W poszukiwaniu sojuszników : polskie próby zbliżenia z państwami Europy Środkowej i Północnej (1921-1939)

• Autorzy: Marcin Furdyna

Warianty tytułu

In Search of Allies : Polish Attempts to Get Closer to the Countries of Central and Northern Europe (1921-1939)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Położenie międzynarodowe państwa polskiego w dwudziestoleciu międzywojennym zdeterminowane było usytuowaniem między dwoma mocarstwami - Niemcami i Związkiem Radzieckim. Nie podlegało dyskusji, że zarówno Berlin, jak i Moskwa będą w przyszłości dążyły do podważenia niekorzystnego z ich punktu widzenia porządku, który opierał się na decyzjach paryskiej konferencji pokojowej z 1919 r. oraz podpisanego w 1921 r. w Rydze traktatu kończącego wojnę polsko-bolszewicką. W związku z tym Rzeczpospolita zawarła w 1921 r. sojusze obronne z Francją i Rumunią (pierwszy wymierzony w Niemcy, drugi - w ZSRR), które stały się podstawą jej bezpieczeństwa w okresie międzywojennym. Prócz tego podejmowano próby porozumienia się z państwami Europy Środkowej, Północnej i Południowej, które z racji swojego położenia geografi cznego mogły się czuć zagrożone przez jedno z tych mocarstw. W pewnym sensie starano się więc horyzontalnemu zagrożeniu (Niemcy na zachodzie, ZSRR na wschodzie) przeciwstawić wertykalny system współpracy (północ-południe), który byłby uzupełnieniem kluczowego dla bezpieczeństwa Warszawy sojuszu z Paryżem. W tym celu od samego początku podejmowano próby zbliżenia z Czechosłowacją oraz państwami tworzącymi razem z nią antywęgierski sojusz Małej Ententy - Rumunią i Jugosławią; przez całe dwudziestolecie międzywojenne starano się unormować relacje z Litwą, a szerzej - podjąć ściślejszą współpracę z państwami bałtyckimi i Finlandią; w latach trzydziestych rozwinięto też w końcu starania o zbliżenie z krajami skandynawskimi. Ostatecznie poza sojuszem z Rumunią na żadnym z tych kierunków nie udało się stworzyć trwałych ram współpracy, która miałaby wymierne przełożenie na bezpieczeństwo Rzeczypospolitej. (fragment tekstu)

EN

Located between Germany and the Soviet Union in the interwar period, Poland concluded defensive alliances with France and Romania in 1921. Simultaneously, Warsaw tried to create room for cooperation with other, smaller states in central and northern Europe. In the fi rst case, close cooperation with the so-called Little Entente, formed by Czechoslovakia, Romania and Yugoslavia, was successfully blocked by Prague, which regarded its interests as different from the Polish ones. Rapprochement between Poland, the Baltic States and Finland, though initiated in the early 1920s, was doomed to failure because of the disagreement between Poland and Lithuania over the Vilnius region. Furthermore, Józef Beck's idea of creating a bloc of neutral states situated between Germany and the Soviet Union was turned down by the Scandinavians, who wanted to avoid a possible war. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Dyplomacja; Polityka zagraniczna; Polityka państwowa

EN

Diplomacy; Foreign policy; State policy

• Czasopismo: Sprawy Międzynarodowe
• Rocznik: 2018
• Numer: nr 3
• Strony: 293--308

Twórcy

autor

Marcin Furdyna

• Polski Instytut Spraw Międzynarodowych

Bibliografia

• Depesze szyfrowe Poselstwa Rzeczypospolitej Polskiej w Budapeszcie (1 X 1939-1 I 1941), red. P. Pietrzyk, Warszawa 2014.
• Kornat M., Memorandum programowe polskiego MSZ z 1925 r. (w związku z rokowaniami lokarneńskimi), "Zeszyty Historyczne" 2009, nr 168.
• Lewandowski J., Instrukcja K. Skirmunta, "Zeszyty Historyczne" 1972, nr 22.
• Polskie dokumenty dyplomatyczne 1934, red. S. Żerko, Warszawa 2014.
• Polskie dokumenty dyplomatyczne 1935, red. S. Żerko, Warszawa 2017.
• Polskie dokumenty dyplomatyczne 1937, red. J. S. Ciechanowski, Warszawa 2012.
• Polskie dokumenty dyplomatyczne 1938, red. M. Kornat, Warszawa 2007.
• Polskie dokumenty dyplomatyczne 1939 styczeń-sierpień, red. S. Żerko, Warszawa 2005.
• Skirmunt K., Moje wspomnienia 1866-1945, Rzeszów 1997.
• Szwecja nie da się wciągnąć w kombinacje wielkich mocarstw, "Gazeta Polska" 2.05.1936, nr 122.
• Zaleski A., Wspomnienia, red. K. Kania, K. Kloc, P. M. Żukowski, przeł. E. Gołębiowska, Warszawa 2017.
• Cieślak T., Stosunki polsko-skandynawskie w latach 1918-1939, [w:] Przyjaźnie i antagonizmy. Stosunki Polski z państwami sąsiednimi w latach 1918-1939, red. H. Bułhak i in., Wrocław 1977.
• Essen A., Polska a Mała Ententa 1920-1934, Kraków 1992.
• Furdyna M., Rodzik M., Czytaliśmy Piłsudskiego. Rozmowy z Leszkiem Moczulskim, Warszawa 2016.
• Gmurczyk-Wrońska M., Stanisław Patek w dyplomacji i polityce (1914-1939), Warszawa 2013.
• Gursztyn P., Ribbentrop-Beck. Czy pakt Polska-Niemcy był możliwy?, Wrocław 2018.
• Jaworski P., Marzyciele i oportuniści. Stosunki polsko-szwedzkie w latach 1939-1945, Warszawa 2009.
• Jaworski P., Państwa bałtyckie i skandynawskie w dyplomacji Józefa Becka, [w:] Płk Józef Beck (1894-1944). Żołnierz, dyplomata, polityk, red. S. M. Nowinowski, Łódź-Warszawa 2017.
• Jaworski P., Polska niepodległa wobec Skandynawii 1918-1939, Wrocław 2001.
• Kornat M., Polityka zagraniczna Polski 1938-1939. Cztery decyzje Józefa Becka, Gdańsk 2012.
• Lubelski J., Związek Bałtycki i Trzecia Europa. Koncepcje reorganizacji Europy Środkowej w polityce zagranicznej II Rzeczypospolitej, "Nowa Europa" 2010, nr 9.
• Łazor J., Import i eksport polskiego węgla w okresie międzywojennym, [w:] Problemy energetyczne Polski, cz. 1: Surowce, red. A. Jarosz-Nojszewska, W. Morawski, Warszawa 2016.
• Łossowski P., Po tej i tamtej stronie Niemna. Stosunki polsko-litewskie 1883-1939, Warszawa 1985.
• Łossowski P., Stosunki polsko-litewskie 1921-1939, Warszawa 1997.
• Łossowski P., Ultimatum polskie do Litwy 17 marca 1938 roku, Warszawa 2010.
• Łossowski P., Z dziejów polityki zagranicznej II Rzeczypospolitej - ministrowie Skirmunt, Narutowicz, Skrzyński, "Kwartalnik Historyczny" 1988, R. 95.
• Nowak-Kiełbikowa M., Konstanty Skirmunt. Polityk i dyplomata, Warszawa 1998.
• Patek A., Współpraca państw nordyckich w okresie międzywojennym, [w:] Z dziejów prób integracji europejskiej. Od średniowiecza do współczesności, red. M. Pułaski, Kraków 1995.
• Płk Józef Beck (1894-1944). Żołnierz, dyplomata, polityk, red. S. M. Nowinowski, Łódź-Warszawa 2017.
• Problemy energetyczne Polski, cz. 1: Surowce, red. A. Jarosz-Nojszewska, W. Morawski, Warszawa 2016.
• Przyjaźnie i antagonizmy. Stosunki Polski z państwami sąsiednimi w latach 1918-1939, red. H. Bułhak i in., Wrocław 1977.
• Wandycz P., Aleksander Skrzyński. Minister spraw zagranicznych II Rzeczypospolitej, Warszawa 2006.
• Wandycz P., Odezwa Rządu Tymczasowego z marca 1917 r. a interwencja angielska, "Zeszyty Historyczne" 1969, nr 15.
• Z dziejów prób integracji europejskiej. Od średniowiecza do współczesności, red. M. Pułaski, Kraków 1995.
• Žulys A. A , Polska w polityce zagranicznej Litwy w latach 1938-1939. Studium z historii dyplomacji, Gdańsk 2015.