Procesy depopulacji na obszarach wiejskich województwa świętokrzyskiego w latach 2002-2021

• Autorzy: Iwona Kopacz-Wyrwał

Warianty tytułu

Processes of Depopulation on the Rural Areas of the Świętokrzyskie Voivodeship in the Years 2002-2021

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem opracowania była analiza przestrzennego zróżnicowania procesów depopulacji na obszarach wiejskich województwa świętokrzyskiego w latach 2002-2021. Główną uwagę zwrócono na określenie skali, zasięgu i czynników mających wpływ na ubytek liczby ludności, co umożliwiło wyodrębnienie wiejskich obszarów depopulacji w województwie świętokrzyskim. Badaniem objęto wszystkie gminy wiejskie oraz część wiejską w gminach miejsko-wiejskich. Do przedstawienia zmian w odniesieniu do procesów depopulacji wykorzystano m.in. wskaźnik dynamiki. Przeprowadzona analiza wykazała, że wyludnianie się obszarów wiejskich województwa świętokrzyskiego jest wynikiem oddziaływania wielu czynników i wykazuje znaczne zróżnicowanie przestrzenne. Ogólnie ujmując, należy stwierdzić, iż najniższym wskaźnikiem dynamiki liczby ludności charakteryzowały się gminy położone z dala od dużych ośrodków miejskich oraz te, o dominujących funkcjach rolniczych. Ponadto, odznaczały się one peryferyjnością administracyjną - były położone wzdłuż granic wojewódzkich i powiatowych. Analiza wykazała również, że przyczyny wyludniania się tych obszarów miały charakter społeczny i związane były z odpływem przede wszystkim ludności młodej i dobrze wykształconej (wśród niej dominowały głównie kobiety), niskim przyrostem naturalnym - co w konsekwencji prowadzi do starzenia się ludności. (abstrakt oryginalny)

EN

The aim of this work is the analysis of the spatial diversification of the processes of depopulation on the rural areas of the Świętokrzyskie Voivodeship in the years 2002-2021. Main attention was paid to determine the scale, scope and the factors influencing population decline, which made it possible to identify depopulating rural areas in Świętokrzyskie Voivodeship. The research included all of the rural communes and the rural part of the urban - rural communes. To present changes with reference to depopulation processes was used rate of dynamics. The analysis shows that the depopulation of rural areas in Świętokrzyskie Voivodeship is a result of a lot of factors and it shows a large spatial diversification. In general, the communes located away from large urban centers and those with dominant agricultural functions are characterized by the lowest rate of dynamics of population. Moreover they were characterized by administrative peripherality - were located along provincial and district borders. The analysis also showed that social nature was the reason of the depopulation of these areas and were related to young and well educated (where mainly women dominated) population outflow, low birth rate - which consequently leads to the aging of the population. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Proces wyludniania; Obszary wiejskie; Ludność wiejska; Zróżnicowanie przestrzenne

EN

Depopulation process; Rural areas; Rural population; Spatial differentiation

• Czasopismo: Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Geographica
• Rocznik: 2023
• Tom: 19
• Strony: 39--55

Twórcy

autor

Iwona Kopacz-Wyrwał

• Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach

Bibliografia

• Bański, J. (1999). Obszary problemowe w rolnictwie Polski. Prace Geograficzne nr 172. Warszawa: IGiPZ PAN.
• Bański, J. (2008). Problemy demograficzne obszarów wiejskich. Studia i Raporty IUNG - PIB, z. 12.
• Bruno, D., Sorando, R., Álvarez-Farizo, B., Castellano, C. et all (2021). Depopulation impacts on ecosystem services in Mediterranean rural areas. Ecosystem Services, 52, Elsevier. DOI: 10.1016/j.ecoser.2021.101369
• Czapiewski, K. (2011). Location Matters - analiza zależności pomiędzy dostępnością przestrzenną a sukcesem społeczno-gospodarczym obszarów wiejskich Mazowsza. Studia Obszarów Wiejskich, 26, 57-72.
• Długosz, Z. (2001). Próba dynamicznej typologii ruchu ludności w świetle klasyfikacji Webba na przykładzie województwa małopolskiego. W: B. Kortus (red.), Człowiek i przestrzeń. Kraków: IGiGP UJ, 61-70.
• Duś, E. (2011). Wysokość i struktura dochodów gmin wiejskich, jako miernik stopnia ich peryferyjności. Studia Obszarów Wiejskich, 26, 73-74.
• Eberhardt, P. (1989). Regiony wyludniające się w Polsce. Prace Geograficzne. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich - Wydawnictwo PAN, 148, 22-23.
• Feser, E., Sweeney, S. (2003). Out-migration, Depopulation and the Geography of U.S. Economic Distress. International Regional Science Review, 26 (1).
• Frenkel, I. (1989). Opinie o wyludnianiu się wsi polskiej. Warszawa: IRWiR PAN.
• Grabowski, E. (1916). Wpływ wędrówek na skupianie się ludności w Królestwie Kongresowym (1816-1913). Warszawa: skł. gł. w Księgarni E. Wende i S-ka.
• Heffner, K. (2012). Wiejskie rynki pracy w Polsce - kurczące się zasoby czy niewyczerpane rezerwy?. W: W. Kamińska, K. Heffner (red.), Wiejskie rynki pracy - zasoby, aktywizacja, nowe struktury. Studia KPZK PAN, t. CXLV, Warszawa. https://bdl.stat.gov.pl (dostęp: 2-27.09.2023)
• Johnson K.M., Lichter, D.T. (2019). Rural Depopulation: Growth and Decline Processes over the Past Century. Rural Sociology, 1-25.
• Kaa van de Dirk, J. (1994). The second demographic transition revisited: Theories and expectations. W: G. Beets i in. (eds), Population and family in the Low Countries 1993: Late fertility and other current issues, NIDI/CBGS Publication. 30. Berwyn, Pennsylvania/Amsterdam: Swets and Zeitlinger, 81-126.
• Kaczmarczyk, P., Okólski, M. (2008). Economic impacts of migration on Poland and the Baltic states. Oslo: FAFO.
• Kamińska, W. (2010). Urbanizacja obszarów wiejskich województwa świętokrzyskiego. Kielce: IG UJK.
• Kamińska, W. (2016). Współczesne problemy ludnościowe na obszarach wiejskich. Biuletyn KPZK PAN, 263.
• Kamińska, W. (2017). Wieloaspektowa ocena procesów starzenia się ludności na obszarach wiejskich w Polsce. Biuletyn KPZK PAN, 267, 9-36.
• Kłodziński, M., Dzun, W. (2003). Aktywizacja wiejskich obszarów problemowych. Szczecin, Warszawa: IRWiR PAN, KROWiOGŻ AR.
• Kopacz-Wyrwał, I. (2020). Przedsiębiorczość a warunki życia ludności wiejskiej województwa świętokrzyskiego w latach 2007-2012. Kielce: Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach.
• Kosiński, L. (1967). Geografia ludności. Warszawa: PWN.
• Kurek, S. (2008). Typologia starzenia się ludności Polski w ujęciu przestrzennym. Kraków: Wydawnictwo Akademii Pedagogicznej.
• Kurek, S. (2014). Przestrzenne zróżnicowanie przemian demograficznych w Polsce w latach 2002-2011. Space-Society-Economy, 13, 43-73.
• Kurek, S. (2020). Taksonomiczne zróżnicowanie struktur wieku ludności Polski w układzie miast i gmin w latach 1988-2002 na tle procesu starzenia się ludności. Studia Demograficzne, 150 (2), 78-95.
• Mirkin, B., Weinberger, M.B. (2000). The Demography of Population Ageing. Technical Meeting on Population Ageing and Living Arrangements of Older Persons: Critical Issues and Policy Responses, Population Division Department of Economic and Social Affairs. New York: United Nations Secretariat.
• Miszczuk, M. (2009). Wpływ suburbanizacji na potencjał dochodowy gmin wiejskich. Studia Obszarów Wiejskich, 18, 171-179.
• Okólski, M. (2010). Wyzwania demograficzne Europy i Polski. Studia Socjologiczne, 4, 37-78.
• Pięcek, B. (2006). Czy polska wieś się wyludnia? Wieś i Rolnictwo, 1, 154-155.
• Pinilla, V., Ayuda, M.S., Sáez, L.A. (2008). Rural Depopulation and the Migration Turn around In Mediterranean WesternEurope: A Case Study of Aragon. Journal of Rural and Community Development, 3.
• Rosner, A. (red.) (1999). Typologia wiejskich obszarów problemowych. Warszawa: IRWiR PAN.
• Rosner, A. (2012). Zmiany rozkładu przestrzennego zaludnienia obszarów wiejskich.
• Wiejskie obszary zmniejszające zaludnienie i koncentrujące ludność wiejską. Warszawa: IRWiR PAN.
• Rosset, E. (1975). Demografia Polski. Warszawa: PWN.
• Runge, J. (2007). Metody badań w geografii społeczno-ekonomicznej - elementy metodologii, wybrane narzędzia badawcze. Katowice: Wyd. UŚ.
• Seville, J. (1957). Rural Depopulation in England and Wales. London, 1851-1951.
• Sofranko, A. (1984). Internal Migration in the USA the Trend toward Living in Small Towns and Rural Areas, Hanower: Mitt. Dt. Akad. Stadteb. Landesplan, 28, 2.
• Stanny, M. (2011). Wieś jako przedmiot badań demograficznych. W: M. Halamska (red.), Wieś jako przedmiot badań naukowych na początku XXI wieku. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Szukalski, P. (2019). Depopulacja - wybrane konsekwencje dla lokalnej polityki społecznej. Polityka Społeczna, 10, 10-15.
• Śleszyński, P. (2014). W sprawie prognozy demograficznej i jej niektórych skutków. W: Z. Strzelecki, E. Kowalczyk (red.), Przemiany ludności w Polsce. Przyszłość demograficzna. Konferencja Jubileuszowa Rządowej Rady Ludnościowej. Warszawa: Zakład Wydawnictw Statystycznych, 152-156.
• Śleszyński, P. (2016). Lokalne planowanie przestrzenne w gminach wyludniających się. Biuletyn KPZK PAN, 263, 61-84.
• Śleszyński, P. (2018). Demograficzne wyzwania rozwoju regionalnego Polski. Studia KPZK PAN, 183, 225-247.
• Wakar, W. (1932). Struktura demograficzna Prus Wschodnich. W: M. Zawldzki (red.), Prusy Wschodnie. Przyszłość i teraźniejszość. Poznań: Związek Obrony Kresów Zachodnich, 153-202.
• Weeb, J.W. (1963). The Natural and Migrational Components of Population Changes in England and Wales 1921-1931. Economic Geography, 2.
• Zalewski, A. (2005). Nowe zarządzanie publiczne w polskim samorządzie terytorialnym. Warszawa: SGH.
• Zdrojewski, E.Z. (1976). Problematyka demograficzna Pomorza Środkowego w latach 1950-1990. Koszalin: Koszaliński Ośrodek Naukowo-Badawczy.

Identyfikatory

DOI

10.24917/20845456.19.3