Problematyka zachowań konsumenta - subdyscyplina czy źródło kryzysu tożsamości współczesnego marketingu akademickiego

• Autorzy: Jacek Kamiński

Warianty tytułu

Consumer Behaviour. Sub-discipline or Source of Crisis of Modern Academic Marketing Identity

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Zachowania konsumenta są obecnie jednym z ważniejszych obszarów zainteresowań marketingu akademickiego. W prezentowanym artykule znaczenie tej problematyki przeanalizowano przede wszystkim z punktu widzenia roli, jaką odegrała ona w rozszerzeniu pola zainteresowań marketingu akademickiego na niepodejmowane wcześniej zagadnienia oraz z punktu widzenia wpływu, jaki wywarła ona na jego dzisiejszy kształt. Rozwój zainteresowania zachowaniami konsumenta zaowocował powstaniem na gruncie marketingu wielu interesują cych teorii i ilustrujących je modeli. Przeczy to głoszonej niekiedy opinii, jakoby marketing akademicki nie wypracował własnych oryginalnych koncepcji. Dorobek naukowy z zakresu zachowań konsumenta, który funkcjonuje jako samodzielny obszar zainteresowania marketingu, jest również szeroko wykorzystywany w jego innych obszarach, głównie na potrzeby zarządzania marketingowego, gdzie wiedza o zachowaniach konsumenta jest szeroko wykorzystywana w obszarze zarządzania marką (w odniesieniu do zagadnień lojalności względem marki) czy w odniesieniu do zarządzania wartością klienta. Obserwowany w ciągu ostatnich 50 lat rozkwit zainteresowania problematyką zachowań konsumenckich sprawił, że marketing skierował swoje zainteresowanie w kierunku takich zagadnień, jak: potrzeby, motywacje, które przez lata stanowiły typowe obszary zainteresowania psychologów i socjologów. Zmiana tego kierunku zainteresowań w znacznym stopniu przyczyniła się do utraty przez marketing jego pierwotnej ekonomicznej tożsamości. Nie był to oczywiście jedyny czynnik zmiany charakteru marketingu. Niebagatelne znaczenie z tego punktu widzenia miało rozszerzenie marketingu na organizacje niedochodowe. Wśród wielu zmian, które wniósł do marketingu rozwój problematyki zachowań konsumenta, trzy wydają się najważniejsze. Poprzez zainteresowanie zachowaniami zakupowymi pojedynczych nabywców (indywidualnych i instytucjonalnych) doszło do ugruntowania w marketingu podejścia "mikro", które od lat 50. XX wieku stało się w marketingu podejściem dominującym. Drugą istotną zmianą jest rosnące zainteresowanie marketingu akademickiego kwestiami metodologicznymi. Trzecią, wzrost liczby zapożyczeń pojęciowych z psychologii oraz coraz mniejsze oparcie marketingu na podstawach teoretycznych ekonomii (abstrakt autora)

EN

The article attempts to answer a common question: what has happened to change marketing from the science of economic origin into the interdisciplinary science which increasingly uses notions from the area of psychology, sociology and communications science instead of using economic notions. The reasons for this may be found in the development of the consumer behaviour problem. The article overviews the development of the problem during the last 50 years and attempts to determine the impact it exerts on the current shape of academic marketing described sometimes as "fuzziness" of the loss of marketing identity.(short original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Konsument; Zachowania konsumenta

EN

Consumer; Consumer behaviour

• Czasopismo: Studia i Prace Kolegium Zarządzania i Finansów / Szkoła Główna Handlowa
• Rocznik: 2012
• Numer: z. 120
• Strony: 53--70

Twórcy

autor

Jacek Kamiński

• Państwowa Szkoła Wyższa im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej

Bibliografia

• Bartels R., The Identity Crisis in Marketing, "Journal of Marketing", 38(4).
• Clark L. H. (red.), The Life Cycle and Consumer Behavior, New York University Press, New York 1955.
• Cohen J., Behavioral Science Foundations of Consumer Behavior, The Free Press, New York 1972.
• Davidson W. R., Introduction to the Journal of Marketing Research, "Journal of Marketing Research", 1964, Vol. 1, Nr 1 (February).
• Duliniec E., Postępowanie nabywców dóbr konsumpcyjnych, SGPiS, Warszawa 1982.
• Duliniec E., Postępowanie nabywców towarów konsumpcyjnych w krajach o gospodarce rynkowej: analiza marketingowa, SGPiS, Warszawa 1986.
• Engel J. F., Kollat D. T., Blackwell R. D., Consumer Behavior, Holt Rinehart & Winston, New York 1968.
• Fishbein M., Attitude and the Prediction of Behavior, w: M. Fishbein (red.) Reading in Attitude Theory and Measurement, Wiley, New York.
• Frank R. E., Introduction to the Journal of Consumer Research, "Journal of Consumer Research", 1974, Vol. 1, Nr 1.
• Fonfara K., Marketing partnerski na rynku przedsiębiorstw, PWE, Warszawa 2004.
• Gajewski S., Zachowanie się konsumenta a współczesny marketing, Uniwersytet Łódzki, Łódź 1997.
• Garbarski L., Zachowania nabywców, PWE, Warszawa 1998.
• Garbarski L., Zrozumieć nabywcę, PWE, Warszawa 1994.
• Harley J. U., Ring L. W., An Empirical Test of the Howard Sheth Model of Buyer Behavior, "Journal fo Marketing Research", 1970/7 (November).
• Helgeson J. C., Kluge A. E., Mager J., Taylor C., Trends in Consumer Behavior Literature: A Content Analysis, "Journal of Consumer Research", 1984/10 (March).
• Hollander S., Singh A. K., Consumerism Revisited, "Sixth Conference on Historical Research in Marketing and Marketing Thought 'Contemp Marketing History' ", 1993, Vol. 6.
• Holloway R. J., Mittelstaedt R. A., Venkatesan M., Consumer Research: Contemporary Research in Action, Houghton Mifflin Co, Boston, MA 1971.
• Howard J. R., Sheth J.N., The Theory of Buyer Behavior, Wiley, New York 1969.
• Hult G. T., Reimann M., Schilke O., Worldwide Faculty Perceptions of Marketing Journals: Rankings, Trends, Comparisons and Segmentations, "Global Edge Business Review", 2009, 3(3).
• Jones D. G. B., Shaw E. H., A History of Marketing Thought, w: B. A. Weitz, R. Wensley (red.), Handbook of Marketing, Sage Publications, London, Thousand Oaks, New Delhi 2002.
• Kamiński J., O "Niektórych problemach dystrybucji rynkowej" A. W. Shawa w setną rocznicę pierwszego naukowego opracowania na temat marketingu, "Marketing i Rynek", 2012, Nr 2.
• Kardes F. R., Sujan M. (red.), Advances in Consumer Research, Vol. 22, Association for Consumer Research, Provo, UT 1995.
• Kassarjian H., Goldstein R. C., The Emergence of Consumer Research, w: P. Maclaren, M. Saren, B. Stern, M. Tadajewski (red.), The SAGE Handbook of Marketing Theory, SAGE 2010.
• Kassarjian H., Robertsona T., Perspectives in Consumer Behavior, Scott Foresman, Glenview, IL 1968.
• Kernan J. B., Declaring a Discipline: Reflections on ACR's Silver Anniversary, "Advances in Consumer Research", 1995, Vol. 22, red. F. R. Kardes, M. Sujan, Association for Consumer Research, Provo, UT.
• Kotler P., Marketing, Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2008.
• Kotler P., Levy S. J., Broadening the Concept of Marketing, "Journal of Marketing", 1969, 33(1).
• Kotler P., Levy S. J., Buying is Marketing Too!, "Journal of Marketing", 1973, 37(1).
• Kramer J., Konsumpcja w gospodarce rynkowej, PWE, Warszawa 1997.
• Kramer J. (red.), Zachowania podmiotów rynkowych, PWE, Warszawa 1999.
• Luck D. J., Broadening the Concept of Marketing: Too Far, "Journal of Marketing", 1969, 33(3) (July).
• MacInnis D. J., Folkes V. S., The Disciplinary Status of Consumer Behavior; A Sociology of Science Perspective on Key Controversies, "Journal of Consumer Research", 2010, Vol. 36, Nr 6 (April).
• Mittelstaedt R., Economic, Psychology, and the Literature of the Subdiscipline of Consumer Behaviour, "Journal of the Academy of Marketing Science", 1990, Vol. 18, Nr 4 (Fall).
• Młodzi konsumenci na rynku. Raport z badań, Akademia E konomiczna, Katowice 2002.
• Mruk H., Konsument w gospodarce - ewolucja wiedzy o jego zachowaniach, "Handel Wewnętrzny", 2009, Nr 4/5.
• Nicosia F. M., Consumer Decision Processes: Marketing and Advertising Implications, Prentice Hall, Englewood Cliffs, NJ 1966.
• Olejniczuk-Merta A., Zachowania młodych konsumentów na rynku. Raport z badań, IRWiK, Warszawa 1999.
• Pawlikowska K., Poleszak M., Czujesz?... czyli o komunikacji marketingowej i sprzedaży skierowanej do kobiet. Wstęp do gender marketingu, Cedetu, Warszawa 2011.
• Robertson T. S., Kassarjian H. H., Handbook of Consumer Behavior, Prentice Hall, Englewood Clifs, NJ 1991.
• Shaw A. W., Some Problems in Market Distribution, "The Quarterly Journal of Economics", 1912, Vol. 26, Nr 4 (August).
• Shaw E. H., Jones D. G. B., A History of Schools of Marketing Thought, "Marketing Theory", 2005, Vol. 5, Nr 3.
• Sherr J. F. Jr., Postmodern Alternatives: The Interpretive Turn In Consumer Research, w: T. S. Robertson, H. H. Kassarjian (red.), Handbook of Consumer Research, Prentice Hall, Englewood Clifs, NJ 1991.
• Sheth J. N., Acrimony in the Ivory Tower: A Retrospective on Consumer Research, "Journal of the Academy of Marketing Science", 1992, Nr 20 (Fall).
• Sheth J. N., Gardner D. M., Garrett D., Marketing Theory: Evolution and Evaluation, Wiley, New York 1988.
• Sheth J. N., Garrett D. E., Marketing Theory: Classical and Contemporary Readings, Southwestern, Cincinati, OH, 1986.
• Sherr J. F. Jr., Postmodern Alternatives: The Interpretive Turn in Consumer Research, w: T. S. Robertson, H. H. Kassarjian (red.), Handbook of Consumer Research, Prentice Hall, Englewood Clifs, NJ 1991.
• Smyczek S., Sowa I., Konsument na rynku. Zachowania, modele, aplikacje, Difin, Warszawa 2005.
• Swiatowy G., Zachowania konsumenckie, Akademia Ekonomiczna, Wrocław 1994.
• Szczepański J. (red.), Badania nad wzorami konsumpcji, Ossolineum, Wrocław 1977.
• Tadajewski M., Remembering Motivation Research: Toward an Alternative Genealogy of Interpretative Consumer Research, "Marketing Theory", 2006, Vol. 6, Nr 4.
• Veblen T., Teoria klasy próżniaczej, Muza, Warszawa 1998.
• Wilkie W. L., Moore E. S., Scholarly Research in Marketing: Exploring the "4 Eras" of Thought Development, "Journal of Public Policy & Marketing", 2003, Vol. 22, Nr 2.
• Wódkowski A., Badania rynku i opinii w Polsce, w: Katalog firm badawczych PTBRiO, AdPress, Warszawa 2002.
• Zalega T., Modele zachowań konsumentów w teoriach ekonomicznych i mar ketingowych, "Master of Business Administration", 2009, Nr 1.
• Zaltman G., Marketing: Contributions from the Behavioral Sciences, Harcout, Brace & World, New York 1965.
• Zaltman G., Pinson C. R. A., Angelmar R., Metateory and Consumer Research, Hold, Rinehart and Winston, New York 1973.
• Żabiński L., Marketing a zarządzanie. O niektórych relacjach dyscyplinarnych, "Marketing i Rynek", 2002, Nr 9.
• Żabiński L. (red.), Zarządzanie marketingowe. Podstawy teoretyczne, węzłowe specjalizacje badawcze, Wyd. Akademii Ekonomicznej w Katowicach, Katowice 2004.