BazEkon - Yadda

1

Geopolityka regionu Morza Czarnego a Unia Europejska

100%

Stępniewski T.

Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej

|

2021

|

Vol. 19, z. 2 30 lat od upadku ZSRR - konsekwencje dla państw Europy Środkowej i Wschodniej

9-18

Rywalizacja geopolityczna i ścieranie się interesów mocarstw w regionie czarnomorskim widoczne były na przestrzeni stuleci. W okresie funkcjonowania podziału na Wschód i Zachód, w czasach zimnej wojny, obszar Morza Czarnego został niejako "wyjęty" z rywalizacji geopolitycznej mocarstw, gdyż stał się domeną wpływów przede wszystkim jednego gracza - Związku Radzieckiego. Demontaż Pax Sovietica i tym samym upadek zimnowojennego podziału świata doprowadził do powstania nowej sytuacji geopolitycznej w regionie Morza Czarnego. Na miejscu dawnego ZSRR powstała nie tylko Federacja Rosyjska, lecz również inne niepodległe wobec niej byty państwowe, związane z tym obszarem zarówno geograficznie, jak i poprzez swoje interesy. Tak więc pojawiły się m.in. Ukraina, Mołdawia czy Gruzja, Armenia, Azerbejdżan, ale też dawne państwa satelickie ZSRR - Bułgaria i Rumunia. Inaczej mówiąc, wraz z rozpadem Związku Radzieckiego powstał nowy układ sił geopolitycznych na obszarze poradzieckim. (abstrakt oryginalny)

2

The Position of Eastern European Countries Towards the Three Seas Initiative (TSI)

80%

Wojtaszak A.

Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej

|

2022

|

20

|

z. 2 Central Europe, Eastern Europe, and Russia: geopolitics, security, and resilience

137-153

Powstaniu Inicjatywy Trójmorza, formatu polityczno-ekonomicznego 12 państw UE, towarzyszy wzrost zainteresowania ze strony światowych mocarstw i państw regionu nienależących do UE. Celem badań jest analiza dotycząca zaangażowania trzech państw Europy Wschodniej: Białorusi, Ukrainy i Mołdawii, w projekty powstające w ramach TSI. W badaniach wykorzystano podejście neorealistyczne. Państwa te należą do obszaru postradzieckiego i poza Białorusią wykazują chęć współpracy z instytucjami zachodnimi, co budzi ostrą reakcję ze strony Federacji Rosyjskiej. Rezultatem badań będzie określenie ich partycypacji w realizowane przez TSI projekty, obejmujące infrastrukturę energetyczną, transportową i cyfrową. Państwa te są na drodze do bliższej współpracy z Inicjatywą, być może w ramach nowego formatu TSI plus. Za rozszerzeniem Inicjatywy Trójmorza opowiadają się Stany Zjednoczone. Obawy budzi jednak negatywne stanowisko Rosji, co może doprowadzić do konfliktu w regionie. (abstrakt oryginalny)

3

The Three Seas Initiative and its Economic and Geopolitical Effect on the European Union and Central and Eastern Europe

80%

Zbińkowski G.

Comparative Economic Research

|

2019

|

22

|

nr 2

105-119

Celem artykułu jest przedstawienie wyników analizy Inicjatywy Trójmorza, którą kraje je tworzące (z wyjątkiem Austrii) traktują jako metodę na: a) zmniejszenie uzależnienia energetycznego w zakresie importu ropy i gazu z Rosji, b) szybsze nadrobienie nadal istniejących różnic cywilizacyjnych względem bardziej rozwiniętych krajów EU dzięki poprawieniu jakości i rozwoju infrastruktury transportowej i cyfrowej z Północy na Południe, c) realnemu urzeczywistnieniu "wizji całej, wolnej i pokojowej Europy".W analizie przyjęto następującą tezę badawczą: Przystąpienie krajów ESW do UE nie przyczyniło się w istotny sposób do zmiany ich statusu rozwojowego, ponieważ w dalszym ciągu istnieją znaczące różnice w poziomie rozwoju pomiędzy krajami nowej i starej Unii, która została zweryfikowana pozytywnie. (abstrakt oryginalny)

4

Stany Zjednoczone i Chiny w ujęciu geopolitycznym

80%

Skrzyp J.

Myśl Ekonomiczna i Polityczna

|

2016

|

nr 4 (55)

240-257

Państwa jako temat badań stanowią istotną rolę poznawczą, co wynika z ich znaczenia w stosunkach międzynarodowych. Dotyczy to szczególnie mocarstw światowych, które kształtują środowisko bezpieczeństwa w wymiarze globalnym. Takimi podmiotami są właśnie Stany Zjednoczone i Chiny, które jako mocarstwa globalne kształtują stosunki międzynarodowe w świecie według własnych interesów. Dodać tu należy, że ich cele w realizacji tej polityki mogą być zbieżne lub przeciwstawne. W pracy niniejszej przedstawiono realizację geopolityki przez Stany Zjednoczone, ukierunkowaną na utrzymanie dominującej pozycji w świecie, w tym m. in. sprawowanie kontroli szlaków transportowych w newralgicznych punktach globu ziemskiego. W przypadku Chin sytuacja jest podobna. Dążą one do zapewnienia sobie swobody działania na wszystkich kontynentach świata, by w ten sposób zdobyć przewagę gospodarczą i militarną nad swoim rywalem. Obydwa mocarstwa mają ściśle sprecyzowane koncepcje geopolityczne, geoekonomiczne i geostrategiczne, które realizują. Przykładem działań ekonomicznych może być tworzenie stref wolnocłowych, a działań militarnych - koncepcji strategicznych przyjętych zarówno przez Stany Zjednoczone, jak i Chiny. (abstrakt oryginalny)

5

Osobliwości metodologiczne rosyjskiej geopolityki

80%

Świder K.

Myśl Ekonomiczna i Polityczna

|

2016

|

nr 4 (55)

220-239

Upadek ideologii komunistycznej i rozpad Związku Radzieckiego spowodował gwałtowny renesans geopolityki w poradzieckiej Rosji. Myśl geopolityczna rozwijała się w Rosji dwiema drogami - jako nauka lub też szczególna metoda interpretacji stosunków międzynarodowych, a także jako ideologia. W pierwszym przypadku celem było określenie i zdefiniowanie miejsca oraz roli Rosji w nowym pozimnowojennym systemie międzynarodowym, a w drugim - uczynienie z geopolityki dźwigni nowego rosyjskiego mesjanizmu, a nawet neoimperializmu. Geopolityka stawała się w Rosji ideologią powszechną mającą wypełnić ideologiczną lukę po upadłym komunizmie, miała kompensować w rosyjskiej tożsamości dyskomfort spowodowany dezintegracją radzieckiego imperium, wyznaczyć nowe wyzwania i zadania. Zatem z jednej strony myślenie geopolityczne aspirowało do rangi kategorii naukowej, a z drugiej - do statusu dominującego światopoglądu. W artykule zostały opisane metodologiczne racjonaliazacje w ramach rosyjskiej geopolityki oraz źródła, kierunki i koncepcje refleksji geopolitycznej w Rosji. (abstrakt oryginalny)

6

Geopolityka w trójwymiarowym świecie

80%

Moczulski L.

Myśl Ekonomiczna i Polityczna

|

2016

|

nr 4 (55)

170-195

Tekst jest próbą przedstawienia teoretycznych i praktycznych elementów geopolityki. Autor ukazuje w nim kilka rodzajów geopolityki, jak: geopolityka akademicka, życzeniowa, pomocna czy polityczna. W jednym z wniosków autor stwierdza, że obecna geopolityka w zakresie tematycznym odwołuje się do dwóch głównych nauk: geografii i historii oraz ich pochodnych, zaś w zakresie metodologicznym - do trzeciej: cybernetyki. We wnioskach ostatecznych autor wskazuje na trójwymiarowość rzeczywistości geopolitycznej, stwierdzając jednocześnie, że stanowi ona charakterystyczny element współczesnej geopolityki, jednak nie wyczerpuje jej zakresu badawczego. (abstrakt oryginalny)

7

Bulgaria's Geopolitical and Geoeconomic Reorientation (1989-2019)

80%

Mihaylov V.

Journal of Geography, Politics and Society

|

2019

|

nr 9(4)

12-23

Until the late 1980s and the dawn of the end of the Eastern Bloc, communist Bulgaria was considered to be the closest ally of the Soviet Union. Now, 30 years later, the Bulgarian state has been integrated into the main Euro-Atlantic organisations. Taking these radical changes as its starting point, this article outlines the process and consequences of post-1989 geopolitical and geoeconomic reorientation of Bulgaria. The aim was also to present the main geopolitical challenges in Bulgaria's relations with Russia and Turkey. These states have been influencing the political, economic and cultural development of Bulgaria for centuries. The effects of their influence have remained problematic to this day. As Bulgaria remains a country with a complex geopolitical position, it continues its twentieth-century strategy and tries to maintain balance between its own national interest and the influence of the main centres of power. The author draws particular attention to the fact that the model based on the variability of geopolitical priorities was once again confirmed in the analysed period. This model is not only based on pragmatism in relations with the outside world, which is traditional for the Bulgarian political elite, but is also dependant on the temporary distribution of power within the Balkan geopolitical knot. It seems that the model will continue to be valid, at least in the near future.(original abstract)

8

"Z kim by tu paktować", czyli agonia nazistowskiej geopolityki u schyłku II wojny światowej

80%

Król E. C.

Myśl Ekonomiczna i Polityczna

|

2016

|

nr 4 (55)

318-355

Artykuł jest oryginalną próbą pokazania trudnej i skomplikowanej problematyki geopolityki pod koniec II wojny światowej oraz decyzji podejmowanych przez najważniejsze osoby III Rzeszy Niemieckiej. Autor opisuje, jak geopolitykę rozumiał ówczesny przywódca III Rzeszy - Adolf Hitler. Tematem rozważań jest także postępowanie i biografia tak ważnych osób, z punktu widzenia ówczesnych władz, jak Joseph Goebbels, Heinrich Himmler czy Joachim von Ribbentrop. (abstrakt oryginalny)

9

Strategic Importance of the Seaport of Koper, Slovenia

80%

Zupančič J.

Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG

|

2016

|

nr 19(3)

18-26

Presented is the development of the city and the port of Koper in the Upper Adriatic and its role as a regional transport node. Koper is in fact a substitute port-city; it developed after the decline of Trieste in the post-WW2 period because of the needs of Slovenian economy within ideologically polarized Europe during the 1950s. Favourable economic connections between Slovenia and the wider hinterlands in Central Europe facilitated the development of this port into an important North Adriatic transport node, with over 20 million tons of cargo per year and specialization for transportation of cars, timber, containers and finer commodities.(original abstract)

10

Współczesne rozumienie pojęcia geopolityki i pojęć pochodnych

80%

Musiał S.

Stosunki Międzynarodowe

|

2011

|

44

|

nr 3/4

163-177

Geopolityka i związane z nią kategorie używane są w ostatnich kilkunastu latach zarówno w światowej, jak i w polskiej nauce o stosunkach międzynarodowych coraz częściej. Można nawet powiedzieć, że korzystanie z nich stało się swojego rodzaju modą. W konsekwencji weszły one do języka tej nauki i stosowane są obok istniejącej do tej pory siatki pojęciowej. Brak określenia wzajemnych relacji i zależności między nimi powoduje jednak chaos pojęciowy, szkodzący obrazowi współczesnej nauki o stosunkach międzynarodowych. Dla realizacji tych postulatów powinniśmy przede wszystkim objaśnić genezę, ewolucję, przyczyny odrodzenia się oraz rozumienie geopolityki. (fragment tekstu)

11

Geopolityka jako nauka prakseologiczna

80%

Sułek M.

Prakseologia i Zarządzanie. Zeszyty Naukowe Towarzystwa Naukowego Prakseologii

|

2023

|

nr 1

5-15

Geopolityka to nauka o pewnej sferze ludzkiego działania, z tego powodu należy więc do nauk prakseologicznych. W systemie ludzkiego działania jest to działalność regulacyjna odnosząca się do procesów współpracy (czym zajmuje się ekonomia) oraz walki (czym zajmuje się sztuka wojenna). Główną treścią takiej nauki są rachunki nakładów i efektów oraz rachunki efektywności, wyrażone w kategoriach ekonomicznych, wojskowych i geopolitycznych. Nakłady i efekty wyrażone w kategoriach geopolitycznych odnoszą się do przyrostów/spadów potęgi państw, które są podstawowym kryterium oceny sprawności państwa.(abstrakt oryginalny)

12

Miejsce jako matryca filmowej wyobraźni - problematyka relacji pomiędzy przestrzenią rzeczywistą a ekranową w najnowszym "Kinie Śląskim"

80%

Copik I.

Przegląd Nauk Stosowanych

|

2015

|

nr 6 Relacje w przestrzeni społeczno-ekonomicznej

56-69

Celem artykułu jest analiza wybranych dzieł filmowych zaliczanych do nurtu tak zwanego "kina śląskiego" pod kątem sposobu ujmowania w nich problematyki przestrzeni regionalnej. Zastosowana perspektywa relacji pomiędzy miejscem - artystyczną kreacją a rzeczywistą przestrzenią społeczno-kulturową sytuuje tę refleksję naukową w obrębie badań z zakresu socjologii i antropologii kina. Główne tezy wywodu dotyczą zatarcia granic pomiędzy rzeczywistością oraz jej reprezentacjami artystycznymi oraz faktu produkowania współczesnych przestrzeni w toku nawiązywania wzajemnych relacji pomiędzy różnymi aktorami społecznymi i wytworami kultury(abstrakt oryginalny)

13

Asian States' Interests in the High North

80%

Grzela J.

Studia i Materiały Wydziału Zarządzania i Administracji Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. Jana Kochanowskiego w Kielcach

|

18 (2014)

|

nr 2 The Arctic and Nordic Countries in the World of Economy and Politics

199-212

Topnienie lodu na Dalekiej Północy spowodowało zmianę geostrategicznej pozycji Arktyki. Aktywność w tym obszarze wykazują kraje formalnie niezwiązane z Arktyką. Ci nie-arktyczni potencjalni udziałowcy, wpływają na znaczne zwiększenie obszaru zainteresowań Arktyką. Mimo, że kraje takie jak Chiny, Korea Południowa i Japonia i Indie nie mają tam swoich terytoriów, coraz głośniej "pukają do drzwi" Rady Arktycznej ubiegając się o pozycje stałych obserwatorów. Państwa Azji chcą zdobyć swą pozycję w Arktyce nie z powodu bezpieczeństwa militarnego, ale ze względów ekonomicznych. Pekin podkreśla, że dostęp do zasobów jest ważnym czynnikiem Chińskiej polityki arktycznej. Indie i Japonia wspierają badania naukowe w regionie. Jednak dla Korei Południowej liczą się przede wszystkim jej własne interesy, z których kluczowym jest przemysł stoczniowy, więc właśnie tutaj kraj widzi nowe możliwości biznesowe. Chiny, Japonia, Korea Południowa i Indie - chcą korzystać z krótszych morskich szlaków handlowych, mieć dostęp do nowych łowisk, a przede wszystkim do potencjalnych zasobów naturalnych. Budzi się więc pytanie, jak daleko dzisiaj sięgają granice Arktyki? (abstrakt oryginalny)

14

Europa Środkowa jako obszar projektowania geopolitycznego

80%

Świder K.

Studia Europejskie / Centrum Europejskie Uniwersytetu Warszawskiego

|

2018

|

nr 2

11-32

Celem niniejszego artykułu jest syntetyczny przegląd koncepcji integracyjnych Europy Środkowej, wypracowanych w Rosji i ZSRR, Niemczech, Wielkiej Brytanii i Polsce, od XIX w. po czasy współczesne.(fragment tekstu)

15

Przesłanki wewnętrzne i międzynarodowe upadku Związku Radzieckiego w 1991 roku oraz jego konsekwencje geopolityczne dla polityki zagranicznej Polski

80%

Fiszer J. M.

Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej

|

2021

|

Vol. 19, z. 2 30 lat od upadku ZSRR - konsekwencje dla państw Europy Środkowej i Wschodniej

19-41

Przesłanki wewnętrzne i międzynarodowe upadku Związku Radzieckiego w 1991 roku oraz jego konsekwencje geopolityczne dla polityki zagranicznej PolskiCelem niniejszego artykułu jest analiza przesłanek wewnętrznych i międzynarodowych upadku Związku Radzieckiego oraz jego skutków dla polityki zagranicznej Polski i jej miejsca w Europie Środkowej i Wschodniej. Ukazuje on zmiany geopolityczne, jakie dokonały się wówczas w Europie i na świecie, oraz ich wpływ na reorientację polskiej polityki zagranicznej na przełomie XX i XXI w. W artykule staram się odpowiedzieć na kilka pytań badawczych oraz weryfikuję kilka tez i hipotez związanych z upadkiem ZSRR. Główną tezą jest konstatacja, że do upadku Związku Radzieckiego, oprócz przyczyn wewnętrznych, w dużym stopniu przyczyniła się ówczesna sytuacja międzynarodowa w Europie i na świecie, w tym Jesień Ludów 1989 w państwach Europy Środkowej i Wschodniej. Przeprowadzona analiza pokazuje, że polityka zagraniczna Polski po upadku ZSRR była zgodna z polską racją stanu i miała istotne znaczenie dla Europy Środkowej i Wschodniej. Została oparta na systemie euroatlantyckim i bliskich relacjach z Niemcami, Francją, Wielką Brytanią, Stanami Zjednoczonymi oraz z państwami Europy Środkowej i Wschodniej. Do napisania artykułu wykorzystałem teorię realizmu klasycznego, teorię polityki zagranicznej państwa i teorię konstruktywizmu oraz metody badawcze: opis i krytyczną analizę dokumentów i literatury przedmiotu. Bazę źródłową stanowią polsko- i obcojęzyczne dokumenty publikowane, prace zwarte, artykuły i studia oraz informacje z prasy i Internetu. (abstrakt oryginalny)

16

Odrodzenie geopolityki w Polsce

80%

Mikołajec J.

Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska

|

2016

|

z. 98

113-124

Geopolityka powstała pod koniec XIX wieku, jako zjawisko intelektualne z pogranicza nauki i ideologii. Istnieje wiele różnych definicji geopolityki. Po II wojnie światowej wskutek posądzenia o sprzyjanie niemieckiemu militaryzmowi geopolityka została potępiona. W wyniku wydarzeń z przełomu lat 80. i 90. XX wieku odrodziła się, jako nauka z pogranicza geografii, politologii, socjologii i ekonomii. Początki polskiej geopolityki sięgają czasów zaborów. W okresie Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej uprawianie geopolityki było utrudnione z uwagi na negatywny stosunek oficjalnej władzy. Po odzyskaniu niepodległości geopolityka polska odrodziła się jako dyscyplina akademicka. Od 2008 roku działa Polskie Towarzystwo Geopolityczne, które co roku organizuje Zjazdy Geopolityków Polskich. (abstrakt oryginalny)

17

Thomas Gomart i refleksje nad kondycją współczesnego świata w przeddzień pandemii COVID-19

80%

Parzymies S.

Stosunki Międzynarodowe

|

2019

|

55

|

nr 4

105-122

Artykuł zawiera zainspirowane lekturą książki Thomasa Gomart, L'affolement du monde. 10 enjeux géopolitiques (Editions Tallandier, Paris 2019) rozważania na temat obecnej kondycji Unii Europejskiej. Autor zarówno przedstawia w nim obszernie główne tezy i zagadnienia książki Gomarta, jak i podejmuje z nimi dyskusję, na kanwie omawianej pozycji rozwijając też własne spostrzeżenia dotyczące sytuacji wewnętrznej oraz pozycji międzynarodowej UE w kontekście współczesnych zmian w globalnym układzie sił. Zastanawia się zarówno nad czynnikami decydującymi o sile Unii, jak i nad źródłami jej słabości, podejmując tematy analizowane przez Gomarta, takie m.in. jak możliwa reakcja UE na wzrost potęgi Chin, kryzys klima-tyczny, osłabienie pozycji USA i próby odbudowy statusu przez Rosję, narastanie ruchów migracyjnych, rozwój zagrożeń nietradycyjnych (np. terroryzm) czy zmiany układu sił na świecie w wymiarze ekonomicznym.(abstrakt oryginalny)

18

Central and Eastern Europe on the Eurasian Chessboard in the Global Century

80%

Mazzucelli C., Saunders P. C., Zijian M.

Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej

|

2017

|

Vol. 15, z. 2 East-Central Europe : re-focusing the debate

35-55

This article focuses on the present shift of global power eastward and the significance of this evolution for Central and Eastern Europe (CEE) in terms of an emerging multipolarity in the international relations of the 21st century. The analysis underlines China's geopolitical interests in the CEE region, notably, the Belt and Road Initiative (BRI), as well as the resurgence of American isolationism under the administration of President Donald Trump. As two active geostrategic players, Russia and China, jockey for position, the expansion of Chinese investment westward to CEE states occurs at a time of nationalist-populist challenges to democracy from the far right of the political spectrum in the member states of the European Union (EU). The much-needed funding offered for infrastructure projects in CEE countries has a positive developmental impact, and yet in an area struggling with the legacy of Soviet communism, the spread of Chinese influence is likely to conflict with the forces of liberal democracy. The potential for an ideological clash is significant as the EU struggles to identify a 21st century narrative that captures the imagination of citizens across the continent, especially those in the younger generations without the experience or recollection of the post-World War II era.(original abstract)

19

Reconfiguration of Geopolitical Strategies in Trump's Era: The Impact of American Political Leadership's Idiosyncrasies on the Traditional Transatlantic Relations

80%

Ciot M.-G., Ghidiu I.-A.

Studia Europejskie / Centrum Europejskie Uniwersytetu Warszawskiego

|

2020

|

nr 2

25-42

The International System is traversing a challenging stage in its evolution. The United States should carefully consider the risks of an idiosyncratic leadership and closely work with their European partners, securing a world order based on the norms of multilateralism and democracy. Still, the US President Donald Trump unveils an approach based on emotional and synchronous elements. As a matter of consequence, the EU is considering other geopolitical alternatives to accomplish its goals and deliver the best outcome to the people it serves and for global prosperity. The paper investigates the very specific psychological factors influencing Trumpian political thinking and justifying his corresponding foreign policy decision-making processes, in the current transatlantic environment. By contextual examples, the analysis reveals the sensitivities and flaws in applying a subjective, belief-based approach of international (bilateral) relations. We put things into a broader perspective, by analysing the implications of such political behaviour patterns for the international liberal order, in the circumstances of the more and more prominent geopolitical triangle: the EU-China-the US.(original abstract)

20

Ocena sprawnos ci geopolitycznej pan stw- poro wnawcze zastosowanie modelu formalnego oraz ocen eksperckich (na przykładzie Polski)

80%

Sułek M.

Prakseologia i Zarządzanie. Zeszyty Naukowe Towarzystwa Naukowego Prakseologii

|

2018

|

nr 2

67-82

Celem artykułu jest prezentacja metodyki oceny sprawności geopolitycznej państw na przykładzie Polski. Każda ocena sprawności działania wymaga znajomości nakładów i efektów. W ocenie sprawności geopolitycznej w charakterze nakładów i efektów wystąpią dwa rodzaje parametrów. Pierwszy to wskaźniki potęgi, tworzące układ sił, który jest najważniejszą cechą każdego systemu międzynarodowego. Sukces jest wtedy, gdy wskaźniki potęgi rosną; niepowodzenie, gdy wskaźniki potęgi maleją. Zostały one uzyskane w wyniku zastosowania modelu formalnego. Druga grupa wskaźników to pozycja międzynarodowa państw wskazana przez wybrane grupy eksperckie. Pomiarem i oceną potęgi i pozycji państw zajmuje się potęgometria, która jest subdyscypliną geopolityki. W artykule zastosowałem zarówno model formalny, jak i oceny eksperckie. (abstrakt oryginalny)