Rozwój struktury rynku FMCG w świetle teorii kosztów transakcyjnych w Polsce

• Autorzy: Małgorzata Karczewska , Grażyna Śmigielska

Warianty tytułu

Development of the FMCG Market Structure - Transaction Cost Theory Approach

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Każdej zawieranej w gospodarce transakcji towarzyszą różnorodne koszty transakcyjne, które zsumowane odpowiadają "siłom tarcia" w układzie fizycznym. W ekonomii stosunkowo mało uwagi poświęca się kosztom transakcyjnym przy opracowywaniu rygorystycznych modeli ekonomicznych, przez co teorie stają się bardzo odległe od zachowań gospodarczych. W artykule przedstawiono pokrótce istotę i genezę pojęcia kosztu transakcyjnego, a także specyfikę aktywów w sferze wymiany i ich wpływ na kształtowanie struktury handlu oraz problem kształtowania struktur rynku wynikający z koncentracji, która przejawia się inwestycjami kapitałowymi prowadzącymi do wzrostu liczebności sieci, jak i średniej wielkości palcówek. W związku z rozwojem handlu zaczęły powstawać placówki wielkopowierzchniowe. Są one zlokalizowane przeważnie na obrzeżach miast, wokół których zaczęły się tworzyć centra handlowe, mające atrakcyjniejszą ofertę od centrów handlowych zlokalizowanych w centrach miast, co prowadzi do zmian w wartości lokalizacyjnej i ponoszeniu znacznych nakładów kapitałowych na taką inwestycję, w które wchodzą także koszty związane z funkcjonowaniem placówki. W artykule poruszono również problem wyboru między organizowaniem transakcji wewnątrz firmy, poprzez struktury sieciowe lub za pośrednictwem rynku. Rozwój powiązań sieciowych i marek własnych stymuluje nawiązywanie relacji partnerskich z dostawcami w celu obniżania kosztów kontroli, co obecnie można zaobserwować na rynku polskim. Wskazano ponadto na znaczenie specyficznych aktywów dla kształtowania wybranych struktur w sferze wymiany (kontrolowane centra handlowe, franchising, długofalowe porozumienia z dostawcami towarów). Przedstawiono tendencje w kształtowaniu w wybranym okresie struktur rynku FMCG w Polsce, gdzie głównym inicjatorem i udziałowcem rynku są przede wszystkim zagraniczne sieci handlowe.(abstrakt oryginalny)

EN

Entering into a transaction always incurs various transaction costs which are comparable to the 'friction forces' in a physical system. However, economists tend to direct comparatively little attention to transaction costs, even when devising rigorous economic models, which considerably limits their practical use. The article outlines the essence and origins of transaction costs, assets specificity in the sphere of exchange and their impact on shaping the trade pattern. There is also presented the problem of the market structure being shaped by concentration which manifests itself in equity investments leading to the increasing number of trade networks and middle sized stores. Trade development results in appearance of mega stores located usually in the suburbs of towns. They are surrounded by shopping centres whose offer is more attractive than that of shopping centres located in town centres. This leads to changes of location value and incurs substantial capital outlays which include also current operating expenses. The article addresses also the dilemma of choice between organising transactions inside companies, through network structures or through the market. The development of network links and own brands stimulates establishing partner relationships with suppliers of goods in order to lower the control costs, which is currently observed on the Polish market. The article also indicates the role of specific assets in shaping certain structures in the sphere of exchange (controlled shopping centres, franchising, long-term contracts with suppliers of goods) and presents trends shaping the structures of Polish FMCG market the majority of which is controlled by foreign trade networks.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Struktura rynku; Koszty transakcyjne; Produkty szybko zbywalne

EN

Market structure; Transaction cost; Fast Moving Consumer Goods (FMCG)

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Małopolskiej Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Tarnowie
• Rocznik: 2012
• Tom: 21
• Numer: nr 2
• Strony: 77--99

Twórcy

autor

Małgorzata Karczewska

• Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, doktorantka

autor

Grażyna Śmigielska

• Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie

Bibliografia

• Hardt Ł., Ekonomia kosztów transakcyjnych: geneza i kierunki rozwoju, Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2009.
• Kowalska K., Kontraktowanie i koszty transakcyjne w nowej ekonomii instytucjonalnej, "Gospodarka Narodowa" 2005, nr 7-8.
• Hardt Ł., Instytucje a koszty transakcyjne w nowej ekonomii instytucjonalnej, "Gospodarka Narodowa" 2005, nr 1-2.
• Gorynia M., Pośrednictwo w handlu zagranicznym a teoria kosztów transakcyjnych, "Ekonomista" 1998, nr 4.
• Rodzaje kosztów transakcyjnych. [w:] Encyklopedia zarządzania: wszystko o zarządzaniu (online, dostęp 9.02.2011 ). Dostępny w Internecie: http://mfiles.pl/pl/index.php/Rodzaje_koszt%C3%B3w_ transakcyjnych.
• Rindfleisch A., Heide J.B., Transaction Cost Analysis: Past, Present, and Future Applications, "Journal of Marketing" 1997, vol. 61, iss. 4.
• Alstyne M. van, The State of Network Organization: A Survey in Three Frameworks, "Journal of Organizational Computing" 1997, iss. 7 (3) s. 88-151.
• Anthony R.N., Reece J.S., Accounting: Text and Cases, 8th ed., Irwin, Homewood 1989.
• Bakkeland G., Berthon P.R., The Buyer 's Perspective on Transaction Costs and Relational Norms in the Distribution Channel: Prepositions for Research, "Management Research News" 1997, vol. 20, iss. 5.
• Joshi A.W., Stump R.L., The Evolution of Governance in Exchange Relationships: Adaptations to the Transaction Cost Analysis Framework and an Empirical Test, American Marketing Association, Conference Proceedings, Chicago 1998, vol. 9.
• Szumilаk J., Handel detaliczny - funkcjonowanie i kierunki rozwoju, Oficyna Ekonomiczna, Warszawa 2004.
• Simon H., Zarządzanie cenami, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 1996.
• O'Connor D.W., Retail Concentration & Multinational Expansion: Two Important Retail Trends, "Discount Merchandiser" 1997, vol. 37, iss. 5.
• Dob son W., Clarke R., Da vies S., Waterson M., Buyer Power and its Impact on Competition in the Food Retail Distribution Sector of the European Union, "Journal of Industry, Competition and Trade" 2001, vol. 1, iss. 3, s. 247-281.
• Pellegrini L., Retailer Brands. A State of the Art. Review, 7th International Conference in the Distributive Trades, Institute of Retail Studies, University of Stirling, 6-8 September 1993.
• Larson P.D., Lush R.F., Quick Response Retail Technology: Integration and Performance Measurement, "The International Review of Retail, Distribution and Consumer Research" 1990, vol. 1, no. 1.
• Abernathy F.H., Dunlop J.T., Hammond J.H., Weil D., Control Your Inventory in a World of Lean Retailing, "Harvard Business Review" 2000, November-December.
• Collins A., Burt S., Market Sanctions, Monitoring and Vertical Coordination within Retail--Manufacturer Relationships: The Case of Retail Brand Suppliers, "European Journal of Marketing" 2003, vol. 37, iss. 5/6.
• Kumar N., The Power of Trust in the Manufacturer-Retailer Relationships, "Harvard Business Review" 1996, November-December.
• Ministerstwo Gospodarki i Pracy, Raport o stanie handlu wewnętrznego w 2003 r. (online, dostęp 23.06.2011), MGiP, Departament Rozwoju Przedsiębiorczości, Warszawa 2004. Dostępny w Internecie: http://www.mg.gov.pl/NR/rdonlyres/01E05417-lC2C-46FA-81DA-53EAF34AA86D/9269/raport_hw_2003.pdf.
• Tajer S., Logistyka w procesach integracji przedsiębiorstw, "Handel Wewnętrzny" 2004, nr 6.
• Carrefour wybuduje nowe centra logistyczne, aby sprostać planom rozwoju (online, dostęp 24.06.2011), portalspozywczy.pl, 2010. Dostępny w Internecie: http://www.portalspozyw-czy.pl/handel/wiadomosci/carrefour-wybuduje-nowe-centra-logistyczne-aby-sprostac-planom-rozwoju,40272.html.
• Czy Wielkopolska doczeka się centrum logistycznego? cz. 2, Wielkopolskie centrum logistyczne Inter Port Poznań (online, dostęp 20.10.2012), Logistyka.net, 5.04.2001. Dostępny w Internecie: http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:L3JZDRtkrPAJ:old.logistyka.net.pl/index.php%3Foption%3Dcom_content%26task%3Dview%26id%3D647%26Itemid%3D40+Intermarche+centrum+logistyczne+dla+41+sklep%C3%B3w&hl=pl&tbo=d&gl=pl&strip=l .
• W Gliwicach powstanie największe centrum dystrybucyjne Tesco (online, dostęp: 20.10.2012), Interia - Biznes, 29.10.2010. Dostępny w Internecie: http://biznes.interia.pl/news/w-gliwicach-powstanienajwieksze-centrum-dystrybucyjne-tesco, 1499594.
• Grupa Carrefour Polska, Galeria Zielone Wzgórze [online, dostęp 20.10.2012]. Dostępny w Internecie: http://www.galeriazielonewzgorze.pl/page/pl/kontakt/grupa-carrefour-polska/.
• Raport zrównoważonego rozwoju Auchan Polska 2011 (online, dostęp 20.10.2012). Dostępny w Internecie: http://www.auchan.pl/o-auchan/raport-zrownowazonego-rozwoju-auchan-polska-2011.
• Handel wewnętrzny w Polsce w 2007 roku. Raport roczny, IBRKiK, Warszawa 2008.
• Marki własne w Polsce: szersza oferta, lepsza jakość (online, dostęp 7.04.2009), PMR Publications, 2008. Dostępny w Internecie: http://www.pmфublications.com/press-releases/102/marki-wlasne-w-polsce-szersza-oferta-lepsza-jakosc.
• Anagnostopulu A., Sieci handlowe stawiają na własne marki (online, dostęp 10.06.2009), money.pl, 27.11.2008. Dostępny w Internecie: http://www.money.pl/gospodarkayraporty/artykul/ sieci;handlowe;stawiaja;na;wlasne;marki,42,0,385322.html.
• W 2013 r. rynek marek własnych w Polsce może osiągnąć wartość 47 mld zł (online, dostęp 20.10.2012), PMR/portalspozywczy.pl, 12.10.2011. Dostępny w Internecie: http://www.portal spozywczy.pl/handel/wiadomosci/w-2013-r-rynek-marek-wlasnych-w-polsce-moze-osiagnac-wartosc-47-mld-zl,58739.html.
• Podsumowanie działalności Carrefour Polska w 2005 roku, Informacja Prasowa z 14 grudnia 2005 r. (online, dostęp 12.10.2011). Dostępny w Internecie: http://prnews.pl/marketing-i-pr/ podsumowanie-dziaalnosci-carrefour-polska-w-2005-roku-21686/komentuj/.
• Intermarché siecią detaliczną roku (online, dostęp 24.06.2011). Intermarche - Aktualności, 11.04.2011. Dostępny w Internecie: http://www.intermarche.pl/serwis,aktualnosci,221,2.html.
• Mazur D., Handel tradycyjny trzyma się mocno (online, dostęp 20.10.2012), Retailnet - Portal Centrów Handlowych, 17.09.2010. Dostępny w Internecie: http://retailnet.pl/2010/09/17/handel-tradycyjny-trzyma-sie-mocno/.
• Łobejko S., Wykorzystanie kosztów transakcyjnych jako czynnika rozwoju przedsiębiorstw sieciowych (online, dostęp: 12.06.2011), Szkoła Główna Handlowa, Referaty przesłane na konferencję 9 grudnia 2010 r. Dostępny w Internecie: http://www.sgh.waw.pl/katedry/karik/Referat20/S._Lo-bejko_Wykorzystanie_kosztow_transakcyjnychw_przeds._sieciowych.doc.