Funkcje subkonta ZUS a uwarunkowania prawne

• Autorzy: Sebastian Jakubowski

Warianty tytułu

Functions of Subaccount in Social Insurance Institution - Legal Perspective

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Reforma kapitałowego filaru społecznego ubezpieczenia emerytalnego z 2011 r. wprowadziła dotychczas nieznaną w prawie ubezpieczeń społecznych instytucję subkonta, na którym Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) jest zobowiązany ewidencjonować informację o zwaloryzowanej wysokości części składek na ubezpieczenie emerytalne opłaconych za ubezpieczonego. Głównym celem prowadzenia subkonta ZUS jest wykorzystanie informacji o zewidencjonowanych tam środkach do obliczenia okresowej emerytury kapitałowej, jak również emerytury realizowanej z funduszu emerytalnego w ramach Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (FUS), wypłaty środków zewidencjonowanych na subkoncie ubezpieczonego w przypadku jego śmierci przed osiągnięciem wieku emerytalnego oraz obliczenia wysokości wypłaty gwarantowanej w przypadku śmierci ubezpieczonego przed upływem trzech lat od momentu rozpoczęcia pobierania świadczenia emerytalnego. Cel prowadzenia subkonta ZUS oraz uwarunkowania prawne jego funkcjonowania są elementami, które bezpośrednio narzucają podstawowe funkcje subkonta ZUS. Należy tu wskazać takie funkcje, jak: ewidencyjno-kontrolna, emulacji inwestycji obligacyjnych Otwartych Funduszy Emerytalnych oraz ochronna. Powyższy zbiór nie wyczerpuje jednak katalogu funkcji, jakie faktycznie pełni subkonto ZUS. Można tu jeszcze wskazać funkcje dodatkowe, takie jak: łagodzenia negatywnych odczuć społecznych związanych z utratą przez ubezpieczonych poczucia prawa własności do środków zgromadzonych na rachunkach OFE oraz ograniczania tempa przyrostu państwowego długu publicznego. Niniejsze opracowanie zawiera szczegółowy opis oraz analizę wyżej wymienionych funkcji subkonta ZUS wraz z wnioskami de lege ferenda. (abstrakt oryginalny)

EN

The article defines and discusses functions of a legal institution of subaccount, which was introduced by the pension reform of 2011. Application of the legal dogmatic method and economic analysis of law leads to the conclusion that the legal institution of subaccount performs several functions, both legal and factual. The primary function of the subaccount is accounting and controlling. This legal institution holds a record of pension insurance of an insured individual. The second most important function of the subaccount is imitating investment. The record held at subaccount is supposed to replace bond investments of Open Pension Funds, at least from the individual person's perspective. The following function of the subaccount is the protection of pension rights in the late stages of insured person's career. This legal institution is supposed to protect older workers from the significant decline in the value of accounting units of Open Pension Funds. The remaining functions are more factual than legal. The fourth function of the subaccount is to calm down social tensions caused by the latest reforms of pension market in Poland. Pension rights that are recorded at the subaccount at Social Insurance Institution are subject to inheritance just like real pension capital accumulated at Open Pension Funds. The last function of the subaccount is fiscal. Unfortunately, the subaccount is frequently used to transfer pension capital from Open Pension Funds to Social Insurance Institutions. Thus, the subaccount became important economic policy tool, which is used in current fiscal policy in Poland. This poses a major threat to the development of pension market in Poland. Therefore, the analysis is concluded with the statement that the legal institution of subaccount of Social Insurance Institution should be removed from the law of social insurances. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

System emerytalny; Ubezpieczenia społeczne; Otwarte Fundusze Emerytalne (OFE)

EN

Pension schemes; Social insurance; Open Pension Funds (OPF)

• Czasopismo: Rozprawy Ubezpieczeniowe
• Rocznik: 2018
• Numer: nr 1(27)
• Strony: 80--94

Twórcy

autor

Sebastian Jakubowski

• Uniwersytet Wrocławski

Bibliografia

• Antonów K., 2011a, OFE - ubezpieczenie versus oszczędzanie, [w:] Pisarczyk Ł.M., Florek L. (red.), Współczesne problemy prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, LexisNexis, Warszawa.
• Antonów K., 2011b, Sytuacja prawna składek zaewidencjonowanych na subkoncie w ZUS w razie rozwodu lub śmierci ubezpieczonego albo śmierci emeryta, "Praca i Zabezpieczenie Społeczne" nr 5, s. 2-7.
• Antonów K. (red.), 2014, Emerytury i renty z FUS. Emerytury pomostowe. Okresowe emerytury kapitałowe. Komentarz, Wolters Kluwer, Warszawa.
• Banaszczak-Soroka U. (red.), 2014, Rynki finansowe. Organizacja, instytucje, uczestnicy, C.H. Beck, Warszawa.
• Bielawska K., 2015, Skutki finansowe odwrotu od reformy emerytalnej z 1999 roku dla Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, [w:] Sułkowska W., Strupczewski G. (red.), Dylematy teorii i praktyki ubezpieczeń, Poltext, Warszawa.
• Bielawska K., 2016, Rola pozaskładkowych źródeł w finansowaniu świadczeń z ubezpieczenia społecznego wypłacanych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, "Ubezpieczenia Społeczne. Teoria i praktyka" nr 2, s. 1-15.
• Bińczycka-Majewska T., Włodarczyk M. (red.), 2015, Współczesne problemy prawa emerytalnego, Wolters Kluwer, Warszawa.
• Dybał M., 2014a, The Financial Crisis and the Polish Open Pension Funds System, "Socialiniai Tyrimai - Social Research" nr 2, s. 75-85.
• Dybał M., 2014b, The Polish Pension Reform of 2011, "Wroclaw Review of Law, Administration & Economics" nr 4 (1), s. 34-45.
• Dybał M., 2014c, Wpływ otwartych funduszy emerytalnych na deficyt budżetowy i dług publiczny, [w:] Miemiec W., Sawicka K. (red.), Instytucje prawnofinansowe w warunkach kryzysu gospodarczego, Wolters Kluwer, Warszawa.
• Dybał M., 2016, Czynniki rozwoju prywatnych planów emerytalnych, [w:] Rutecka-Góra J. (red.), Długoterminowe oszczędzanie. Podstawy, strategie i wyzwania, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa.
• Dzienisiuk D., 2013, Subkonto w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych - zagadnienia wybrane, [w:] Ćwiertniak B.M., (red.), Aktualne zagadnienia prawa pracy i polityki socjalnej (zbiór studiów), Oficyna Wydawnicza "Humanitas", Sosnowiec.
• Dzienisiuk D., 2016, Wypłata gwarantowana jako odrębne świadczenie ze społecznego ubezpieczenia emerytalnego, "Ubezpieczenia Społeczne. Teoria i praktyka" nr 1, s. 1-15.
• Gudowska B., Strusińska-Żukowska J., 2014, Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych. Komentarz, C.H. Beck, Warszawa.
• Jakubowski S., 2013, Prawno-ekonomiczne aspekty gromadzenia i lokowania środków przez otwarty fundusz emerytalny, Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa, Wrocław.
• Jakubowski S., Zawadzka P., 2015, Rynek obligacji komunalnych jako obszar działalności lokacyjnej otwartych funduszy emerytalnych, [w:] Chybalski F., Marcinkiewicz E. (red.), Współczesne problemy systemów emerytalnych: wybrane zagadnienia, Monografie Politechniki Łódzkiej, Łódź.
• Jędrasik-Jankowska I., 2017, Pojęcia i konstrukcje prawne ubezpieczenia społecznego, Lexis Nexis, Warszawa.
• Jędrejek G., 2015, Prawo rodzinne, Wolters Kluwer, Warszawa.
• KNF, 2016, Rynek otwartych funduszy emerytalnych w IV kwartale 2015 roku, Urząd Komisji Nadzoru Finansowego, Warszawa.
• KNF, 2017, Rynek otwartych funduszy emerytalnych w I kwartale 2017 roku, Urząd Komisji Nadzoru Finansowego, Warszawa.
• KNF, 2018, Informacja o działalności inwestycyjnej funduszy emerytalnych, Urząd Komisji Nadzoru Finansowego, Warszawa.
• MPiPS, 2011, Uzasadnienie projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw związanych z funkcjonowaniem systemu ubezpieczeń społecznych z aktami wykonawczymi z dnia 10 marca 2011 r., druk Sejmu VI kadencji nr 3946.
• MPiPS, 2013, Uzasadnienie projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z określeniem zasad wypłaty emerytur ze środków zgromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych z projektami aktów wykonawczych z dnia 22 listopada 2013 r., druk Sejmu VII kadencji nr 1946.
• MR, 2017, Strategia na rzecz odpowiedzialnego rozwoju, Ministerstwo Rozwoju, Warszawa.
• Nerka A., 2015, W poszukiwaniu modelu waloryzacji emerytur, [w:] Chybalski F., Marcinkiewicz E. (red.), Współczesne problemy systemów emerytalnych. Wybrane zagadnienia, Monografie Politechniki Łódzkiej, Łódź.
• Nieborak T., 2016, Tworzenie i stosowanie prawa rynku finansowego a proces ekonomizacji prawa, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
• Pacud R., 2012, Zmiana kierunku reformy emerytalnej z 1999 r., "Państwo i Prawo" nr 1, s. 17-32.
• Pacud R., 2013, Prawne mechanizmy przekazywania środków OFE. Oceny konstytucyjnoprawne, Oficyna Allerhanda, Kraków.
• Rutecka-Góra J., 2017, Ewolucja pracowniczych programów emerytalnych a przemiany demograficzne, "Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach" nr 309, s. 143-153.
• Ślebzak K., 2009, Ochrona emerytalnych praw nabytych, Wolters Kluwer, Warszawa.
• Wantoch-Rekowski J., 2014, System ubezpieczeń społecznych a budżet państwa, LEX, Warszawa.
• Wantoch-Rekowski J. (red.), 2015, Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych. Komentarz, LEX, Warszawa.
• Zawadzka P., 2009, Fundusz inwestycyjny w systemie instytucji finansowych, C.H. Beck, Warszawa.
• Zawadzka P., 2016a, Instrumenty finansowe notowane na GPW w Warszawie, [w:] Banaszczak-Soroka U. (red.), Rynek papierów wartościowych: inwestorzy, instrumenty finansowe i metody ich wyceny, C.H. Beck, Warszawa.
• Zawadzka P., 2016b, Papiery wartościowe o charakterze dłużnym, [w:] Banaszczak-Soroka U. (red.), Rynek papierów wartościowych: inwestorzy, instrumenty finansowe i metody ich wyceny, C.H. Beck, Warszawa.
• Zawadzka P., 2016c, Papiery wartościowe o charakterze udziałowym, [w:] Banaszczak-Soroka U. (red.), Rynek papierów wartościowych: inwestorzy, instrumenty finansowe i metody ich wyceny, C.H. Beck, Warszawa.