Wojna o pamięć czy propaganda: Polityka historyczna jako przedmiot stosunków polsko-rosyjskich.

• Autorzy: Jacek Kiera

Warianty tytułu

The Memory War or Propaganda: Historical Politics as an Object of Polish-Russian Relations.

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Pojęcie propagandy historycznej łączy w sobie elementy terminów propaganda i polityka historyczna. Propaganda jest systematycznym wysiłkiem sprowadzającym się do kształtowania opinii społecznej w celu wpływania na jej postawy wobec określonej idei lub grupy. Z kolei polityka historyczna łączy wydarzenia z przeszłości z celami politycznymi, starając się wpłynąć na percepcję historii. Polityka historyczna jest więc interpretacją przeszłości w celach politycznych, niedążącą do obiektywizmu czy prawdy historycznej. Pozostaje częścią działań wielu państw, w tym Federacji Rosyjskiej w ramach prowadzonej przez Kreml wojny informacyjnej. Wojna informacyjna nie posiada jednej powszechnie akceptowanej definicji, będąc interpretowana różnie przez badaczy w Rosji oraz na Zachodzie. Zachodnie definicje skupiają się na militarnym, strategicznym, operacyjnym i taktycznym wykorzystaniu informacji, podczas gdy Rosja traktuje wojnę informacyjną jako wszechstronną kampanię wywierania wpływu, nieograniczoną tylko do czasu wojny. Rosyjska strategia skupia się więc na dezorientacji i paraliżu przeciwnika w znaczeniu sensu largo, w przeciwieństwie do zachodniego modelu opartego na przekonywaniu do danych treści. Rosyjskie działania w obszarze informacyjnym, takie jak rozpowszechnianie dezinformacji za pomocą różnych mediów, mają na celu realizację konkretnych interesów politycznych, często poprzez fałszowanie historii i manipulowanie opinią publiczną. Historia w stosunkach polsko-rosyjskich jest jednym z kluczowych problemów. Rosyjska perspektywa skupia się na takich kwestiach jak brak wdzięczności Polski za wyzwolenie przez Armię Czerwoną oraz ważnych wydarzeniach historycznych, takich jak wojna polsko-bolszewicka. W relacjach bilateralnych zarysowuje się również spór dotyczący II wojny światowej, w którym Rosja dąży do minimalizacji odpowiedzialności Związku Radzieckiego za wybuch wojny i podkreślania swojej roli jako wyzwoliciela Europy. Jednocześnie lansowana jest teza o kluczowej roli Polski jako państwa odpowiedzialnego za rozpoczęcie konfliktu. Kreml prowadzi politykę historyczną w wymiarze międzynarodowym, kształtując w tym kontekście negatywny obraz Polski. Działania te mają na celu ideologiczną konsolidację społeczeństwa rosyjskiego oraz wzmacnianie pozycji międzynarodowej Rosji. (abstrakt oryginalny)

EN

The objective of this article is to identify the determinants, nature and implications of historical policy as a foreign policy tool of the Russian Federation. Furthermore, it is to understand the role of historical propaganda as an instrument of Russia's for- eign policy towards Poland and to identify its impact on bilateral relations. According to the adopted research hypothesis, Russia uses historical events to realise its intereststowards Poland, which boils down to controlling the historical narrative on a global scale, affirming the role of the superpower as the victor of World War II and shaping national identity. The article uses the method of content analysis and political discourse analysis to understand and show how historical propaganda is created, disseminated and how it affects Polish-Russian relations. The study was based on an analysis of source materials, including media messages, official statements by politicians and academic publications. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Polityka; Polityka historyczna; Polityka zagraniczna

EN

Politics; Historical policy; Foreign policy

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Collegium Witelona
• Rocznik: 2023
• Numer: nr 47
• Strony: 65--80

Twórcy

autor

Jacek Kiera

• Szkoła Doktorska w Uniwersytecie Śląskim w Katowicach

Bibliografia

• leksandrowicz T. R., Zagrożenia dla bezpieczeństwa informacyjnego państwa w ujęciu systemowym. Budowanie zdolności defensywnych i ofensywnych w infosferze, Warszawa 2021.
• Antonovich P., Cyberwarfare: Nature and Content, "Military Thought" 2011, Vol. 20, No. 3.
• Babbie E., Badania społeczne w praktyce, Warszawa 2004.
• Barynkin A., Kwestie polityki historycznej we współczesnych stosunkach polsko-rosyjskich [w:] Polska i Rosja.
• Bebber R., Information War and Rethinking Phase 0, "Journal of Information Warfare" 2016, Vol. 15 Issue 2.
• Bernays E. L., Propaganda, New York 1928.
• Bieleń S., Tożsamość międzynarodowa Federacji Rosyjskiej, Warszawa 2006.
• Boridczenko S.: Polityka historyczna Federacji Rosyjskiej i Związku Radzieckiego wobec Polski na przykładzie opisu agresji ZSRR na Polskę w świetle narracji podręcznikowej, "Athenaeum. Polskie Studia Politologiczne" 2019, Vol. 61(1)/2019.
• Darczewska J., "Wojny pamięci": historia, polityka i służby specjalne Federacji Rosyjskiej, "Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego" 2019, nr 20/19.
• Darczewska J., Anatomia rosyjskiej wojny informacyjnej Operacja Krymska - studium przypadku, "Punkt widzenia" 2014, nr 42.
• Denning D.E., Wojna informacyjna i bezpieczeństwo informacji, Warszawa 2002.
• Diec J., Polski odbiór rosyjskiej polityki historycznej [w:] Pamięć i polityka historyczna w stosunkach polsko-rosyjskich, red. S. Bieleń, A. Skrzypek, Warszawa 2017.
• Dobek-Ostrowska B., Fras J., Ociepka B., Teoria i praktyka propagandy, Wrocław 1997.
• Dobek-Ostrowska B., Komunikowanie polityczne i publiczne. Podręcznik akademicki, Warszawa 2007.
• Domańska M., Rogoża J., Naprzód, w przeszłość! Rosyjska polityka historyczna w służbie "wiecznego" autorytaryzmu. Raport OSW, Warszawa 2021.
• Ellul J., Propaganda: The formation of mens attitudes, New York 1973.
• Fedorowicz K., Polityka Polski wobec Rosji, Ukrainy i Białorusi w latach 1989 - 2010. Poznań 2011.
• Giles K., The Next Phase of Russian Information Warfare, Riga 2016.
• Hańderek M., Rosja ofiarą i wyzwolicielką? Putinowska polityka historyczna względem Polski, "Biuletyn IPN" 2020, nr 4(173).
• Jach A., Pamięć historyczna jako przejaw polonocentryzmu w spojrzeniu na historię relacji polsko-rosyjskich [w:] Pamięć i polityka historyczna w stosunkach polsko-rosyjskich, red. S. Bieleń, A. Skrzypek, Warszawa 2017.
• K. Wóycicki, Kowalska M., Lelonek A., Rosyjska wojna dezinformacyjna przeciwko Polsce. Program Bezpieczeństwo i Obronność, Warszawa 2017, https://pulaski.pl/wpcontent/ uploads/2015/02/RAPORT-Rosyjska-wojna-dezinformacyjna-przeciwko-Polsce. pdf (dostęp: 24.03.2023).
• Kącka K., Polityka historyczna: kreatorzy, narzędzia, mechanizmy działania - przykład Polski [w:] Narracje pamięci: między polityką a historią, red. K. Kącka, J. Piechowiak- -Lamparska, A. Ratke-Majewskiej, Toruń 2015.
• Kisielewski T. A., Schyłek Rosji, Poznań 2007.
• Libicki M. C., What is information warfare?, Washington D. C. 1995.
• Lucas E., Pomerantsev P., Winning the Information War. Techniques and Counter-strategies to Russian Propaganda in Central and Eastern Europe. A Report by CEPA's Information Warfare Project in Partnership with the Legatum Institute, Washington 2016.
• Mróz M., 7-9 maja 1945 Koniec wojny w Europie, "Biuro Analiz Sejmowych" 2015, nr 8 (191).
• Nikžentaitis A., Kultura pamięci i polityka historyczna w dzisiejszej Rosji, "Acta Baltico- -Slavica" 2018, nr 42.
• Pietrzak L., Cichocki B., Propaganda historyczna Rosji w latach 2004 - 2009, Warszawa 2009.
• 29. Raport: Czynnik historyczny w stosunkach Polski z Rosją: wymiar społeczny i kulturalnonaukowy, Polskie Towarzystwo Studiów Międzynarodowych, https://ptsm.edu.pl/ raport -czynnik-historyczny-stosunkach-polski-rosja-wymiar-spoleczny-kulturalno-naukowy/ (dostęp: 26.03.2023).
• Ponczek E., Od metaforycznej polityzacji pamięci zbiorowej do refleksji teoretycznej dotyczącej polityki historycznej, "Studia Politologiczne" 2015, Vol 37.
• Historia jako instrument polityki zagranicznej Rosji, Portal Spraw Zagranicznych, https:// psz.pl/115-strefa-wiedzy/historia-jako-instrument-polityki-zagranicznej-rosji (dostęp: 24.03.2023).
• Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 19 września 2019 r. w sprawie znaczenia europejskiej pamięci historycznej dla przyszłości Europy (2019/2819(RSP).
• Sielezin J. R., Post-prawda jako element polityki historycznej Rosji wobec Polski - kontekst międzynarodowy, "Facta Simonidis" 2020, nr 1(13).
• Skrzypek A., Refleksje nad sąsiedzką historią [w:] Pamięć i polityka historyczna w stosunkach polsko-rosyjskich, red. S. Bieleń, A. Skrzypek. Warszawa 2017.
• Słowiński K., Kwestie historyczne w stosunkach polsko-rosyjskich w latach 2007 - 2015, "Rocznik Integracji Europejskiej" 2021, nr 15.
• Stolarczyk M., Rosja w polityce zagranicznej Polski w latach 1992 - 2015, Katowice 2016.
• Tokarz T., Problem subiektywizmu w konstruowaniu narracji historycznej, "Kultura i Historia" 2005, nr 8/2005, http://www.kulturaihistoria.umcs.lublin.pl/pl/archives/ 204 (dostęp: 23.03.2023).
• Ustawa z dnia 24 kwietnia 2015 r. o ustanowieniu Narodowego Dnia Zwycięstwa (Dz.U. 2015 poz. 622).
• Volkoff V., Krótka historia dezinformacji. Od konia trojańskiego do Internetu, Bielany Wrocławskie - Kobierzyce 2022.

Identyfikatory

DOI

10.5604/01.3001.0054.3064