Inżynieria genetyczna w produkcji i kształtowaniu jakości żywności

• Autorzy: Wanda Kudełka

Warianty tytułu

Genetic Engineering in the Production and Control of Food Quality

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Wzrastająca liczba ludzi na świecie powoduje konieczność poszukiwania sposobów zwiększenia ilości produkowanej żywności. Jednym ze sposobów jest zastosowanie technik inżynierii genetycznej. Pozwala to bowiem na zwiększenie plonów, ułatwia uprawy i odgrywa ważną roi; w produkcji żywności z zastosowaniem metod przemysłowych. Celem artykułu był przegląd najnowszych osiągnięć w dziedzinie inżynierii genetycznej, ze szczególnym uwzględnieniem ich wpływu na kształtowanie jakości żywności. Dzięki stosowaniu modyfikacji genetycznej roślin można uzyskać odmiany o lepszych cechach produkcyjnych i żywieniowych, a także rośliny odporne na wirusy, grzyby, owady, szkodniki, chwasty i środki chwastobójcze. Areał upraw takich roślin dynamicznie wzrasta na całym świecie. Genetycznie modyfikuje się także zwierzęta, lecz jest to proces długotrwały, trudny i często niedający oczekiwanych efektów. Najczęściej celem takich modyfikacji jest przyspieszenie wzrostu, zwiększenie mleczności, uodpornienie na choroby. Zwierzęta wykorzystuje się też jako bioreaktory, czyli producentów ważnych farmaceutyków, które później są izolowane z ich mleka - ich produkcja poza żywym organizmem jest niemożliwa lub bardzo kosztowna i trudna. Zastosowanie technik inżynierii genetycznej pozwala zwiększyć liczbę składników naturalnie występujących w żywności, których niedobór stanowi przyczynę poważnych schorzeń. Dlatego produkty spożywcze uzyskiwane z zastosowaniem GMO są postrzegane jako ważne źródło różnorodnych substancji odżywczych i składników funkcjonalnych, a także możliwości rozwiązania problemu głodu na świecie. (abstrakt oryginalny)

EN

Owing to booming world population levels, it is essential to find ways to increase the quantities of manufactured food. One such way is the application of genetic engineering techniques. With these techniques, it is possible to increase crop yields and to enhance tillage, and it also plays an important part of the food production processes using industrial methods. The objective of this paper was to survey the most contemporary achievements in the field of genetic engineering, and, in particular, to research into the impact of these techniques on the food quality management & control. Owing to the application of genetic modification of plants, it is possible to obtain new varieties showing better production and dietary features, as well as plants resistant to viruses, fungi, pests, weeds and weed-killing agents. The crop acreage of such plants dynamically develops throughout the world. Furthermore, animals are genetically modified; however, the entire process is long-lasting, difficult and complex, and often inefficient as regards the expected results. Most often, the aim of genetic engineering in animals is to accelerate their growth, to increase lactation yield, and to enhance disease resistance in animals. Additionally, animals are used as bio-reactors, i.e. producers of important pharmaceuticals, which are isolated from their milk; the production of those pharmaceuticals is not possible outside a living organism, or is very expensive and difficult. The application of genetic engineering allows for an increase in the number of natural components present in food, i.e. of those whose deficiency is a reason of serious illnesses. Therefore, the food products manufactured using GMO techniques are considered to be an important source of diverse nutritious substances and functional nutrients/components, and, also, as a method of solving the problem of world famine. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Produkcja żywności; Inżynieria genetyczna; Jakość produktów żywnościowych; Rośliny modyfikowane genetycznie; Żywność modyfikowana genetycznie

EN

Food production; Genetic engineering; Quality of food products; Genetically modified plants; Genetically modified food

• Czasopismo: Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy
• Rocznik: 2010
• Numer: z. nr 16
• Strony: 115--126

Twórcy

autor

Wanda Kudełka

• Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie

Bibliografia

• Berger S., Filimonow J., 2004, GMO Żywność transgeniczna, „Bezpieczeństwo i Higiena Żywności", 2(13), s. 40-42.
• Belcher K., Nolan J., Philips P. W.B., 2005, Genetically modified crops and agricultural landscapes: spatial patterns of contamination, „Ecological Economics" nr 3, s. 387-401.
• Clive J., 2009, Global Status of Commercialized Biotech/GM Crops: 2008, Wyd. Ithaca, Nowy Jork.
• Co to jest, http://pl.myiooi.eom/attachments/l/69b209c48b41f902b350 (stan na dzień 19.08.2009).
• Fiedurek J., 2007, Rola żywności i żywienia w profilaktyce i terapii chorób człowieka, Wyd. UMCS, Lublin.
• Filimonow J., Berger S., 2005, Możliwość zastosowania GMO w produkcji żywności, „Przemysł Spożywczy" nr 5, s. 39-41.
• Gawęcki J., Mossor-Pietraszewska T., 2004, Kompendium wiedzy żywności o żywieniu i zdrowiu, Wydaw. Naukowe PWN, Warszawa.
• Grajek W., 2006, Modyfikacje genetyczne surowców, „Postępy Nauk Rolniczych" nr 5, s. 9.
• Ilczuk Z., Żywność genetycznie modyfikowana, „Przemysł Spożywczy" 2000, nr l, s. 19.
• Jakubiec A., Orłowski A., 2005, Perspektywy rozwoju upraw rośli transgenicznych w Europie, „Stowarzyszenie Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu" nr l, s. 86-92.
• Kawa M., Zwierzęta transgeniczne, GMO —przykłady modyfikacji, http://www.biotech-nolog.pl (stan na dzień 19.08.2009).
• Kolodinsky J., DeSisto T.P., Narsana R., 2004, Influences ofquestiona wording on levels of support for genetically modified organisms, „International Journal of Consumer Studies" nr 28, s. 154-167.
• Korbin M., 2006, Uprawy GM, konwencjonalne i ekologiczne —problem koegzystencji, „Biotechnologia" nr 3, s. 7-15.
• Kostyra H., Kostyra E., Zduńczyk P., 1999, Wędrówki genów, „Przemysł Spożywczy" nr 6, s. 4-5.
• Linkiewicz A., Sowa S., 2007, Zwierzęta genetycznie zmodyfikowane [w:] Organizmy genetycznie zmodyfikowane, PZIiTS Oddział Wielkopolski, Poznań.
• Łysak A., 2003, Zwierzęta transgeniczne (genetycznie zmodyfikowane) - instrument wszechstronnych zastosowań, „Wiadomości Zootechniczne" nr 2, s. 41-44.
• Macura R., 2002, Nutraceutyki - preparaty dietetyczne i odżywcze specjalnego przeznaczenia, „Przemysł Spożywczy" nr 4, s. 14-16.
• Malepszy S., 2005, Rozwój biotechnologii [w:] Raport perspektywy i kierunki rozwoju biotechnologii w Polsce do 2013 r., red. S. Bielecki, Wyd. Ministerstwo Edukacji i Nauki, Polska Akademia Nauk Komitetu Biotechnologii przy Prezydium PAN, Warszawa.
• Moulda F.L., 2001, Wykorzystanie pasz dla zwierząt i bezpieczeństwo upraw GMO, „Przegląd Zbożowo-Młynarski" nr 11, s. 7-8.
• Nowicka G., 2002, Żywność modyfikowana genetycznie a zdrowie: korzyści i zagrożenia, „Żywienie człowieka i metabolizm" nr 3, s. 187-194.
• Nowocień Z., Organizmy modyfikowane genetycznie - technika uzyskiwania, znaczenie praktyczne w żywieniu ludzi i zwierząt, problemy środowiskowe, http://www. zssh.radom.pl/html/szkola/bibloteka/publikacje/publikacjazbnowocien.pdf (stan na dzień 19.08.2009 r.).
• Pełli K., Lyly M., Modyfikacja genetyczna a żywność, http://www.pttz.org/raporty/ mo-dyfikacja_gen.doc (stan na dzień 19.08.2009).
• Pietrzyk S., Błoniarczyk K., 2007, Żywność genetycznie modyfikowana, „Laboratorium przemysłowe" nr 9, s. 34-38.
• Polak J., 2003, Metody analizy żywności modyfikowanej genetycznie [w:] Metody pomiarów i kontroli jakości w przemyśle spożywczym i biotechnologii, red. Z. Kędziora, Wydaw. AR w Poznaniu, Poznań.
• Rosochacki S.J., Zwierzchowski L., 2000, Transgeniczne ryby: osiągnięcia, problemy, perspektywy, „Prace i Materiały Zootechniczne" nr 56, s. 75-95.
• Roszkowski A., 2007, Technika rolnicza a GMO (biotechnologia - bioinżynieria - rośliny transgeniczne), „Inżynieria Rolnicza" nr 8(94), s. 219-224.
• Rozporządzenie (WE) nr 258/97 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 stycznia 1997 r. dotyczące nowej żywności i nowych składników żywności, Dz. Urz. L 43 z dnia 14 lutego 1997 r.
• Samiec M., 2004, Development of pig cloning studies: past, present and future, „Journal of Animal and Feed Science" 2(13), s. 211-238.
• Smorąg Z., Jura J., Kopchick J.J., Gajda B., Skrzyszowska M., Różycki M., Pasieka J., 1998, Transgeniczne świnie; uzyskiwanie oraz genetyczne modyfikacje, „Biotechnologia" nr 2, s. 145-152.
• Sowa S., Linkiewicz A., 2007, Rośliny genetycznie zmodyfikowane [w:] Organizmy genetycznie zmodyfikowane, PZIiTS Oddział Wielkopolski, Poznań.
• Twardowski T., Zimny J., Twardowska A., 2003, Bezpieczeństwo biotechnologii, Agencja Edytor, Poznań.
• Twardowski T., Lubiatowska-Krysiak E., 2008, Agrobiotechnologia i przemyśl rolno-spożywczy: perspektywy i ograniczenia w świetle opinii publicznej, „Biotechnologia Monografie" nr 4, s. 3-66.
• Ustawa z dnia 22 czerwca 2001 r. O organizmach genetycznie modyfikowanych, DzU nr 76 г dnia 25 lipca 2001 r., poz. 811.
• Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. O bezpieczeństwie żywności i żywienia, DzU nr 171 z dnia 27 września 2006 r., poz. 1225.
• Van Eenennaam A., Olin.G., 2006, Careful risk assessment needed to evaluate trangenic fish, „Cal Agriculture" nr 3(60), s. 126-131.
• Winter P.C, Mickey G.J., Fletcher H.L. 2001, Krótkie wykłady. Genetyka, Wydaw. PWN, Warszawa.
• Zimny J., 2007, Żywność modyfikowana genetycznie i bezpieczeństwo jej stosowania, „Postępy Nauk Rolniczych" nr l, s. 31.
• Zwierzchowski L., 2000, Transgeniczne zwierzęta i rośliny jako bioreaktory przyszłości, „Kosmos" nr 1-2 (49), s. 123-133.
• Zwierzchowski L., Rosochacki S.J., Sakowski T., Reklewski Z., 2002, Żywność i inne produkty uzyskane od zwierząt zmienionych genetycznie, „Prace i Materiały Zootechniczne" nr 3, s. 5-55.
• Zwierzchowski L., 2002, Molekularne podstawy rozrodczości człowieka i innych ssaków [w:] Molekularne podstawy rozrodczości człowieka i innych ssaków, red. M. Kurpisz, Wydaw. Termedia, Poznań.