Porada N., Migała M., Skolik B., Placek K., Oczekiwania i prawa pacjenta w trakcie epidemii COVID -19 w Polsce (2020 - 2022) i ich realizacja w polskim systemie medycyny publicznej, Wydawnictwo Politechniki Opolskiej, Opole 2023.
• Płonka-Syroka B., Stych M., Pawlica B., Financial and organizational aspects of the functioning of primary health care during the COVID -19 pandemic, "European Research Studies Journal" 2024, t. 26, nr 1, s. 520 - 531.
• Płonka-Syroka B., Stych M., Kmak M., Pawlica B., Selected aspects of the state health policy during the first wave of the SARS-Cov-2 pandemic, "Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej. Organizacja i Zarządzanie" 2023, nr 168, s. 365 - 374.
• Płonka-Syroka B., Stych M., Pawlica B., Kmak M., Migała M., The Functioning of Polish Health Care System During the First Wave of the SARS-Cov-2 Pandemic in the Opinion of Primary Health Care Patients, "European Research Studies Journal" 2023, t. 26, nr 2, s. 606 - 616.
• Google Scholar Porter D., Health, civilisation and the state. A history of public health from ancient to modern Times, Routledge, London - New York 2005.
• Raport Głównego Urzędu Statystycznego. Zdrowie i ochrona zdrowia w 2018 r.
• Romaniuk P., Brukało K., Ochrona zdrowia jako obowiązek państwa. Ewolucja polskiego ustroju konstytucyjnego w aspekcie przepisów dotyczących zdrowia, "Roczniki Nauk Społecznych" 2015, t. 43, nr 7, s. 101-124.
• Raport NIK dotyczący epidemii COVID -19 w Polsce [skrót], "Angora" 2023, nr 30, s. 22 - 23.
• Rocznik Statystyczny GUS, Warszawa 2020.
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia, Dz.U. 2020 r., poz. 491.
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia, Dz.U. 2020, poz. 775.
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia, Dz.U. 2020, poz. 918.
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia, Dz.U. 2020, poz. 1275.
• Sadowska J., Znaczenie ubezpieczeń społecznych dla ochrony zdrowia publicznego w XIX i pierwszej połowie XX w. [w:] Przełom nowożytny w nauce europejskiej i jego kontekst społeczno-kulturowy, "Studia z Dziejów Kultury Medycznej", t. 8, red. B. Płonka- -Syroka, A. Syroka, Oficyna Wydawnicza Arboretum, Wrocław 2004, s. 168 - 171.
• 52. Snowden F., Epidemics and Society: From the Black Death to the Present, Yale University Pres, Yale 2019.
• Stych M., Obowiązek lekarza a prawo pacjenta do informacji o stanie zdrowia oraz prowadzonych badaniach medycznych w wybranych aktach prawnych [w:] Doradztwo - poradnictwo - wsparcie, red. B. Płonka-Syroka, M. Dąsal, W. Wójcik, Wydawnictwo DIG - Edition La Rama, Warszawa - Bellerive-sur-Allier 2016, s. 45 - 64.
• Stych M., Prawno-administracyjne uwarunkowania wykonywania zawodu farmaceuty, Wydawnictwo Petrus, Kraków 2021.
• Ustawa z 5 grudnia 2008 o zapobieganiu i zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, tekst jednolity Dz.U. 2020, poz. 1845 ze zmianami.
• Ustawa z 2 marca 2020 o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID -19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, tekst jednolity DZ.U. 2020, poz. 1842.
• Ustawa z 28 października 2020 o zmianie niektórych ustaw w związku z przeciwdziałaniem sytuacjom kryzysowym związanym z wystąpieniem COVID -19, tekst jednolity Dz.U. 2020, poz. 2112 ze zmianami.
• Walczak B., Wybrane zagadnienia praw pacjenta [w:] Produkty pochodzenia roślinnego w lecznictwie, dietetyce, kosmetyce, ekonomice i kulturze popularnej. Lek roślinny, t. 6, red. Płonka-Syroka B., A. Syroka, Oficyna Wydawnicza Arboretum, Wrocław 2015, s. 239 - 255.
• Wencelis S., Lekarz wobec zagrożenia zakażeniem, "Gazeta Lekarska" 2020, t. 30, nr 6, s. 62 - 63.
• Wielicka K., Zarys funkcjonowania systemów opieki zdrowotnej w wybranych krajach Unii Europejskiej, "Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej: Organizacja i Zarządzanie", nr 1909, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Katowice 2014, s. 491- 505.
• Więckowska E., Zwalczanie ostrych chorób zakaźnych w Polsce w latach 1944 -1950, "Acta Universitatis Wratislaviensis. Historia" CXLVIII, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2001.
• Wroczyńska A., Rymer W., 2019-nCoV - nowy koronawirus z Chin, "Medycyna Praktyczna" 2020, t. 348, nr 2, s. 119 -133.
• World Health Organisation, SARS: How a Global Pandemic Was Stopped, Geneva 2006.

Identyfikatory

DOI

10.5604/01.3001.0054.2927