Intencje i decyzje prokreacyjne w społeczeństwie polskim a polityka przyjazna prokreacji

• Autorzy: Anna Titkow , Danuta Duch-Krzystoszek

Warianty tytułu

Procreative intentions and decisions and procreation-friendly policies in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W artykule przedstawiono dynamikę usytuowania intencji i decyzji prokreacyjnych w przestrzeni kulturowej rozumianej jako systemy wartości, skrypty kulturowe i ich zasięg oddziaływania, style życia, modele życia rodzinnego, wymiar emocjonalny postawy wobec dziecka. Ponadto w części, poświęconej polityce przyjaznej prokreacji, udowodniono, że państwo może taką politykę skutecznie realizować pod jednym wszakże warunkiem, którym jest stworzenie takiej sytuacji, w której państwo poprzez określony system wsparcia finansowego i prawnego pomógłby kobietom (rodzinom) podejmować decyzje o posiadaniu dzieci.

EN

The paper analyses intentions and decisions about childbearing in Poland taking into account two aspects of the context: cultural background and state policies. The focus is on the dynamic relationship between procreative intentions and decisions, and factors like life style or value system, stressing the changing 'value' attributed to children over the last three decades. It is argued that the emotional dimension of procreative decisions had been strengthened until the late 1970s. Meanwhile, certain divergence between a high position of a child in the hierarchy of declared values and moderate emotions related to the notion of a child could be observed. Data analysis shows that marriage, sexual life and procreation were increasingly perceived by Poles as separate spheres of human life in the late 1980s, which in turn might have influenced their procreative behaviour. However, strong cultural scripts placing family with children on the top of the scale of values are still present. Moreover, the results of studies conducted in 1979, 1989 and 1998 indicate somewhat ambivalent attitudes of Polish women towards maternity. Against this background, the authors evaluate various possible social policies and the conditions which should be fulfilled to make them procreation-friendly. In particular, the paper focuses on the state support and the creation of pressure-free social environment and direct state assistance for people with children. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Prokreacja; Polityka rodzinna; Małżeństwo; Uwarunkowania społeczno-kulturowe

EN

Procreation; Family policy; Marriage; Social and cultural condition

• Czasopismo: Studia Demograficzne
• Rocznik: 2009
• Numer: nr 1(155)
• Strony: 70--97

Twórcy

autor

Anna Titkow

• Instytut Filozofii i Socjologii PAN

autor

Danuta Duch-Krzystoszek

• Instytut Filozofii i Socjologii PAN

Bibliografia

• Adamski F., 2002, Rodzina. Wymiar społeczno-kulturowy, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
• Agata, 2009, Tchórzliwi trzydziestolatkowie, (list czytelniczki), "Gazeta Wyborcza", 4-5 kwietnia.
• CBOS 1999, Opinie o badaniach prenatalnych. Komunikat z badań, Warszawa.
• CBOS 2002, Konkubinat par heteroseksualnych i homoseksualnych. Komunikat z badań, Warszawa.
• CBOS 2008, Opinie o dopuszczalności stosowania zapłodnienia pozaustrojowego, Komunikat z badań, Warszawa.
• Budrowska B., 2000, Macierzyństwo jako punkt zwrotny w życiu kobiety, Monografia FNP, Seria Humanistyczna, Wydawnictwo Funna, Wrocław.
• Duch D., 2000, Postawy środowiska medycznego wobec aborcji, [w:] W. Nowicka (red.) Ustawa antyaborcyjna w Polsce. Funkcjonowanie, skutki społeczne, postawy i zachowania, Raport, Warszawa.
• Duch-Krzystoszek D., Titkow A., 2006, Polka i jej rodzina na tle Europy. Redystrybucja prac domowych; jej uczestnicy i konteksty, [w:] W środku Europy? Wyniki Europejskiego Sondażu Społecznego, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa.
• Duch-Krzystoszek D., 1998, Małżeństwo, seks, prokreacja, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa.
• Gietka, E. 2006. Raport. Becikowe dzieci, "Polityka", nr 45.
• Giza-Poleszczuk A., 2000, Rodzina jako system społeczny, [w:] A. Giza-Poleszczuk, M. Marody, A. Rychard (red.), Strategie i system. Polacy w obliczu zmiany społecznej, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa.
• GUS 2003, Ludność i gospodarstwa domowe. Stan i struktura społeczno-ekonomiczna 2002, Warszawa.
• GUS 2008, Rocznik Demograficzny 2008, Warszawa.
• GUS 2009, Sytuacja gospodarstw domowych w 2008 r. w świetle wyników badań budżetów gospodarstw domowych, Warszawa.
• Huinink I., Feldhaus M., 2009, Family Research from the Life Course Perspective, "International Sociology", Vol. 24(3): 299-324.
• Krasnodębski Z., 2002, Weber Max. W: Encyklopedia socjologii, t. 4, Oficyna Naukowa, Warszawa.
• Kuczyńska A., 1992, Inwentarz do oceny płci psychologicznej, Pracownia Testów Psychologicznych PTP, Warszawa.
• Kurowski P., 2007, Badania nad poziomem zmodyfikowanego minimum socjalnego w 2006 r. Zakład Polityki Społecznej IPiSS. - strona internetowa Instytutu Pracy i Spraw Socjalnych: http://www. ipiss.com.pl
• Kwak A., 2005, Rodzina w dobie przemian. Małżeństwo i kohabitacja, Wydawnictwo Akademickie "Zak", Warszawa.
• Leszczyński A., 2004, Segregacja klasowa, "Gazeta Wyborcza" 06.07.
• Muszyńska M., 2007, Structural and Cultural Determinants of Fertility in Europe, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie.
• Nowak S., 1973, Pojęcie postawy w teoriach i stosowanych badaniach społecznych, [w:] S. Nowak (red.), Teorie postaw, PWN, Warszawa.
• Nowakowska E., 2000, Raport. Nie wyrasta się z biedy i nieszczęścia, "Polityka", nr 9.
• Nowicka W., 2007, Prawa reprodukcyjne w Polsce. Skutki ustawy antyaborcyjnej. Raport, Federacja na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny, Warszawa.
• Ossowski S., 1967, Konflikty niewspółmiernych skal wartości. Z zagadnień psychologii społecznej, [w:] Dzieła, t. 3, PWN, Warszawa.
• Ozminkowski V, Molińska J., Gawrońska M., 2008, Naznaczeni niepłodnością, "Newsweek" 14 grudnia.
• Raport Kobiety dla Polski. Polska dla kobiet. 20 lat transformacji 1989-2009, 2009, Publikacja na Kongres Kobiet Polskich 2009.
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 sierpnia 2009 r. w sprawie wysokości dochodu rodziny albo dochodu osoby uczącej się stanowiących podstawę ubiegania się o zasiłek rodzinny oraz wysokości świadczeń rodzinnych. Dziennik Ustaw Nr 129.
• Siemieńska R., 1996, Socjalizacja w zmieniającym się społeczeństwie, [w:] M. Marody (red.), Oswajanie rzeczywistości. Między realnym socjalizmem a realną demokracją, Instytut Spraw Społecznych, Warszawa.
• Slany K., Kluzowa K., 2004, Rodzina polska w świetle wyników NSP 2002, "Studia Socjologiczne", nr 1(172).
• Strelau J. 2000, Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 1, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
• Smoczyński W., Polskie koleiny, "Polityka", nr 25(2710).
• Sokołowska M., 1980, Polityka rodzinna w Polsce, "Przegląd Humanistyczny", 11/12.
• Stróżyk J., 2009, Jak Polki zmieniły się po 1989 r., "Rzeczpospolita", 18 czerwca.
• Tarkowska E., 2006, Ubóstwo i wykluczenie społeczne. Koncepcje i polskie problemy, [w:] J. Wasilewski (red.), Współczesne społeczeństwo polskie. Dynamika zmian, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa.
• Titkow A., 1982, Miejsce dziecka w świecie wartości, Instytut Filozofii i Socjologii PAN, Instytut Socjologii UW, Warszawa.
• Titkow A., 2005, Europa wobec przeobrażeń rodziny - komentarz, [w:] Polska wobec redefinicji Strategii Lizbońskiej, Zielona Księga PFSL, nr 1, Warszawa-Gdańsk.
• Titkow A., Duch-Krzystoszek D., Dukaczewska-Nałęcz A., 1999, Społeczna i kulturowa tożsamość kobiet polskich. Maszynopis raportu końcowego projektu KBN 1 H01F 06710, Warszawa.
• Titkow A., Duch-Krzystoszek D, Budrowska B., 2004, Nieodpłatna praca kobiet: mity, realia, perspektywy, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa.
• Titkow A., 2007, Tożsamość polskich kobiet. Ciągłość, zmiana, konteksty, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa.
• Walentek A., 2009, Sami na kocią łapę, "Gazeta Wyborcza", 20 kwietnia.
• Wielgo M., 2009, Single dyskryminowani przez banki?, "Metro", 31 marca.
• URL: http://www.kongreskobiet.pl - "Kongres Kobiet »Kobiety dla Polski. Polska dla kobiet«. Postulaty (skrót bez korekty)" - spis postulatów zgłoszonych w czasie Kongresu Kobiet Polskich, który odbył się w Warszawie w dniach 20-21 czerwca 2009 roku (dostęp 30 czerwca 2009).
• URL: http://resmedica.pl/archiwum/ffxraport1299.html - strona internetowa ResMedica, a na niej "Raport: badania prenatalne" opracowany przez Justynę Hofman-Wiśniewską (dostęp 15 kwietnia 2010).
• URL: http://www.nasz-bocian.pl - strona internetowa Stowarzyszenia na Rzecz Leczenia Niepłodności i Wspierania Adopcji (dostęp 15 kwietnia 2010).