Atrakcyjność turystyczna, bańka spekulacyjna i kryzys gospodarczy - próba analizy wzajemnych relacji na przykładzie Hiszpanii

• Autorzy: Michał Żemła

Warianty tytułu

Tourist attractiveness, speculative bubble and economic crisis - the attempt at analysis of their interrelations in the case of Spain

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Branża turystyczna przedstawiana jest często jako jedna z części światowej gospodarki, która w sposób szczególnie dotkliwy odczuła konsekwencje kryzysu gospodarczego, rozpoczętego po roku 2007. Dotyczy to zarówno branży turystycznej w skali Polski, w skali Europy , jak i w skali całego świata. O słuszności takiej tezy świadczą chociażby dane Światowej Rady Podróży i Turystyki (WTTC), pokazujące, że w latach 2008-2010 udział gospodarki turystycznej i przemysłu turystycznego w tworzeniu zarówno globalnego, jak i europejskiego PKB się zmniejszał. Według tych danych udział przemysłu turystycznego w tworzeniu globalnego PKB zmalał w latach 2008-2010 z 3,4 % do 3,2 %, natomiast udział gospodarki turystycznej zmniejszył się z 9,9 do 9,2 %. Na powiązanie zjawiska kryzysu globalnego oraz kondycji sektora turystyki, czy jeszcze szerzej - atrakcyjności turystycznej kraju, można jednak spojrzeć nie tylko przez pryzmat strat ponoszonych przez gospodarkę turystyczną poszczególnych krajów. Możliwa jest także analiza znacznie bardziej skomplikowanych wzajemnych powiązań, pokazująca, że w niektórych sytuacjach przyczyny wystąpienia lub nasilenia kryzysu mogą być mocno powiązane z turystyką. Ilustracją takiej złożonej zależności może być przykład Hiszpanii - kraju szczególnie mocno dotkniętego skutkami kryzysu gospodarczego, ale też kraju o wybitnej atrakcyjności turystycznej i intensywnym zagospodarowaniu turystycznym. Celem artykułu jest wskazanie na najważniejsze relacje między intensywnością i sposobem ujawnienia się zjawisk kryzysowych w gospodarce hiszpańskiej a miejscowym sektorem turystyki i atrakcyjnością turystyczną poszczególnych regionów kraju. Jest to temat dotychczas niepodejmowany w literaturze naukowej i jedynie sporadycznie w literaturze branżowej, co powoduje dużą trudność z uzyskaniem danych obrazujących w sposób bezpośredni omawiane zjawiska. Dlatego w niniejszym artykule podjęto próbę wnioskowania na podstawie danych, ilustrujących zależności w sposób pośredni i pochodzących ze stosunkowo łatwo dostępnych źródeł. Źródła te obejmują rynek nieruchomości w całej Hiszpanii, a także stan sektora bankowego w tym kraju w związku z widocznym kryzysem na rynku nieruchomości. Z konieczności posiłkowano się także wyrywkowymi danymi zamieszczanymi w tekstach o charakterze publicystyki ekonomicznej. Metodologia zastosowana w pracy mieści się w badaniach typu case study, jednak ze względu na brak niektórych szczegółowych danych nie zawsze zachowana jest tutaj wymagana dokładność opisu. Dlatego celem i jedynym efektem możliwym do osiągnięcia przez podjęcie tematu w niniejszym opracowaniu jest raczej zwrócenie uwagi na ciekawe, dotychczas niezauważane zjawisko i otwarcie dyskusji niż rozwiązanie problemu i wskazanie konkretnych dróg wyjścia dla omawianego kraju, czy też wskazówek dla innych krajów, które pozwoliłyby nie powielać błędów popełnionych w Hiszpanii. W artykule podjęto wątek wpływu nadmiernych inwestycji w nieruchomości w atrakcyjnych turystycznie miejscach Hiszpanii na gospodarkę całego kraju i poszczególnych regionów oraz wpływu tych inwestycji na atrakcyjność turystyczną tych miejsc. Wydaje się jednak, że złożone relacje między atrakcyjnością turystyczną, bańką spekulacyjną na rynku nieruchomości oraz kryzysem gospodarczym mogą być także interpretowane w innych wymiarach, które dotychczas nie zostały wskazane. (abstrakt oryginalny)

EN

The paper refers to the relations between tourist attractiveness, tourism and the global economic crisis. The Author attempts to widen the perspective of the hitherto dominating perception of these relations, i.e. viewing the tourism sector as a victim of the global crisis, by adding new points of view, especially through analysing the possibility of a cause-effect relation where overdevelopment of tourism and high level of tourist attractiveness might be the crisis-enhancing factors. The analysis on the case of Spain with the use of the case study method led to conclusion that even though such relation might be observed in this particular country, it does not allow to apply this conclusion to other countries both in Europe or in the world. The situation in Spain differs substantially from the situation in the USA, where the demand for residential estates was the reason for blowing up a speculative bubble. In Spain, the main driving force in blowing up the bubble was demand for real estates in tourism places, especially in sea resorts. A high level of tourism attractiveness of those places led to a quick and unjustified increase in prices and over-investment. After the crack of the bubble, the already finished buildings, as well as the unfinished ones, started to pose a serious problem for their investors who were not able to sell them, for banks taking over those estates due to unrepaid loans, for local and national economies, and for the local landscape permanently deformed by unfinished buildings. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Kryzys gospodarczy; Rynek nieruchomości; Atrakcyjność turystyczna; Bańka spekulacyjna

EN

Economic crisis; Real estate market; Touristic attractiveness; Economic bubble

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe / Szkoła Główna Handlowa. Kolegium Gospodarki Światowej
• Rocznik: 2012
• Numer: nr 35
• Strony: 37--48

Twórcy

autor

Michał Żemła

• Górnośląska Wyższa Szkoła Handlowa im. Wojciecha Korfantego w Katowicach

Bibliografia

• Dziedzic T., Łopaciński K., Saja A., Szegidewicz J., 2009, Wpływ światowego kryzysu gospodarczego na stan i perspektywy rozwoju sektora turystyki w Polsce, Ministerstwo Sportu i Turystyki, Warszawa.
• Firlej K.A., 2011, Źródła i przebieg kryzysu finansowego w Stanach Zjednoczonych i Europie Zachodniej, "Roczniki Ekonomiczne Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej w Bydgoszczy", nr 4.
• Henn C., Honjo K., Moreno-Badia M., Giustinian A., 2009, Spain: Selected Issues, International Monetary Fund, Washington DC.
• Hiszpania: trwa kryzys na rynku nieruchomości, 2010, artykuł online dostępny na www.psz.pl, dnia 22.11.2010.
• Indice immobilario. La vivienda en el ano 2011, 2012, IESE Bussiness School Univesidad de Navarra, fotocasa. es. http://hogar.fotocasa.es/Portals/49/Static/Tendencies/InformeAnual2011.pdf.
• Kryzys nieruchomości w Hiszpanii: na rynku zostanie tylko kilka największych banków, 2011, artykuł online dostępny na www.forsal.pl, dnia 21.11.2011.
• Lubowski A., 2011, Bańka po hiszpańsku. Ceny domów poszły 40 proc. w dół, artykuł online dostępny na www.wyborcza.biz, dnia 11.05.2011.
• Monkiewicz M., 2008, Globalny kryzys finansowy - przyczyny, działania naprawcze, ochrona konsumentów, "Rozprawy Ubezpieczeniowe", nr 5 (2).
• Nowakowska A., Zdebski J. (red.), 2011, Turystyka w Polsce w okresie kryzysu, Polskie Stowarzyszenie Turystyki, Warszawa.
• Perez J.M.G., 2010, The real estate and economic crisis: an opportunity for urban return and rehabilitation policies in Spain, "Sustainability", Vol. 2.
• Papatheodorou A., Rosselló J., Xiao H., 2010, Global economic crisis and tourism: consequences and perspectives, "Journal of Travel Research", Vol. 49, No. 1.
• Prosper B., 2008, Globalny kryzys finansowy, "FIN-FOCUS", nr 5.
• Sundarajan V., Balino T., 1991, Banking crises: cases and issues, International Monetary Fund, Washington DC.
• Smeral E., 2009, The effects of financial and economic crisis on tourism activities, [w:] Facing climate change and the global economic crisis, EURAC, Bolzano.
• Stuczyński M., 2011, Turystyka wobec kryzysu w świetle raportów i prognoz przedstawionych podczas Międzynarodowej Giełdy Turystycznej ITB 2011 w Berlinie. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Handlu i Usług w Poznaniu nr 21, Poznań.
• Sytuacja gospodarcza w Grecji, Hiszpanii, Irlandii, Islandii, Estonii, na Litwie i Łotwie oraz w Polsce - skutki kryzysu, 2010, Kancelaria Senatu. Biuro Analiz i Dokumentacji, Warszawa.
• UNWTO, 2009a, Impact of the Global Economic Crisis on Local Tourism Destinations, Survey Report, Madrid.
• UNWTO, 2009b, Roadmap for Recovery. Tourism & Travel. A Primary Vehicle for Job Creation and Economic Recovery, Madrid.
• Wagner W., 2009, Ocena ruchu turystycznego w krajach Europy w okresie kryzysu finansowego w latach 2007- 2009, [w:] Wpływ światowego kryzysu na rozwój sportu, turystyki i rekreacji, red. W. Siwiński, R.D. Tauber, E. Mucha-Szajek, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
• Wilczyński R., 2009, Międzynarodowy wymiar kryzysu finansowego, [w:] Globalny kryzys finansowy a polska gospodarka, red. W. Małecki, Vizja Press & IT, Warszawa.
• www.wttc.org.