Ocena ustawowych płac nauczycieli w Polsce w kontekście teorii pomiaru kapitału ludzkiego i godziwych wynagrodzeń

• Autorzy: Barbara Oliwkiewicz

Warianty tytułu

Assessment of Statutory Salaries of Teachers in Poland in the Context of the Theory of Measuring Human Capital and Fair Remuneration

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Zawód nauczyciela jest uznawany za jeden z zawodów zaufania publicznego. To właśnie nauczyciele wraz z rodzicami kształtują kapitał ludzki przyszłych pracowników. Osoba podejmująca się tej pracy powinna posiadać odpowiednie predyspozycje a także kompetencje, których bazą są kwalifikację kierunkowe oraz pedagogiczne. Praca nauczyciela jest odpowiedzialna, a bywa także stresująca. W szkołach podstawowych i przedszkolach zawód ten jest regulowany przez ustawę Karta Nauczyciela, która z kolei stanowi o tym, że pedagodzy powinni posiadać: wyższe wykształcenie oraz przygotowanie pedagogiczne, należytą wiedzę, odpowiednie zdrowie, a także, że powinni przestrzegać podstawowych zasad moralnych, ponieważ stanowią wzór dla uczniów. Celem opracowania jest ocena godziwości ustawowych płac nauczycieli. Niestety, w ostatnich latach zawód ten jest bardzo zaniedbany i niedoceniany. Nauczyciele nagminnie porzucają pracę w szkole na rzecz biznesu, co w głównej mierze spowodowane jest nieadekwatnymi wynagrodzeniami dla tego zawodu. Dodatkowo frustracja i niepokój społeczny doprowadziły do zdeprecjonowania tej profesji, a to właśnie nauczyciel w szkole podstawowej ma znaczący wpływ na rozwój kapitału ludzkiego każdego z uczniów. Można stwierdzić, że to właśnie nauczyciele przyczyniają się do kształtowania wartości kapitału ludzkiego kolejnych pokoleń, które będą wchodzić na rynek pracy i mieć ogromny wpływ na rozwój gospodarki i społeczeństwa. Ich praca jest znacząca dla społeczeństwa i powinna być godziwie wynagradzana. Powinna, a nie jest. Aktualnie nauczyciel początkujący (absolwent studiów) jest wynagradzany na tym samym poziomie co 18-latek porzucający naukę i rozpoczynający pracę w sklepie, piekarni czy warsztacie samochodowym. (abstrakt oryginalny)

EN

The teaching profession is recognised as one of the professions of public trust. It is teachers and parents who shape the human capital of future employees. A person undertaking this job should have appropriate predispositions as well as competences based on specific and pedagogical qualifications. A teacher's job is responsible and can also be stressful. In primary schools and kindergartens, this profession is regulated by the Teacher's Charter Act, which in turn stipulates that teachers should have: higher education and pedagogical preparation, appropriate knowledge and adequate health, and that they should follow basic moral principles because they are role models for students. The aim of the study is to assess the fairness of teachers' statutory salaries. Unfortunately, in recent years, this profession has been very neglected and undervalued. Teachers often leave school for business, which is mainly due to inadequate remuneration for this profession. Additionally, frustration and social anxiety have led to the depreciation of this profession, and it is the primary school teacher who has a significant impact on the development of each student's human capital. It can be said that teachers contribute to shaping the value of the human capital of subsequent generations who will enter the labour market and have a huge impact on the development of the economy and society. Their work is important to society and should be fairly remunerated. It should, but it is not. Currently, a beginner teacher (university graduate) is remunerated at the same level as an 18-year-old leaving school and starting work in a store, bakery or car repair shop. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Nauczyciele; Wynagrodzenie za pracę; Wynagrodzenie godziwe; Kapitał ludzki; Analiza empiryczna

EN

Teachers; Remuneration for work; Fair remuneration; Human capital; Empirical analysis

• Czasopismo: Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy
• Rocznik: 2024
• Numer: z. nr 77
• Strony: 135--148

Twórcy

autor

Barbara Oliwkiewicz

• Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego w Krakowie

Bibliografia

• Wysokość minimum socjalnego. Pobrane z: https://www.ipiss.com.pl/pion-badawczy-polityki-spolecznej/wysokosc-minimum-socjalnego/ (2023.12.21).
• Dobija, M. (2002a). Struktura i koszt kapitału. Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie, 562, 59-67.
• Dobija, M. (2002b). Kapitał ludzki i intelektualny w aspekcie teorii rachunkowości. Przegląd Organizacji, 1, 8-13.
• Dobija, M. (2007). Premia za ryzyko jako naturalna stała w ekonomii wolnorynkowej. W: W. Tarczyński (red.), Rynek kapitałowy: skuteczne inwestowanie, cz. I (s. 29-46). Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
• Kozioł, W. (2010). Pomiar kapitału ludzkiego jako podstawa kształtowania relacji płac w organizacji. Rozprawa doktorska. Kraków: Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie.
• Kozioł, W. (2011). Stała potencjalnego wzrostu w rachunku kapitału ludzkiego. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 19, 252-260.
• Kowalski, M. (2023). Podwyżki dla nauczycieli w 2024 r. - ile wyniosą. Pobrane z: https://www.portaloswiatowy.pl/projekty-aktow-prawnych-dla-oswiaty/podwyzki-dla-nauczycieli-w-2024-r.-ile-wyniosa-23790.html (2023.12.21).
• Kurek, B. (2011). Hipoteza deterministycznej premii za ryzyko, Monografie: Prace Doktorskie, nr 10. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie.
• Kurek, B., Górowski, I. (2020). Gender and Age as Determinants of Expected Rate of Return on Human Capital. Central European Management Journal, 28(4), 30-50. DOI: 10.7206/cemj.2658-0845.33.
• Oliwkiewicz, B. (2018). Oczekiwania płacowe a godziwe wynagrodzenie absolwentów studiów ekonomicznych. Rozprawa doktorska. Kraków: Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie.
• Oliwkiewicz, B. (2019). The impact of capital from experience on the value of an employee's fair remuneration. Prace Naukowe Uniwersytetu we Wrocławiu, 63(10), 207-220. DOI: 10.15611/pn.2019.10.15.
• Oliwkiewicz, B. (2020). Oczekiwania płacowe a godziwe wynagrodzenie absolwentów studiów ekonomicznych. W: D. Fatuła (red.), Zarządzanie zrównoważonym rozwojem organizacji (s. 67-94). Kraków: Oficyna Wydawnicza AFM.
• Ossowski, M. (2006). Jak w praktyce korzystać z krzywej uczenia się. Controlling i Rachunkowość Zarządcza, 2, 29-30.
• Renkas, J. (2014). Teoria pomiaru kapitału ludzkiego jako podstawa analizy wynagrodzeń w gospodarce Ukrainy. Rozprawa doktorska. Kraków: Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie.
• Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 24 lutego 2023 r. (Dz.U. z 2023 r., poz. 352).
• Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r., poz. 984).

Identyfikatory

DOI

https://doi.org/10.15584/nsawg.2024.1.7