Miary podobieństwa struktury obiektów społeczno-ekonomicznych (studium porównawcze)

• Autorzy: Kazimierz Kruszka
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Zainteresowanie ekonomistów i statystyków strukturą układów i procesów społeczno-gospodarczych jest, jak dotąd, niewystarczające. Można sądzić, że zasadnicze tego powody są następujące: 1. W dotychczasowych teoriach rozwoju gospodarczego nacisk kładziono przede wszystkim na ilościowe zwiększanie zasobów produkcyjnych przy danej ich strukturze. Okazuje się jednak, że problemu zmiany struktury tych zasobów nie należy pomijać, gdyż w określonych warunkach zmiany te mogą siać się samoistnym czynnikiem wzrostu gospodarczego i rozwoju społecznego, przyspieszającym lub hamującym te procesy. 2. W teorii statystyki rozwijano głównie metody analizy rozkładów zmiennych ilościowych, zaniedbując metodykę badania rozkładów cech jakościowych, nastręczających wiele trudności metodologicznych. Względy poznawcze i praktyczne zmuszają jednak do penetrowania także tego zaniedbanego obszaru zastosowań statystyki. Analiza porównawcza struktury obiektów społeczno-gospodarczych może być podejmowana w rozmaitych celach i przebiegać w różnych kierunkach, a samo pojęcie "struktura" nie jest rozumiane jednoznacznie. W niniejszym opracowaniu "struktura obiektu" traktowana jest w specyficznie statystycznym sensie jako budowa wewnętrzna danej zbiorowości z punktu widzenia wyróżnionej cechy zmiennej, opisana rozkładem sumy wartości tej cechy na poszczególne grupy jednostek statystycznych, tworzących badaną zbiorowość jako całość. Przedmiotem zainteresowania będą dalej tylko te sytuacje, w których podziału zbiorowości na części (grupy) dokonano według jednego kryterium jakościowego, tzn. jednowymiarowe rozkłady zmiennych jakościowych. Opracowanie niniejsze jest próbą krytycznego przeglądu i weryfikacji przedstawionych w literaturze metod statystycznych, mogących znaleźć zastosowanie w porównawczej analizie struktury różnych obiektów dezagregowanych według cechy jakościowej (z reguły jest to kryterium pozastatystyczne) lub powstających w wyniku tzw. grupowania typologicznego. Podjęcie tej próby pozwoliło zestawić zalety i ograniczenia prezentowanych rozwiązań oraz wprowadzić pewne modyfikacje do oryginalnej wersji propozycji metodycznych. Struktura obiektów oraz jej przeobrażenia rozpatrywane są dalej pod kątem możliwości ich syntetycznej charakterystyki ilościowej. Stąd też w zakresie rozważań uwzględniono zagadnienia konstrukcji, klasyfikacji i własności miar podobieństwa struktury oraz ich wykorzystania do oceny różnic między strukturami obiektów w ujęciu statycznym i dynamicznym. Wskazano również na związek tych miar z metodami pokrewnymi (metody taksonomiczne, procedury periodyzacji itp.). (fragment tekstu)

Słowa kluczowe

PL

Analiza porównawcza; Badania porównawcze; Statystyczna analiza porównawcza; Analiza strukturalna; Statystyczna analiza strukturalna; Metodologia badań; Wskaźnik podobieństwa struktur

EN

Comparative analysis; Comparative examination; Statistical comparison analysis; Structural analysis; Statistical structural analysis; Research methodology; Index of similarity of structure

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe. Seria 1 / Akademia Ekonomiczna w Poznaniu
• Rocznik: 1989
• Numer: nr 159 Prace Instytutu Cybernetyki Ekonomicznej
• Strony: 48--65

Twórcy

autor

Kazimierz Kruszka

Bibliografia

• Borys T.: Metody normowania cech w statystycznych badaniach porównawczych. Przegląd Statystyczny 1978, nr 2.
• Borysiuk W.: Metody badania struktury produkcji przemysłowej. W: Struktura produkcji przemysłowej. Metody badania i kierunki zmian. Red. J. Lisikiewicz, PWE, Warszawa 1977, s. 65-103.
• Chomątowski S., Sokołowski A.: Taksonomia struktur. Przegląd Statystyczny 1978, nr 2.
• Gajęcki R.: Rozwój strukturalny przemysłu. Elementy teorii i programowania. Monografie i opracowania nr 150, SGPiS, Warszawa 1984.
• Gatew K.: Statisticzesko charakterizanije na strukturni izmienienija. Trudowe na Wisszija Ikonomiczeski Institut - K. Marks, Sofia 1977, t. 3, s. 10-42.
• Grabiński T.: Numeryczne metody periodyzacji rozwoju obiektów gospodarczych. Przegląd Statystyczny 1975, nr 3.
• Hellwig Z.: Zastosowanie metody taksonomicznej do typologicznego podziału krajów ze względu na poziom ich rozwoju oraz zasoby i strukturę wykwalifikowanych kadr. Przegląd Statystyczny 1968, nr 4.
• Kaziniec L.S.: Izmierienije struktumych edwigow w ekonomikie. Moskwa 1969.
• Kaziniec L.S.: O mietodach swodnoj ocenki struktumych sdwigow. Wiestnik statistiki 1968, nr 11.
• Kruszka K.: Fazy rozwoju przemysłu PRL w przekroju gałęziowym. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 1984, z. 3.
• Kruszka K.: O przydatności niektórych metod analizy rozkładów przestrzennych. Zeszyty Naukowe WSE w Poznaniu, seria I, z. 55, Poznań 1974.
• Kruszka K.: Zmiany w gałęziowej strukturze przemysłu miasta Poznania w latach 1960-1980. Poznańskie Roczniki Ekonomiczne, t. XXX, Warszawa-Poznań 1984.
• Kukuła K.: Propozycja w zakresie pewnych miar dynamiki struktury. Przegląd Statystyczny 1975, nr 3.
• Linnemann H.: An Econometric Study of International Trade Flows. North-Holland Publishing Company, Amsterdam 1966.
• Nowak E.: Porównywanie obiektów społeczno-gospodarczych ze względu na ich strukturę. Wiadomości Statystyczne 1981, nr 7.
• Strahl D.: Propozycja konstrukcji miary syntetycznej. Przegląd Statystyczny 1978, nr 2.
• Sugariew Z.: Wyzrastowo-połowi strukturi. W: Demografija na Byłgaria, Sofia 1974.