Futbol jako instytucja społeczno-polityczna w wybranych niedemokratycznych reżimach politycznych w Europie. Analiza porównawcza

• Autorzy: Seweryn Dmowski

Warianty tytułu

Football as a Political Institution in Selected Non-Democratic Political Regimes in Europe. Comparative Analysis

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem artykułu jest ukazanie społeczno-politycznego fenomenu futbolu oraz jego roli w wybranych niedemokratycznych reżimach politycznych w Europie. Wykorzystując porównawczą analizę neoinstytucjonalną czterech przypadków reżimów o charakterze faszystowskim (nazistowskie Niemcy, faszystowskie Włochy, frankistowska Hiszpania oraz salazarowska Portugalia), wypracowano typologię kategorii analitycznych umożliwiających określenie znaczenia futbolu jako instytucji społeczno-politycznej we wspomnianych reżimach politycznych, na którą składają się wpływ oficjalnej ideologii na zinstytucjonalizowany futbol oraz mechanizm przejmowania nad nim kontroli przez niedemokratyczną władzę państwową. W toku analizy porównawczej wykazano podobieństwa i różnice w upolitycznieniu futbolu w Niemczech, Włoszech, Hiszpanii i Portugalii - zarówno potwierdzające dotychczasowe wyniki studiów porównawczych nad tymi reżimami, jak i ukazujące nowe płaszczyzny zależności pomiędzy nimi. Zagadnienie to nie było do tej pory analizowane w tak szerokiej perspektywie porównawczej - istniejące opracowania ograniczają się raczej do pogłębionej analizy upolitycznienia sportu ogólnie (a nie wyłącznie futbolu) przez wybrane reżimy faszystowskie.(abstrakt oryginalny)

EN

The aim of this paper is to depict the social and political dimension of football and its role in the selected non-democratic European political regimes. By using a comparative neo-institutional analysis of four fascist regimes (Nazi Germany, Fascist Italy, Spain under the rule of Franco and Portugal under the rule of Salazar), a typology of analytical categories has been determined to establish the meaning of football as a social and political institution in those political systems, including the impact of the official ideology on institutionalised football and the mechanism of gaining control over football by a non-democratic rule. The comparative analysis has demonstrated both similarities and differences in the extent to which football was politicised in Germany, Italy, Spain and Portugal - this has confirmed the results of other comparative studies of these regimes, but also pointed out to new dimensions of inter-relations between those political systems. This issue has not been analysed from such a broad comparative perspective as the earlier studies focused rather on an in-depth analysis of politicisation of sport in general (and not football specifically) in selected fascist regimes.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Sport; Polityka; System polityczny

EN

Sport; Politics; Political system

• Czasopismo: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica
• Rocznik: 2018
• Numer: nr 65 Socjologia sportu i rekreacji fizycznej
• Strony: 41--57

Twórcy

autor

Seweryn Dmowski

• Uniwersytet Warszawski

Bibliografia

• Aja T. G. (1998), Spanish sports policy in Republican and Fascist Spain, [w:] P. Arnaud, J. Riordan (eds.), Sport and International Politics. The impact of fascism and communism on sport, Routledge, New York, s. 97-113.
• Antoszewski A., Herbut R. (red.) (2002), Leksykon politologii, Wrocławskie Wydawnictwo Naukowe ATLA2, Wrocław, s. 385.
• Arnaud P., Riordan J. (eds.) (1998), Sport and International Politics. The impact of fascism and communism on sport, Routledge, New York.
• Bielański S. (2009), Sport w historii Włoch okresu faszystowskiego, [w:] T. Gąsowski, S. Bielański (red.) (2009), Sport i polityka w dwudziestowiecznych państwach totalitarnych i autorytarnych, Towarzystwo Historyczne "Historia Iagellonica", Kraków, s. 87-100.
• Connolly K., MacWilliam R. (2005), Fields of Glory, Paths of Gold: The History of European Football, Mainstream Publishing, Edinburgh, s. 49.
• Djelic M. L. (2010), Institutional Perspectives - Working towards Coherence or Irreconcilable Diversity?, [w:] G. Morgan, J. L. Campbell, C. Crouch, O. K. Pedersen, R. Whitley (eds.), The Oxford Handbook of Comparative Institutional Analysis, Oxford Handbooks, Oxford.
• Dmowski S. (2018), Futbol i polityka. Zagadnienia teoretyczne i metodologiczne [w przygotowaniu].
• Drumond M. (2013), For the good of sport and the nation: Relations between sport and politics in the Portuguese New State (1933-1945), "Revista Estudos Politicos", vol. 2 (7), s. 319-340.
• Gąsowski T., Bielański S. (red.) (2009), Sport i polityka w dwudziestowiecznych państwach totalitarnych i autorytarnych, Towarzystwo Historyczne "Historia Iagellonica", Kraków.
• Giulianotti R. (1999), Football: Sociology of the global game, Polity Press.
• Griffin R. (1993), The Nature of Fascism, Routdledge.
• Havemann N. (2005), Fussball unterm Hakenkreuz: Der DFB zwischen Sport, Politik und Kommerz, Campus.
• Holzer J., Balík S. (2009), Postkomunistyczne reżimy niedemokratyczne, Ośrodek Myśli Politycznej, Kraków, s. 24-33, 91.
• Hopkin J. (2006), Metody porównawcze, [w:] D. Marsh, G. Stoker (red.), Teorie i metody w naukach politycznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, s. 254.
• Kallis A. (2000), The 'Regime-Model' of Fascism: A Typology, "European History Quarterly", vol. 30 (1), s. 79-104.
• Kassimeris C., Xinaris C. (2017), Politics and identity in European football: Cyprus in comparative context, [w:] P. Dolan, J. Connolly (eds.), Sport and National Identities: Globalization and Conflict, Routledge, chapter 4.
• Lewis P. H. (2002), Latin Fascist Elites. The Mussolini, Franco and Salazar Regimes, Greenwood Publishing Group, ABC-Clio, London.
• Linz J. J. (1995), Totalitarian and Authoritarian Regimes, Lynne Rienner Publishers, Colorado.
• Llopis-Goig (2015), Spanish Football and Social Change. Sociological Investigation, Palgrave Macmillan.
• Lowndes V. (2006), Instytucjonalizm, [w:] D. Marsh, G. Stoker (red.), Teorie i metody w naukach politycznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, s. 89-108.
• Marschik M. (1999), Between Manipulation and Resistance: Viennese Football in the Nazi Era, "Journal of Contemporary History", vol. 34 (2), s. 215-229.
• Martin S. (2004), Football and Fascism. The National Game under Mussolini, Berg, Oxford.
• Merkel U. (2000), The hidden social and political history of the German football association (DFB), 1900-50, "Soccer and Society", vol. 1 (2), s. 167-186.
• Morgan G., Campbell J. L., Crouch C., Pedersen O. K., Whitley R. (2010), Introduction, [w:] G. Morgan, J. L. Campbell, C. Crouch, O. K. Pedersen, R. Whitley (eds.), The Oxford Handbook of Comparative Institutional Analysis, Oxford Handbooks, s. 1-10.
• Payne S. G. (1983), Fascism: Comparison and Definition, University of Wisconsin Press, s. 3-7.
• Payne S. G. (1996), A History of Fascism 1914-1945, University of Wisconsin Press.
• Pinto A. C. (ed.) (2009), Ruling Elites and Decision-Making in Fascist-Era Dictatorships, Columbia University Press, New York.
• Pinto A. C., Kallis A. (eds.) (2015), Rethinking Fascism and Dictatorship in Europe, Palgrave Macmillan.
• Poboży M. (2010), Metoda instytucjonalna w badaniach europejskich, [w:] K. A. Wojtaszczyk, W. Jakubowski (red.), Studia europejskie. Zagadnienia metodologiczne, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa, s. 217, 218, 222, 225.
• Quiroga P. (2015), Spanish Fury: Football and National Identities under Franco, "European History Quarterly", vol. 45 (3), s. 506-529.
• Serrado R. (2009), O jogo de Salazar: A política e o futebol no Estado Novo, Casa das Letras.
• Stępiński M. (2015), Działacze Niemieckiego Związku Piłki Nożnej wobec dyktatury nazistowskiej w historiografii Republiki Federalnej Niemiec 1980-2010, "Zapiski Historyczne", vol. 80 (1).
• Teja A. (1995), Italian sport and international relations under fascism, [w:] P. Arnaud, J. Riordan (eds.), Sport and International Politics. The impact of fascism and communism on sport, Routledge, New York, s. 147-170.
• Wynn A. C. (2007), The Gooooaaaaaals of Government: Football as a Political Tool of Fascism and Nazism, http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.651.457rep=rep1t ype=pdf [dostęp 28.02.2018].
• Wyskok M. (2016), Instrumentalizacja piłki nożnej w państwie totalitarnym na przykładzie Trzeciej Rzeszy, "Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna", vol. 15 (3), s. 11-23.

Identyfikatory

DOI

10.18778/0208-600X.65.04