O roli prawa rzymskiego w dawnej Polsce (uwagi ogólne)

• Autorzy: Janusz Sondel

Warianty tytułu

Quelques Remarques sur le Róle du Droit Romain Dans la Pologne Ancienne

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Jest rzeczą powszechnie wiadomą, że znaczenie prawa rzymskiego w średniowieczu, a zwłaszcza jego wpływ na kształtowanie się późniejszych systemów prawnych, już od dawna stanowi przedmiot licznych dociekań naukowych, których wyrazem na gruncie polskim stała się swego czasu dyskusja nad kwestią, czy prawo rzymskie było zasadą praw litewskich i polskich. I chociaż badania te mają już prawie dwuwiekową historię, ciągle jeszcze nie doszło do wyczerpującego określenia roli, jaką wspomniany system odegrał w dziejach naszego prawa. Problem ten natomiast o tyle należy uznać za istotny, że chociaż nikt już nie forsuje poglądu, iż prawo rzymskie miało w Polsce vim atque auctoritatem iuris subsidiarii, to z drugiej strony trudno oprzeć się wrażeniu, że wpływy elementów romanistycznych na ostateczny kształt naszej kultury prawnej są jeszcze ciągle nie doceniane.
Przechodząc zatem do szczegółowych rozważań z tego zakresu, trzeba zaznaczyć, iż zachowane źródła dowodzą oddziaływania prawa rzymskiego na dawne prawo polskie co najmniej w kilkunastu rozmaitych dziedzinach, z których najważniejsze postaram się wymienić, zdając sobie jednocześnie sprawę z niemożności bardziej dogłębnego uzasadnienia wypowiedzianych twierdzeń ze względu na ograniczone rozmiary artykułu. (fragment tekstu)

Słowa kluczowe

PL

Prawo rzymskie; Historia; Historia prawa; System prawny; Regulacje prawne

EN

Roman law; History; Legal history; Legal system; Legal regulations

• Czasopismo: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica
• Rocznik: 1986
• Numer: nr 21
• Strony: 45--65

Twórcy

autor

Janusz Sondel

• Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Bibliografia

• 1. J. W. Bandtkie, Jus Culmense cum appendice privilegiorum et jurium selectum municipalium, et dissertatione historicojuridica, Varsoviae 1814.
• 2. J. W. Bandtkie, Vindiciae Juris Romani Justinianei, Wrocław 1808, s. 16 i n.
• 3. J. Bardach, Recepcja w historii państwa i prawa, CPH 1971, t. 29, z 1, s. 55-56.
• 4. M. Bobrzyński, O nieznanym układzie prawa polskiego przez Jana Sierakowskiego z r. 1554, odbitka z Rozpraw Akademii Umiejętności, Kraków 1877.
• 5. K. Bukowska, L'application du droit romain dans les villes polonaises du XVI-XVIIe siècle à la lumière de la pratique du tribunal superieur au chateau de Cracovie. Studi in onore di Edoardo Volterra, t. 6, Milano 1971, s. 216-217.
• 6. K. Bukowska, O recepcji prawa rzymskiego w prawie miejskim w dawnej Polsce, CPH 1968, t. 20, z. 1, s. 73.
• 7. K. Bukowska, Orzecznictwo krakowskich sądów wyższych w sprawach o nieruchomości miejskie (XVI-XVIII w.), Warszawa 1967, s. 15 i 19.
• 8. J. K. Cerasinus, Enchiridion aliquot locorum communium Iuris Meydemburgensis, Cracoviae 1557.
• 9. J. Dworzaczkowa, Z historii projektu kodyfikacji Macieja Śliwnickiego, CPH 1954, t. 6, z. 1, s. 178.
• 10. A. Frycz-Modrzewski, O poprawie Rzeczypospolitej, [w:] Dzieła "Wszystkie, t. 1, tłum. E. Jędrkiewicz, Warszawa 1953, s. 294.
• 11. R. Grodecki, Polska piastowska, Warszawa 1969, s. 397.
• 12. S. Grodziski, Z dziejów kodyfikacji prawa na Ukrainie, CPH 1970, t. 22, z. 2, s. 239.
• 13. B. Groicki, Porządek sądów i spraw miejskich prawa majdeburskiego w Koronie Polskiej, Warszawa 1953, s. 24.
• 14. B. Groicki, Tytuły prawa majdeburskiego, Warszawa 1954, s. 38.
• 15. K. Grzybowski, Systematyka prawa w Polsce Odrodzenia, jej rola i podłoże klasowe, [w:] Odrodzenie w Polsce, t. 2, cz. 2, Warszawa 1956, s. 172-212.
• 16. M. Hanow, Jus Culmense ex ultima revisione oder Das vollständige Culmische Recht [wyd. 2], Danzig 1767.
• 17. J. Herburt, Statuta Regni Poloniae in ordinem alphabeti digesta, Zamość 1597, nr 216.
• 18. Historia państwa i prawa Polski, red. J. Bardach, t. 1, Warszawa 1964, s. 339.
• 19. Historia Polski, t. 1, cz. 1, red. H. Łowmiański, Warszawa 1964, s. 355.
• 20. R. Hube, O znaczeniu prawa rzymskiego u narodów słowiańskich, [w:] Pisma, t. 1, [Warszawa] 1905, s. 378.
• 21. R. Hube, Prawo polskie w wieku trzynastym, [w:] Pisma, t. 2; Warszawa 1905, s. 352.
• 22. R. Hube, Wywód prawodawstwa polskiego cywilnego i kryminalnego aż do czasów jagiellońskich, [w:] Pisma, t. 2, [1905], s. 14.
• 23. I. Jakubowski, Józef Wybicki a prawo rzymskie, Acta Univ. Lodz. 1981, Folia iuridica, 4, s. 69.
• 24. I. Jakubowski, Prawo rzymskie w projektach kodyfikacyjnych polskiego Oświecenia, Acta Univ. Lodz. 1984, Folia iuridica 15, s. 70.
• 25. A. Kłodziński, Przywileje lokacyjne Krakowa i Poznania, z tłumaczeniem polskim i komentarzem, Poznań 1947, s. 19.
• 26. K. Koranyi, Zagadnienie systematyki prawa, suwerenności króla polskiego, roli prawa rzymskiego, [w:] Odrodzenie w Polsce, t. 2, s. 270-273.
• 27. M. Kromer, Polonia sive de situ, populis, moribus, magistratibus et Republica regni Polonici libri duo, 1578, wyd. E. Czermak, Kraków 1901, s. 133-134.
• 28. Z. Kolankowski, Zapomniany prawnik XVI wieku Jan Łączyński i jego "Kompendium sądów Króla Jegomości", Toruń 1960, s. 103.
• 29. K. Kolańczyk, Prawo rzymskie, Warszawa 1978, s. 463, wyd. III.
• 30. S. Krzyżanowski, Poselstwo Kazimierza Wielkiego do Awinionu i pierwsze uniwersyteckie przywileje, "Rocznik Krakowski", 1900, t. 4, s. 62.
• 31. J. J. Kunigk, Jus Culmense Correctum una cum processu juris pro Dioecesi Varmiensi, Brunsbergae 1711.
• 32. J. Lelewel, Prawo Rzymskie iakim sposobem w Polsce w sprawach kryminalnych użyte było, "Themis Polska" 1828, t. 1, s. 124.
• 33. L. Łysiak, S. Roman, Polskie statuty ziemskie w redakcji najstarszych druków (Syntagmata), Wrocław 1958, s. 128 i s. 125.
• 34. W. A. Maciejowski, Historya prawodawstw słowiańskich, Warszawa 1832-1835, t. 1, s. 214-215; t. 3, s. 361-364.
• 35. J. Makarewicz, Polskie prawo karne. Część ogólna, Lwów-Warszawa 1919, s. 23.
• 36. I. Malinowska, Mikołaj Zalaszowski. Polski prawnik XVII stulecia na tle ówczesnej nauki prawa, Kraków 1960, s. 323.
• 37. K. Morawski, Historya Uniwersytetu Jagiellońskiego, t. 1, Kraków 1900, s. 22 i 69.
• 38. T. Ostrowski, Prawo cywilne albo szczególne narodu polskiego z statutów i konstytucji koronnych i litewskich zebrane, rezolucyami Rady Nieuslaiącey obiaśnione, dodatkami z praw kanonicznego, magdeburskiego i chełmińskiego pomnożone, a porządkiem praw rzymskich ułożone, t. 1-2, Warszawa 1784.
• 39. W. Osuchowski, Zarys rzymskiego prawa prywatnego, Warszawa 1971, s. 137.
• 40. L. Pauli, Einflüsse des römischen Rechts im Hauptwerk von Bartolomäus Groicki, Gesellschalt und Recht im griechisch-römischen Altertum, T. 2, Berlin 1969, s. 160.
• 41. M. Plezia, Podstawy do nowego wydania kroniki Kadłubka, Od Arystotelesa do "Złotej Legendy", Warszawa 1958, s. 348 uw. 3.
• 42. J. Rafacz, Z dziejów prawa rzymskiego w Polsce, Księga Pamiątkowa ku czci Leona Pinińskiego, t. 2, Lwów 1936, s. 198 i n.
• 43. S. Russocki, Przyczynek do projektu kodyfikacji Macieja Śliwnickiego, CPH 1955, t. 7, z. 1, s. 222 i n.
• 44. E. Seckel, Vincentius Kadłubek, ZSS 1959, t. 76, s. 381.
• 45. T. Silnicki, K. Gołąb, Arcybiskup Jakub Świnka i jego epoka, Warszawa 1956, s. 126.
• 46. J. Sondel, Ze studiów nad prawem rzymskim w Polsce piastowskiej, Kraków 1978, s. 75.
• 47. K. Sójka-Zielińska, Rola prawa rzymskiego w pracach kodyfikacyjnych wieku oświecenia, CPH 1979, t. 27, z. 1, s. 121-122.
• 48. R. Taubenschlag, Einflüsse des römischen Rechts in Polen, Ius Romanum Medii Aevi, Pars V, 7-9, Mediolani 1962, s. 13 i n.
• 49. R. Taubenschlag, Jakób Przyłuski - polski romanista XVI w., Kraków 1918, s. 7.
• 50. W. Uruszczak, Z badań nad systematyką średniowiecznych pomników prawa polskiego, "Zeszyty Naukowe UJ" 1981, Prace Prawnicze, z. 97, s. 12 i n.
• 51. F. Wieacker, Privatrechtsgeschichte der Neuzeit, Göttingen 1967, s. 18.
• 52. J. Wisłocki, Prawo rzymskie w Polsce, Warszawa 1945, s. 15.
• 53. W. Wołodkiewicz, Les origines romaines de la systématique du droit civil contemporain, Wrocław 1978.
• 54. W. Wołodkiewicz, Rzymskie korzenie współczesnego prawa cywilnego, Warszawa 1978, s. 79 i n.
• 55. A. Vetulani, Przemiany w urządzeniach i w życiu prawnym społeczeństwa w początkach państwa polskiego, [w:] Z badań nad kulturą prawniczą w Polsce piastowskiej, Wrocław 1976, s. 9.
• 56. A. Vetulani, Przenikanie zasad powszechnego prawa kanonicznego i prawa rzymskiego do Piastowskiej Polski, [w:] Z badań nad kulturą prawniczą w Polsce piastowskiej, Wrocław 1976, s. 102-103.
• 57. A. Vetulani, U progu działalności krakowskiego Wydziału Prawa, [w:] Studia z dziejów Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, rod M. Patkaniowski, Kraków 1964, s. 12.
• 58. W. Voise, Księga o prawach Andrzeja Frycza Modrzewskiego, [w:] Odrodzenie w Polsce, t. 2, cz. 2, Warszawa 1956, s. 221.
• 59. Zbiór praw sądowych przez Ex-kanclerza Andrzeja Ordynata Zamoyskiego ułożony i w roku 1778 drukiem ogłoszony, wyd. W. Dutkiewicz, Warszawa 1884, s. VI.
• 60. H Zeissberg, Vincentius Kadłubek, Bischof von Krakau (1208-1218-1223) und sein Chronik Polens, Wien 1869, s. 175 i 194.
• 61. Z. Zdrójkowski, Prawo chełmińskie. Powstanie, rozwój i jego rola dziejowa, [w:] Dzieje Chełmna i jego regionu, red. M. Biskup, Toruń 1969, s. 489.
• 62. M. Zwiercan, Komentarze i przeróbki Kroniki Mistrza Wincentego, StŻr 1976, t. 20, s. 112-113.