Metody analizy kognitywnej w ekonomicznych systemach informacyjnych

• Autorzy: Ryszard Tadeusiewicz , Lidia Ogiela

Warianty tytułu

Methods of Cognitive Analysis in Economic Information Systems

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W pracy została przedstawiona całkowicie oryginalna i nigdzie do tej pory niepublikowana koncepcja budowy systemów informacyjnych wspomagających procesy podejmowania strategicznych decyzji ekonomicznych z wykorzystaniem metod analizy kognitywnej. Nowe podejście polega na tym, że wypróbowane wcześniej w dziedzinie interpretacji obrazów medycznych metody automatycznego rozumienia, wzbogacające tradycyjny asortyment technik automatycznej analizy i automatycznej klasyfikacji, wykorzystane będą do tworzenia ekonomicznych systemów informacyjnych nowej generacji. W pracy zaproponowano całościową koncepcję nowego typu informacyjnego systemu ekonomicznego, będącego znacząco wzbogaconą wersją systemu typu DSS (Decision Support Systems). Istota proponowanych w pracy innowacji polega na wzbogaceniu procesu analizy danych ekonomicznych o proces rozumienia biznesowego znaczenia tych danych. Taki system jest zasadniczo różny od znanych systemów typu DSS, a także od wszystkich opisywanych w literaturze podejść do budowy inteligentnych systemów informacyjnych, na przykład opartych na sieciach neuronowych albo na wykorzystaniu systemów ekspertowych. Dlatego w pracy zaproponowano dla tego nowego typu systemu nowe skrótowe oznaczenie UBMSS (Understanding Based Managing Support Systems). Metody kognitywne, na których oparta jest koncepcja i konstrukcja UBMSS, naśladują psychologiczne i neurofizjologiczne procesy rozumienia analizowanych danych zachodzące w mózgu odpowiednio kompetentnego i szczególnie uzdolnionego człowieka. W pracy pokazano, że procesy te można odwzorować w komputerowym systemie informacyjnym, korzystając ze specjalnego języka opisującego właściwości zbieranych danych ekonomicznych oraz stosując lingwistyczną analizę strukturalną tworzonych opisów, wykonywaną automatycznie przez komputer na podobnej zasadzie, jak obecnie dokonywana jest kompilacja programów pisanych w jednym z języków algorytmicznych do poziomu kodu wykonywalnego przez procesor. Zaproponowano model tworzenia systemu UBMSS w odniesieniu do ekonomicznych systemów informacyjnych pozwalających na określenie znaczenia analizowanych danych zarówno numerycznych, jak i w postaci opisowej. (abstrakt oryginalny)

EN

The paper submits an entirely original and so far unpublished concept of construction of information systems that support decision-making processes for strategic economic decisions on the basis of cognitive analysis methods. The essence of such a new approach consists in application of automatic understanding methods, previously being tried out in an issue of medical images interpretation and also supplementing the traditional set of techniques of automatic analysis and automatic classification, to the creation of economic information systems of new generation. The authors have proposed a comprehensive idea of a new type of economic information system that is a significantly enriched version of DSS system (Decision Support System). The core innovations proposed in the paper concern the enrichment of economic data analysis process with a procedure of understanding of business meaning of these data. Such a system considerably differs from well-known DSS systems and also from all approaches to intelligent information systems construction described in a bibliography, e.g. methods based on neural networks or on expert systems. Therefore the authors have proposed a new abbreviation for such a new type of a system: UBMSS (Understanding Based Managing Support System). Cognitive methods, which constitute a basis for an idea and a construction of UBMSS, imitate psychological and neurophysiological processes of data understanding that occur in a brain of a suitably qualified and particularly talented person. The paper demonstrates that such processes can be represented in a computerised information system with utilisation of a special language that describes features of collected economic data and with application of structural linguistic analysis of created descriptions, which is automatically executed by a computer similarly to compilation of programs written in an algorithmic language to the level of an executable code. The authors have also proposed a model of UBMSS system creation in relation to economic information systems that enable determination of a meaning of analysed data, occurring both in numerical and descriptive form. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

System informacyjny; Systemy wspomagania decyzji; Sztuczna inteligencja; Zbieranie danych

EN

Information system; Decision Support Systems (DSS); Artificial intelligence; Data collection

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe / Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie
• Rocznik: 2009
• Numer: nr 798
• Strony: 291--316

Twórcy

autor

Ryszard Tadeusiewicz

• Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie

autor

Lidia Ogiela

• AGH Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

Bibliografia

• Albus J.S., Meystel A.M. [2001], Engineering of Mind - An Introduction to the Science of Intelligent Systems, A Wiley-Interscience Publication John Wiley & Sons, Inc.
• Laudon K.C., Laudon J.P. [2002], Management Information Systems - Managing the Digital Firm, Prentice-Hall International, Inc., New Jersey.
• Meystel A.M., Albus J.S. [2002], Intelligent Systems - Architecture, Design, and Control, A Wiley-Interscience Publication John Wiley & Sons, Inc.
• Ogiela L. [2005], Ocena użyteczności metod analizy kognitywnej w wybranych systemach informacyjnych, rozprawa doktorska, AGH, Kraków.
• Ogiela M.R., Tadeusiewicz R. [2001a], Image Understanding Methods in Biomedical Informatics and Digital Imaging, „Journal of Biomedical Informatics, Computers and Biomedical Research”, vol. 34, nr 6.
• Ogiela M.R., Tadeusiewicz R. [2001b], Semantic-oriented Syntactic Algorithms for Content Recognition and Understanding of Images in Medical Databases, Proceedings of IEEE International Conference on Multimedia and Expo (ICME2001), Tokyo.
• Ogiela M.R., Tadeusiewicz R. [2001c], Automatic Understanding of Selected Diseases on the Base of Structural Analysis of Medical Images, Proceedings of 2001 IEEE International Conference on Acoustics, Speech, and Signal Processing (ICASSP 2001), vol. 3: Image & Multidimensional Signal Processing, Multimedia Signal Processing, Salt Lake City.
• Ogiela M.R., Tadeusiewicz R. [2002|, Advanced Image Understanding and Pattern Analysis Methods in Medical Imaging [w:] Signal and Image Processing, red. N. Younan, IASTED, ACTA Press, Anaheim-Calgary-Zurich.
• Ogiela M.R., Tadeusiewicz R. [2003a], New Approach for Cognitive Analysis and Understanding of Medical Patterns and Visualization [w:] Applications of Digital Image Processing XXVI, Proceedings of SPIE Bellingham WA, vol. 5203, San Diego.
• Ogiela M.R., Tadeusiewicz R. [2003b], Visual Signal Processing and Image Understanding in Biomedical Systems, Proceedings of the 2003 IEEE International Symposium on Circuits and Systems, vol. 5, Bangkok.
• Ogiela M.R., Tadeusiewicz R. [2003c], Artificial Intelligence Structural Imaging Techniques in Visual Pattern Analysis and Medical Data Understanding, „Pattern Recognition”, vol. 36/10.
• Ogiela M.R., Tadeusiewicz R. [2004], Medical Visualization Intelligent Content Analysis and Understanding, 5th International Workshop on Image Analysis for Multimedia Interactive Services (WIAMIS), Instituto Superior Tecnico, Lisbon (wydanie na CD).
• Ogiela M.R., Tadeusiewicz R. [2005a], Picture Languages in Medical Pattern Knowledge Representation and Understanding [w:] Modeling Decisions for Artificial Intelligence, red. V. Torra, Y. Narukawa, S. Miyamoto, Lecture Notes in Artificial Intelligence nr 3558, Springer-Verlag, Berlin-Heidelberg-New York.
• Ogiela M.R., Tadeusiewicz R. [2005b], Picture Languages in Medical Pattern Knowledge Representation and Understanding, Program and Abstract of the MDAI 2005 - Modeling Decisions for Artificial Intelligence, Tsukuba, Japan, July 25-27.
• Ogiela M.R., Tadeusiewicz R., Ogiela L. [2002a], Intelligent Image Understanding Systems [w:] Intelligent Systems, red. M. Bohanec, M Gams, Information Society, Ljubljana.
• Ogiela M.R., Tadeusiewicz R., Ogiela L. [2002b], Syntactic Pattern Analysis in Visual Signal Processing and Image Understanding, Proceedings of ICFS 2002 - The International Conference on Fundamentals of Electronics, Communications and Computer Science, IEEE Industrial Electronics Society and IEEE Circuits & Systems Society, Tokyo.
• Skomorowski M. [2000], Syntaktyczno-statystyczny model rozpoznawania obrazów zniekształconych, Uniwersytet Jagielloński, Kraków.
• Stoner J.A.F. [1992], Kierowanie, Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.
• Szymonik A. [2003], Logistyczny system informacyjny w przedsiębiorstwie, Zagadnienia techniczno-ekonomiczne, zeszyt 4, UWND AGH, Kraków.
• Tadeusiewicz R. [2004], Automatic Understanding of Signals [w:] Intelligent Information Processing and Web Mining, red. A. Kłopotek, S. Wierzchoń, K. Trojanowski, Springer-Verlag, Berlin-Heidelberg-New York.
• Tadeusiewicz R., Flasiński M. [1991], Rozpoznawanie obrazów, PWN, Warszawa.
• Tadeusiewicz R., Ogiela M.R. [2001a], Automatic Understanding of Medical Images. New Achievements in Syntactic Analysis of Selected Medical Images [w:] Lecture Notes of the ICB Seminars; Togawa T., Nałęcz M., 5th Japan-Polish Seminar on Biomedical Measurements - New Methods for Medical Diagnosis, International Center of Biocybernetics, vol. 56, Warsaw.
• Tadeusiewicz R., Ogiela M. [2001b], Intelligent Information Systems for Visual Data Understanding and Analysis [w:] Advances in Decision Technology and Intelligent Information Systems, red. K.J. Engelmann, G.E. Lasker, vol. 2,The International Institute for Advanced Studies in Systems Research and Cybernetics, Baden-Baden.
• Tadeusiewicz R., Ogiela M.R. [2002a], Medical Image Understanding, International Conference „Actual directions of development in electrical engineering, automatics, electronics and telecommunication”, Cracow.
• Tadeusiewicz R., Ogiela M.R. [2002b], Automatic Understanding of Medical Images -New Achievements in Syntactic Analysis of Selected Medical Images, „Biocybernetics and Biomedical Engineering”, vol. 22, nr 4.
• Tadeusiewicz R., Ogiela M.R. [2003a], New Paradigm for Processing of Medical Images: Automatic Understanding of the Content, 6th Polish-Japanese Seminar on Contribution of the Information Science and the Electro Sensing Technology to Medicine”, Nara, Japan, 20-24 October (wydanie na CD).
• Tadeusiewicz R., Ogiela M.R. [2003b], Machine Perception and Automatic Understanding of Medical Visualizations [w:] Automatic Image Processing in Production Process, red. M. Damczyk, Second Polish-German Seminar, CAMT, Wroclaw.
• Tadeusiewicz R., Ogiela M.R. [2004a], Medical Image Understanding Technology, Artificial Intelligence and Soft-Computing for Image Understanding, Springer-Verlag, Berlin-Heildelberg.
• Tadeusiewicz R., Ogiela M.R. [2004b], Automatic Understanding of the Images [w:] Recent Developments in Artificial intelligence Methods, red. T. Burczyński, W. Cho-lewa, W. Moczulski, AI-METH Series, Gliwice.
• Tadeusiewicz R., Ogiela M.R. [2004c], Structural Approach to Medical Image Understanding, Bulletin of the Polish Academy of Sciences - Technical Sciences, vol. 52, nr. 2.
• Tadeusiewicz R., Ogiela M.R. [2004d], Processing, Analysis, Recognition, and Automatic Understanding of Medical Images [w:] Optical Methods, Sensors, Image Processing, and Visualization in Medicine, red. A. Nowakowski, B.B. Kosmowski, Proceedings of SPIE, vol. 5505 (Progress in Biomedical Optics and Imaging, vol. 5, nr 31).
• Tadeusiewicz R., Ogiela M.R. [2004e], The New Concept in Computer Vision: Automatic-Understanding of the Images [w:] Artificial Intelligence and Soft Computing, red. L. Rutkowski i in., Lecture Notes in Artificial Intelligence, vol. 3070, Springer-Verlag, Berlin-Heidelberg-New York.
• Tadeusiewicz R., Ogiela M.R. [2005a], New Proposition for Intelligent Systems Design: Artificial Understanding of the Images as the Next Step of Advanced Data Analysis after Automatic Classification and Pattern Recognition [w:] Intelligent Systems Design and Applications, red. H. Kwasnicka, M. Paprzycki, IEEE Computer Society Press, Los Alamitos, Washington-Brussels-Tokyo.
• Tadeusiewicz R., Ogiela M.R. [2005b], Intelligent Recognition in Medical Pattern Understanding and Cognitive Analysis [w:] Computer-Aided Intelligent Recognition Techniques and Applications, red. M. Sarfraz, John Wiley & Sons, Hoboken, New Jersey.
• Tadeusiewicz R., Wszołek W. [2004], Understanding of Speech Pathology Using Artificial Intelligence Methods [w:] 1st International Conference „From Scientific Computing to Computational Engineering”, red. DT. Tsahalis, LFME, Athens (wersja na CD).
• Tadeusiewicz R. i in. [2001], Understanding of Vocal Tract Pathology Using Speech Signals Analysis [w:] Proceedings of 2nd International Workshop on Models and Analysis of Vocal Emissions for Biomedical Applications, Book of Abstracts, University of Florence, Florence.