Ludzkie "Ja" w filozofii Emmanuela Levinasa i w Schizofrenii Antoniego Kępińskiego

• Autorzy: Marek Jędraszewski

Warianty tytułu

The Self in the Theory of Levinas and in Kępiński's Schizophrenia

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Nie ulega wątpliwości, że Levinas i Kępiński w swej refleksji dotyczącej rozumienia człowieka wychodzą z dość odległych wobec siebie punktów. W dziele Całość i nieskończoność: esej o zewnętrzności Levinas, odwołując się do kartezjańskiej idei nieskończoności, podkreślał wymiar transcendencji i nieskończonego oddalenia Drugiego (l'Autre, l'Autrui) wobec "Ja" (le Même), natomiast w książce Inaczej niż być lub ponad istotą pojawiły się także bardzo wyraźne wątki religijne zaczerpnięte ze Starego Testamentu, zwłaszcza postać Cierpiącego Sługi Jahwe z Księgi Izajasza. Natomiast refleksja Kępińskiego była głównie poświęcona pacjentowi zakładów psychiatrycznych. Można by więc powiedzieć, że to, co pisał on o jego "Ja", stanowi swoiste "krzywe zwierciadło", gdy chodzi o prawdę o człowieku i o jego relacje z innymi. Zdając sobie sprawę z tych odległych wobec siebie punktów wyjścia refleksji Levinasa i Kępińskiego, zupełnie nieoczekiwanie spotykamy podobną terminologię, którą obaj w swych dziełach się posługiwali. To, niewątpliwie, ułatwia nam uchwycenie możliwych podobieństw i różnic istniejących między nimi. Przy ukazywaniu - w sposób bardzo wycinkowy i tylko aspektowy - problematyki ludzkiego "Ja" poniższe refleksje zaczynają się od pewnego patologicznego jego ujęcia w Schizofrenii Kępińskiego, a następnie pokazują jego pozytywne rozwiązanie, które jest zawarte w filozofii Levinasa. Ono bowiem - w naszym najgłębszym przekonaniu - może stanowić podstawę do wypracowania filozoficznej koncepcji owego "Ja", które leży u źródeł wzajemnego zaufania, gotowości do niesienia pomocy i uczciwości. (fragment tekstu)

EN

Trust is a significant component of social capital. The notion is also important in economics, and has been investigated by psychologists and sociologists, too. The findings of the latter disciplines may and should be useful not only in economics but also in anthropology and metaphysics, which are able to provide answers to the fundamental questions about the roots of human honesty, confidence and will-ingness to help. Behind this question there is another one: what is the human Self, which is able to trust in and to provide the necessary support to the Other if need-ed, and how is it formed? The author of the article answers these questions with reference to the ideas of two eminent contemporary thinkers, Emmanuel Levinas (1906-1995) and Antoni Kępiński (1918-1972). Capturing the consistencies, simi-larities and differences between Kempiński's description of the situation of a per-son with schizophrenia and the anthropological vision of Levinas' philosophy is possible thanks to a scheme composed of three elements: the Self, the border, and the space-time order and hierarchy of values. If the Other is perceived as someone responsible for the Self, then it gives birth to trust of the Self in the Other, i.e. a strong conviction that the Other will not fail and is utterly honest with regard to the Self. Such a conviction is the foundation on which the Self builds a relationship with the Other. In this way, social capital, which is vital for the fur-ther development of society, is created. The capital is interfused by trust being the variable without which it is impossible to explain many economic phenomena. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Poglądy filozoficzne; Zaufanie; Odpowiedzialność; Tożsamość

EN

Philosophical thought; Trust; Responsibility; Identity

• Czasopismo: Annales : etyka w życiu gospodarczym
• Rocznik: 2017
• Tom: 20
• Numer: nr 2
• Strony: 7--17

Twórcy

autor

Marek Jędraszewski

• Roman Catholic Archdiocese of Kraków

Bibliografia

• Ambroziak E., P. Starosta, J.J. Sztaudynger, Zaufanie, skłonność do pomocy i uczciwość a wzrost gospodarczy w Europie, "Ekonomista" 2016, nr 5.
• Brzezicki E., Przedmowa [w:] A. Kępiński, Schizofrenia, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1974.
• Kępiński A., Schizofrenia, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1974.
• Levinas E., Totalité et Infini. Essai sur l'extériorité, La Haye 1961 (wyd. polskie: Całość i nieskończoność: esej o zewnętrzności, tłum. M. Kowalska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998).
• Levinas E., Autrement qu'être ou au-delà de l'essence, La Haye 1974 (wyd. polskie: Inaczej niż być lub ponad istotą, tłum. P. Mrówczyński, Fundacja Aletheia, Warszawa 2000).

Identyfikatory

DOI

10.18778/1899-2226.20.2.01