"Jakie znaczenie ma religia?". Religia w badaniu stosunków międzynarodowych

• Autorzy: Anna M. Solarz

Warianty tytułu

"What Does Religion Matter?": Religion in Studying International Relations

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Przegląd książek i czasopism specjalistycznych pozwala stwierdzić, że badacze dostrzegają i analizują rolę religii w międzynarodowej sferze relacji społecznych w zasadzie od czasu zakończenia konfrontacji zimnowojennej, a więc od lat 90. XX w., a zwłaszcza po zamachach Al-Kaidy z 11 września 2001 r. A zatem kluczowe dla porządku międzynarodowego wydarzenia ostatnich dekad stały się jednocześnie pretekstem do zogniskowania większej uwagi na religii. Nie wydaje się, by był to przypadek. Stosunki międzynarodowe pozostają dyscypliną, która poszukuje swojego miejsca w nauce - mając ambicje budowania globalnych wizji i teorii, musi przede wszystkim wyjść poza swój pierwotny europocentryzm, a tym samym m.in. spotkać się z religią i religijnością. W artykule autorka dostrzega konieczność podejścia interdyscyplinarnego do badania rzeczywistości międzynarodowej i wyjścia poza pozytywistyczne metody badawcze, kreśli genezę i rozwój oraz główne źródła międzynarodowej demografii religii, a także podejmuje problem włączania religii do literatury dotyczącej stosunków międzynarodowych. Wskazano, że choć coraz więcej się pisze na ten temat, badanie religii jest na początku długiej jesz-cze drogi. Autorka podkreśla, iż warto podjąć to wyzwanie, które z jednej strony zmusza badaczy do wyjścia poza ramy swojej dyscypliny, z drugiej - może istotnie wpłynąć na jej tożsamość.(abstrakt oryginalny)

EN

An overview of books and academic journals allows one to come to the conclusion that scholars have taken note of and analysed the role of religion in international social relations more or less since the end of the Cold War, that is since the 1990s, particularly after the Al-Qaeda attacks of 11 September 2001. Events of key significance to the world order in recent decades have also become a pretext for giving more attention to religion. This is not a coincidence. International relations as a discipline is still searching for its place in science. Driven by the ambition of constructing global visions and theories, it must first of all transcend its original Eurocentrism and hence encounter religion and religiousness, among other things. The author of the article sees a need for an interdisciplinary approach to the study of the international reality as well as going beyond positivist research methods. She outlines the origins and development of international religious demographics and addresses the problem of including religion in international relations literature. She claims that although much is already being written on the subject, we are still at the beginning of the road. The challenge is worth taking up; on the one hand, it forces scholars to look beyond the boundaries of their discipline, and may significantly impact its identity on the other.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Religia; Relacje międzyludzkie; Stosunki międzynarodowe; Przegląd literatury

EN

Religion; Interpersonal relations; International relations; Literature review

• Czasopismo: Stosunki Międzynarodowe
• Rocznik: 2017
• Tom: 53
• Numer: nr 4
• Strony: 9--35

Twórcy

autor

Anna M. Solarz

• University of Warsaw

Bibliografia

• M. Konwal Sheikh, How does religion matter? Pathways to religion in International Relations, "Review of International Studies" 2012, vol. 38, nr 2, s. 365-392.
• S. Dury, R. Michalak, Ł. Młyńczak (red.), Polityczne uwarunkowania religii, religijne uwarunkowania polityki, Pracownia Badań nad Mniejszościami Narodowymi i Etnicznymi, Zielona Góra 2017, http://www.ip.uz.zgora.pl/index.php/badania-naukowe/politologia-religii (data dostępu: 20.01.2018).
• B. Grott (red.), Religia chrześcijańska a idee polityczne, Nomos, Kraków 1998.
• B. Grott (red.), Religia i polityka, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2000.
• A. Paszko, Politologia religii, "Przegląd Religioznawczy" 1998, nr 3-4.
• K. Banek, Politologia religii jako dziedzina badań religioznawczych, "Przegląd Religioznawczy" 1999, nr 3-4.
• K. Banek, Główne problemy politologii religii, "Nomos. Kwartalnik Religioznawczy" 2001, nr 34-36.
• R. Michalak, Politologia religii - nowe wyzwania i perspektywy badań, https://www.academia.edu/15889173/Politologia_religii_nowe_wyzwania_i_per- spektywy_bada (data dostępu: 13.05.2018).
• M. Marczewska-Rytko, Religia i polityka w globalizującym się świecie, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2010.
• A.M. Solarz, H. Schreiber (red.), Religia w stosunkach międzynarodowych, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2012.
• P. Burgoński, M. Gierycz (red.), Religia i polityka. Zarys problematyki, Instytut Politologii Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa 2014.
• www.teologiapolityczna.pl.
• S. Huntington, Zderzenie cywilizacji i nowy kształt ładu światowego, tłum. H. Jankowska, Muza, Warszawa 1998, s. 23-40.
• M. Heller, Filozofia nauki. Wprowadzenie, Wydawnictwo Petrus, Kraków 2009, s. 74-78.
• J. Życiński, Granice racjonalności, Wydawnictwo Petrus, Kraków 2013.
• M. Heller, Granice nauki, Copernicus Center Press, Kraków 2014.
• A.J. Chodubski, Wstęp do badań politologicznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2008, s. 17.
• K. Zielińska, Spory wokół teorii sekularyzacji, Nomos, Kraków 2009.
• P. Berger, The desecularization of the World: A global overview,[ w: ]P.L. Berger (red.), The Desecularization of the World: Resurgent Religion and World Politics, MI Eerdmans, Grand Rapids 1999.
• J. Casanova, Religie publiczne w nowoczesnym świecie, tłum. T. Kunz, Nomos, Kraków 2005.
• J. Casanova, Public Religion in the Modern World, University of Chicago Press, Chicago 1994.
• A. Giddens, Socjologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005, s. 576.
• C. Hackett, M. Stonawski, M. Potancokova, B.J. Grim, V. Skirbekk, The future size of religious affiliated and unaffiliated populations, "Demographic Research" 2015, vol. 32, s. 829-842, https://www. demographic-research.org/volumes/vol32/27/32-27.pdf (data dostępu: 4.01.2018).
• D. Hazzan, Christianity and Korea, "The Diplomat", 7.04.2016, https://thediplomat.com/2016/04/ christianity-and-korea/ (data dostępu: 31.01.2018).
• http://www.tele- graph.co.uk/news/worldnews/asia/china/10776023/China-on-course-to-become-worlds-most-Christian- nation-within-15-years.html (data dostępu: 15.01.2018).
• I. Johnson, China's great awakening. How the People's Republic got religion, "Foreign Affairs" 2017, marzec-kwiecień, https://www.foreignaffairs. com/articles/china/2017-02-13/chinas-great-awakening (data dostępu: 15.01.2018).
• http://www.arabstates.undp.org/content/rbas/en/home/library/huma_development/arab-human- -development-report-2016--youth-and-the-prospects-for-/ (data dostępu: 10.02.2017).
• H. Rolston III, Science & Religion. A Critical Survey, Templeton Foundation Press, Philadelphia- London 2006.
• R. Kuźniar, Liberalny interwencjonizm Zachodu po zimnej wojnie - przesłanki i konsekwencje, [w:]M. Madej (red.), Wojny Zachodu, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2017.
• Marcin F. Gawrycki, Kryzys studiów regionalnych (area studies) i próby jego przezwyciężenia, "Stosunki Międzynarodowe - International Relations" 2009, t. 40, nr 3-4.
• J. Kukułka, Wstęp do nauki o stosunkach międzynarodowych, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Fundacja Studiów Międzynarodowych, Warszawa 2003, s. 33.
• N. Barber, Why atheism will replace religion: The triumph of earthly pleasures over pie in the sky, 2012.
• Dlaczego nie jestem chrześcijaninem?, http://www.racjonalista.pl/kk.php/s,1281 [data dostępu: 24.01.2018].
• S. Hawking, L. Mlodinow, Wielki projekt, tłum. J. Włodarczyk, Wydawnictwo Albatros Andrzej Kuryłowicz, Warszawa 2015.
• D.M. Abrams, H.A. Yaple, R.J. Wiener, Dynamics of social group competition: Modeling the decline of religious affiliation, "Physical Review Letters" 2011, vol. 107.
• http://www.pewforum.org/2017/04/05/the-changing- global-religious-landscape/ (data dostępu: 20.01.2018).
• http://www.pewforum.org/2015/04/02/religious-projections-2010-2050/ (data dostępu: 20.01.2018).
• T.M. Johnson, B.J. Grim, The World's Religions in Figures: An Introduction to International Religious Demography, 2013, s. 149.
• H. Alterman, Counting People: The Census in History, Harcourt, New York 1969.
• D.B. Barrett, World Christian Encyclopedia, Oxford University Press, Nairobi 1982.
• D.B. Barrett, G. Kurian, T.M. Johnson (red.), World Christian Encyclopedia: A Comparative Survey of Churches and Religions in the Modern World, t. 1-2, wyd. 2, Oxford University Press, New York 2001.
• World Christian Database, http://www.worldchristiandatabase.org/wcd/ (data dostępu: 22.02.2017).
• http://www.worldreligiondatabase.org/wrd_default.asp (data dostępu: 22.02.2017).
• T.M. Johnson (red.), World Christian Database, Brill, Boston 2007.
• T.M. Johnson, B.J. Grim (red.), World Religion Database, Brill, Boston 2008.
• http://www.wingia.com/en/ search/?keyword=religion (data dostępu: 21.02.2017).
• S.D. Brunn, Changing World Religion Map. Sacred Places, Identities, Practices and Politics, t. 1-5, Springer, New York-London 2015, s. 3.
• http://www.wingia.com/en/news/losing_our_religion_two_thirds_of_people_still_claim_to_be_religious/290/ (data dostępu: 22.02.2017).
• http://www.adherents.com/ (data dostępu: 23.02.2017).
• http://www.thearda.com/Archive/browse.asp (data dostępu: 23.02.2017).
• Ph. Jenkins, The Next Christendom. The Coming of Global Christianity, Oxford University Press, New York 2007, s. 25.
• http://www.adherents.com/Religions_By_Adherents.html (data dostępu: 23.02.2017).
• M. Duffy Toft, Religion and International Relations Theory, [w:] W. Carlsnaes, T. Risse, B.A. Simmons (red.), Handbook of International Relations, wyd. 2, Sage Publications, Los Angeles-London- New Delhi-Singapore-Washington DC 2013.
• A. Kulska, Ewolucja miejsca i roli czynnika religijnego w stosunkach międzynarodowych, "Stosunki Międzynarodowe - International Relations" 2012, nr 1 (t. 45), s. 75.
• S. May, E.K. Wilson, C. Baumgart-Ochse, F. Sheikh, The religious as political and the political as religious: Globalisation, post-secularism and the shifting boundaries of the sacred, "Politics, Religion & Ideology" 2014, vol. 15, nr 3, s. 331.
• J. Fox, The multiple impact of religion an international relations: Perceptions and reality, s. 4, https://libraryoflights.files.wordpress.com/2012/12/the-multiple-impact-of-religion-on-international-relations. pdf (data dostępu: 3.01.2018).
• H. Schreiber, Religia jako element "zwrotu kulturowego" w stosunkach międzynarodowych, [w:] A.M. Solarz, H. Schreiber (red.), Religia w stosunkach międzynarodowych, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2012.
• V. Kubalkova, A "Turn to Religion" in international relations?, "Perspectives" 2009, vol. 17, nr 2.
• S. Thomas, The religious turn in the study of international relations, "The Review of Faith & International Affairs" 2014, vol. 12, nr 4, s. 76-82.
• J. Habermas, Notes on a Post-Secular Society, http://www.staff.amu.edu.pl/~ewa/Habermas,%- 20Notes on Post-Secular Society.pdf (data dostępu: 31.12.2017).
• L. Mavelli, E.K. Wilson, Postsecularism and international relations, [w:] J. Haynes (red.), Routledge Handbook of Religion and Politics, wyd. 2, Routledge, Abingdon-New York 2016, s. 251 (wersja kindle).
• L. Mavelli, F. Petito, The postsecular in international relations: An overview, "Review of International Studies" 2012, vol. 38, nr 5.
• L. Mavelli, F. Petito (red.), Towards a Postsecular International Politics. New Forms of Community, Identity, and Power, Palgrave Macmillan, New York 2014.
• D. Johnston, Looking ahead: Toward a new paradigm, [w:] D. Johnston, C. Sampson (red.), Religion, the Missing Dimension of Statecraft, Oxford University Press, New York-Oxford 1994.
• V. Kubalkova, Towards an international political theology, "Millenium: Journal of International Studies" 2000, vol. 29, nr 3.
• F. Petito, P. Hatzopoulos (red.), Religion in International Relations. The Return from Exile, Palgrave Macmillan, New York 2003, s. 79-105.
• F. Petito, P. Hatzopoulos, A "Turn to religion" in IR?, "Perspectives: Central European Review of International Affairs" 2009, vol. 17, nr 2).
• R.S. Appleby, The Ambivalence of the Sacred. Religion, Violence, and Reconciliation, Rowman & Littlefield Publishers, New York 2000.
• A. Kulska, "Ambiwalencja świętości" jako przejaw czynnika religijnego w stosunkach międzynarodowych, "Stosunki Międzynarodowe - International Relations" 2013, nr 2 (t. 48).
• B. R. Barber, Jihad vs. McWorld, "The Atlantic Monthly" 1992, vol. 269, nr 3.
• B. R. Barber, Jihad vs. McWorld. How Globalism and Tribalism Are Reshaping the World, Ballantine Books, Crown 1995.
• B. R. Barber, Dżihad kontra McŚwiat, tłum. H. Jankowska, Muza, Warszawa 1997, 2001.
• J. Heynes, Religion in the Third World, Open University Press, Boulder 1994.
• J. Heynes, Religion in Global Politics, Longman, London 1998.
• K.R. Dark (red.), Religion and International Relations, London-New York 2000.
• M. Juergensmeyer (red.), Violence and Sacred in the Modern World, F. Cass, London 1992.
• M. Juergensmayer, The New Cold War? Religious Nationalism Confronts the Secular State, University of California Press, Berkeley 1993.
• P.H. Merkl, N. Smart (red.), Religion andPolitics in the Modern World, New York University Press, New York 1983.
• R. Girard, La Violence et la sacre, Pluriel, Paris 1972.
• R.T. Antoun, M.E. Hegland (red.), Religious Resurgence: Contemporary Cases in Islam, Christianity, and Judaism, Syracuse University Press, Syracuse 1987.
• S.W. Baron, Modern Nationalism and Religion, Harper & Brothers, New York 1947.
• R.E. Bauman, K.M. Jensen (red.), Religion and Politics, University Press of Virginia, Charlottesville 1989.
• G. Benavides, M.W. Daly (red.), Religion and Political Power, State University of New York Press, Albany 1989.
• R.M. Brown, Religion and Violence, wyd. 2, Westminster Press, Philadelphia 1987.
• L. Caplan (red.), Studies in Religious Fundamentalism, State University of New York Press, Albany 1987.
• S. Huntington, The clash of civilizations?, "Foreign Affairs" 1993, nr 72.
• S. Huntington, The Clash of Civilizations and the Remaking of World Order, Simon & Schuster, New York 1996.
• G. Kepel, La revanche de Dieu. Chretiens, juifs et musulmans a la reconquete du monde, Editions du Seuil, Paris 1991.
• G. Kepel, The Revenge of God: The Resurgence of Islam, Christianity and Judaism in the Modern World, Polity Press, Cambridge 1993.
• G. Kepel, Zemsta Boga. Religijna rekonkwista świata, tłum. A. Adamczak, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2010.
• G. Kepel, Beyond the Clash of Civilisations, "The New York Times", 11.03.2011, http://www.nytimes. com/2011/03/12/opinion/12iht-edkepel12.html (data dostępu: 23.01.2018).
• J. Fox, S. Sandler, Bringing Religion into International Relations, Palgrave Macmillan, New York 2004, s. 119.
• P. Hassner, Morally objectionable, politically dangerous, "The National Interest" 1997, vol. 46, s. 641-674.
• Frederic S. Tipson, Culture clash-ification: A verse to Huntington's Curse, "Foreign Affairs" 1997, vol. 76, nr 2, s. 166-169.
• S. Huntington, The Third Wave: Democratization in the Late Twentieth Century, University of Oklahoma Press, Norman, London 1991.
• D. Jonston, C. Sampson (red.), Religion, The Missing Dimension of Statecraft, Oxford University Press, New York-Oxford 1994.
• R. Hassner, Religion and international affairs: The state of art, w: P. James (red.), Religion, Identity and Global Governance: Ideas, Evidence and Practice, University of Toronto Press, Toronto 2011, s. 37.
• S.M. Thomas, The Global Resurgence of Religion and the Transformation of International Relations, The Struggle for the Soul of the Twenty-First Century, Palgrave Macmillan, New York 2005.
• E.S. Hurd, The Politics of Secularism in International Relations, Princeton University Press, Princeton 2001.
• M. Juergensmeyer, Terror in the Mind of God: The Global Rise of Religious Violence, University of California Press, Berkeley 2003; idem, Religion in Global Civil Society, Oxford University Press, Oxford 2005.
• P. Norris, R. Inglehart, Sacred and Secular: Religion and Politics Worldwide, Cambridge, Cambridge University Press 2004.
• P. Norris, R. Inglehart, Religia i polityka na świecie, tłum. R. Babińska, Nomos, Kraków 2006.
• D. Philpott, Revolution in Sovereignty: How Ideas Shaped Modern International Relations, Princeton University Press, Princeton 2001.
• M.D. Toft, D. Philpott, T.S. Shah, God's Century. Resurgent Religion and Global Politics, W.W. Norton, New York 2011.
• J. Haynes, An Introduction to International Relations and Religion, Pearson, Essex 2001.
• T. Fitzgerald, Religion and Politics in International Relations. The Modern Myth, Continuum, New York 2011.
• S.T. Hunter, God on Our Side. Religion in International Affairs, Rowman & Littlefield, Lanham- Boulder-New York-London 2011.
• F. Petito, P. Hatzopoulos (red.), Religion in International Relations. The Return from Exile, Palgrave Macmillan, New York 2003.
• J.D. Carlson, E.C. Owens (red.), The Sacred and the Sovereign. Religion and International Affairs, Georgetown University Press, Washington 2003.
• R.A. Seiple, D.R. Hoover (red.), Religion and Security: The New Nexus in International Relations, Rowman & Littlefield, Lanham 2004.
• P. James (red.), Religion, Identity, and Global Governance. Ideas, Evidence, andPractice, University of Toronto Press, Toronto-Buffalo-London 2011.
• T.S. Shah, A. Stepan, M.D. Toft (red.), Rethinking Religion and World Affairs, Oxford University Press, Oxford 2012. J. Heynes (red.), Routledge Handbook of Religion and Politics, Abingdon-New York 2016.
• L.M. Harrington, A. Mckay, J. Haynes, Nations under God. The Geopolitics of Faith in the Twenty-First Century, E-International Relations, Bristol 2015, http://www.e-ir.info/2015/08/26/edited-collection- -nations-under-god-the-geopolitics-of-faith-in-the-21st-century/ (data dostępu: 24.01.2018).
• D.R. Hoover, D.M. Johnston (red.), Religion and Foreign Affairs. Essential Readings, Baylor University Press, Waco 2012.
• J. Snyder (red.), Religion and International Relations Theory, Columbia University Press, New York 2011.
• N.A. Sandal, J. Fox, Religion in International Relations Theory. Interactions and Possibilities, Routledge/Taylor & Francis Group, London-New York 2013.
• J. Troy (red.), Religion and the Realist Tradition. From Political Theology to International Relations Theory andBack, Routledge, London-New York 2014.
• M.D. Toft, Religion and international relations theory, [w:] W. Carlsnaes, T. Risse, B.A. Simmons (red.), Handbook of International Relations, wyd. 2, Sage Publications, Los Angeles-London-New Dehli-Singapore- Washington DC 2013.
• T.B. Schwarz, C. Lynch, Religion in international relations, [w:] Oxford Research Encyclopedias. Politics, 2016 r., http://politics.oxfordre.com/ view/10.1093/acrefore/9180190228631.001.0001/acrefore-9180190228631-e-122?print=pdf (13.05.2018).
• D. Philpott, The challenge of September 11 to secularism in international relations, "World Politics" 2001, vol. 55, nr 1, s. 69.
• E. Mortimer, Christianity and Islam, "International Affairs" 1991, vol. 67, nr 1.
• S.R.G., Preface to the Issue "Religion and Politics", "Daedalus. Journal of American Academy of Arts and Sciences" 1991, vol. 120, nr 3, s. VI.
• A.J. Bacevich, Introduction, "SAIS Review" 1998, vol. 18, nr 2, s. 10.
• S.M. Thomas, Faith, history and Martin Wight: the role of religion in the historical sociology of the English school of International Relations, "International Affairs" 2001, vol. 77, nr 2, s. 905-929.
• M.B. Mollov, Power and Transcendence. Hans Morgenthau and the Jewish Experience, Lexington Books, Lanham-Boulder-New York-Oxford 2002.
• J. Troy, Christian Approaches to International Affairs, Palgrave Macmillan, New York 2012.
• M. Albright, The Mighty and the Almighty: Reflections on America, God and World Affairs, HarperCollins, New York 2006.
• C.M. Warner, S.G. Walker, Thinking about the role of religion in foreign policy: A framework for analysis, "Foreign Policy Analysis" 2011, nr 7.
• http://www.isanet.org/Portals/0/Documents/REL/REL charter 2014.pdf (data dostępu: 5.06.2014).
• http://www.isanet.org/ISA/Sections/REL/About-REL (data dostępu: 6.06.2015).
• PS.M. Thomas, Faith, history and Martin Wight: The role of religion in the historical sociology of the English school of International Relations, "International Affairs" 2001, nr 4 (77), s. 924.
• http://www.trans- atlanticacademy.org/sites/default/files/publications/TA 2015 report_Apr15_web.pdf (data dostępu: 5.06.2015).
• Hans Kung, A new paradigm of international relations?, [w:] B. Rennie, Ph.L. Tite (red.), Religion, Terror and Violence, Routledge, New York-London 2008, s. 103-114.
• A.M. Solarz, Prawa człowieka i etyka w stosunkach międzynarodowych, "Polski Przegląd Dyplomatyczny" 2007, nr 1 (35).
• https://www.unaoc.org/ (data dostępu: 9.02.2018).
• J. Haynes, The United Nations Alliances of Civilisations and Global Justice, "Globalizations" 2017, vol. 14, z. 7, s. 1125-1139.
• V Kubalkova, N. Onuf, P. Kowert (red.), International Relations in a Constructed World, Routledge, London-New York 1998.
• V. Kubalkova (red.), Foreign Policy in the Constructed World, Sharpe, Armonk-London 2001.
• R.O. Keohane, Power and Governance in a Partially Globalized World, Routledge, London-New York 2002, s. 272-287.
• A. Tickner, On 'Taking Religious Worldview Seriously', presented at the Robert Keohane Festschrift Conference, Princeton University, za: V Kubalkova, A 'Turn to religion', s. 29-30.
• H.J. Morgenthau, Scientific Man Versus Power Politics, University of Chicago Press, Chicago 1946.