Sprawozdawczość przedsiębiorstw w świetle teorii legitymizacji

• Autorzy: Joanna Krasodomska

Warianty tytułu

Corporate Reporting in the light of the Theory of Legitimization

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Teoria rachunkowości jest stosunkowo nową koncepcją w porównaniu z np. teoriami powstającymi w ramach takich nauk, jak matematyka czy fizyka. Rachunkowość początkowo rozwijała się jako narzędzie służące rejestracji transakcji. Przełomowe dzieło L. Paciolego koncentrowało się na procesie podwójnej ewidencji, a nie na wyjaśnieniu jego podstaw metodologicznych. Według R. J. Chambersa (Chambers, 1963, s. 3, za: Godfrey et al. 2010, s. 5) rachunkowość częściej określana jest jako zestaw praktyk rozwijanych w odpowiedzi na rzeczywiste potrzeby niż wywodzących się z systematycznie opracowywanej i ustrukturyzowanej teorii. Znaczenie teorii w rachunkowości jest także odmienne od roli, jaką pełni ona w innych dziedzinach nauki. Przykładowo, w naukach przyrodniczych, teorie są budowane na podstawie empirycznych obserwacji. Jak zauważa Noga (2011, s. 45) można w ich ramach dokonywać odkryć i budować w miarę "twarde" teorie, podczas gdy w świecie zjawisk ekonomicznych jest to bardzo wątpliwe. Dzieje się tak, ponieważ świat ten jest bardziej złożony, niepewny i niestabilny oraz nie poddaje się eksperymentom, a czynniki, które go kształtują zmieniają się ewolucyjnie i rewolucyjnie pod wpływem postępu technicznego i zdolności uczenia się podmiotów gospodarczych. Podobnie rachunkowość, będąc nauką społeczną, ewoluuje w wyniku zmian zachodzących w otoczeniu jednostek. Według Szychty (2010, s. 246): "wraz z przemianami w sferze gospodarki i społeczeństwa, zwłaszcza w procesach i metodach zarządzania oraz w technologii przetwarzania i komunikowania informacji, rozszerza się dziedzina przedmiotowa nauki rachunkowości, na którą składają się badania prowadzone w powiązaniu z praktyką rachunkowości oraz wyniki tych badań w formie teorii o różnym charakterze, zakresie i przedmiocie odniesienia". W ostatnich latach społeczeństwo w coraz większym zakresie oczekuje od przedsiębiorstw, że będą starały się naprawić dokonane środowisku naturalnemu szkody lub zapobiec jego dalszej degradacji, zapewnić zdrowie i bezpieczeństwo swoim pracownikom, konsumentom oraz wszystkim członkom społeczności, w ramach której wytwarzają one produkty i wyrzucają odpady. W konsekwencji przedsiębiorstwa, które nie będą sprawdzały się w tych sferach, mogą liczyć się(fragment tekstu)

EN

Within the accounting theory there are theories dealing with the problem of mutual interaction of a business entity with the society in which it operates. They include system oriented theories: legitimization, stakeholders and institutional theories. The article characterises more closely the theory of legitimization, whose role consists in the explanation of the organisation's policy in the area of the disclosure of information in connection with the social contract performed by it, determining its further activity in the changing environment. This theory has a particularly extensive application with regard to voluntary, environmental and social disclosures made by companies, which is proved by the selected empirical research in the area presented in the article.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Przedsiębiorstwo; Sprawozdawczość

EN

Enterprises; Reporting

• Czasopismo: Studia i Prace Kolegium Zarządzania i Finansów / Szkoła Główna Handlowa
• Rocznik: 2013
• Numer: z. 130
• Strony: 39--51

Twórcy

autor

Joanna Krasodomska

• Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie

Bibliografia

• Archel P., Husillos J., Larrinaga C., Spence C. (2009), Social disclosure, legitimacy theory and the role of the state, "Accounting, Auditing & Accountability Journal", vol. 22, no. 8, s. 1284-1307.
• Branco M. C., Rodrigues L. L. (2006), Communication of corporate social responsibility by Portuguese banks. A legitimacy theory perspective, "Corporate Communications: An International Journal", vol. 11, no. 3, s. 232-248.
• Burchell S., Clubb C., Hopwood A., Hughes J., Naphapiet J. (1980), The roles of accounting in organizations and society, "Accounting, Organizations and Society", vol. 5, no. 1, s. 5-28.
• Cambell D., Craven B., Shrives P. (2003), Voluntary social reporting in three FTSE sectors: A comment on perception and legitimacy, "Accounting, Auditing &Accountability Journal", vol. 16, no. 4, s. 558-581.
• Chambers R. J. (1963), Why bother with postulates?, "Journal of Accounting Research", vol. 1, no. 1, s. 3-15.
• Cooper S. (2004), Corporate Social Performance: A Stakeholders Approach, Ashgate, London
• Deegan C. (2006), Legitymacy Theory, w: Methodological Issues in Accounting Research: Theories and Methods, ed. Z. Hoque, Spiramus Press, London.
• Deegan C. (2002), The legitimising effect of social and environmental disclosures - a theoretical foundation, "Accounting, Auditing &Accountability Journal", vol. 15, no. 3, s. 312-343.
• Deegan C., Gordon B. (1996), A study of the environmental disclosure practices of Australian corporations, "Accounting and Business Research", vol. 26, no. 3, s. 187-199.
• Deegan C., Rankin M. (1996), Do Australian companies report environmental news objectively? An analysis of environmental disclosures by firms prosecuted successfully by the environmental protection authority, "Accounting, Auditing & Accountability Journal", vol. 9, no. 2, s. 52-69.
• Deegan C., Rankin M., Tobin J. (2002), An examination of the corporate social and environmental disclosures of BHP from 1983-1997, "Accounting, Auditing & Accountability Journal", vol. 15, no. 3, s. 312-343.
• Deegan C. (2007), Organisational legitimacy as a motive for sustainability reporting, w: Sustainability Accounting and Accountability, ed. J. Unerman, J. Bebbington, B. O'Dwyer Routledge, London.
• Deegan C., Unerman J. (2011), Financial Accounting Theory, MCGraw-Hill Education, New York.
• Degan C., Rankin M., Voght P. (2000), Firms disclosure reactions to major social incidents: Australian evidence, "Accounting Forum", vol. 24, no. 1, s. 101-130.
• DiMaggio P., Powell W. (1983), The Iron Cage Revisited: Institutional Isomorphism and Collective Rationality in Organizational Fields, "American Sociological Review", vol. 48, issue 2, s. 147-160.
• FASB (1976), Scope and implications of the conceptual framework projects.
• Glautier M., Underdown B., Morris D. (2011), Accounting Theory and Practice, Pearson Education Limited, London.
• Godfrey J. Hodgson A., Tarca A., Hamilton J., Holmes S. (2010), Accounting Theory, John Wiley & Sons, Australia, Singapore.
• Grabiński K. (2010), Zarządzanie zyskami jako jeden z kierunków rozwoju pozytywnej teorii rachunkowości, "Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości", nr 56 (112), SKwP, Warszawa, s. 71-82.
• Gray R., Kouhy R., Lavers S. (1995), Corporate social and environmental reporting: A review of the literature and a longitudinal study of UK disclosure, "Accounting, Auditing and Accountability Journal", vol. 8, no 2, s. 47-77.
• Gray R., Owen D., Adams C. (1996), Accounting and accountability: Changes and Challenges in Corporate Social and Environmental Reporting, Prentice Hall, London.
• Gurthie J, Parker L. (1990), Corporate social disclosure practice: A comparative analysis, "Advances in Public Interest Accounting", no. 3, s. 159-175.
• Hendriksen E. (1970), Accounting Theory, Richard D. Irwin, Illinois.
• Hogner R. H. (1982), Corporate social reporting: Eight decades of development at US Steel, "Research in Corporate Performance and Policy", no. 4, s. 243-250.
• Hurst J. W. (1970), The Legitimacy of the Business Corporation in the Law of The United States 1780-1970, University Press of Virginia, Charlottesville.
• Jasiewicz S., Rogowski W., Kicińska M. (2006), Kapitał intelektualny, Oficyna Ekonomiczna, Kraków.
• Kędzior M. (2011), Pozytywna teoria rachunkowości - założenia, koncepcje, badania, w: Kluczowe problemy teorii i praktyki rachunkowości, red. J. Gierusz, T. Martyniuk, t. 1, Prace i Materiały Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Gdańskiego, Sopot, s. 33-42.
• Kędzior M. (2011), Międzynarodowa struktura kapitału przedsiębiorstw. Ujęcie rachunkowości i finansów, Wydawnictwo C. H. Beck, Warszawa.
• Khan, Md H.-U.-Z. (2010), The effect of corporate governance elements on corporate social responsibility (CSR) reporting. Empirical evidence from private commercial banks of Bangladesh, "International Journal of Law and Management", vol. 52, no. 2, s. 82-109.
• Krasodomska J. (2012a), Ewolucja sprawozdawczości finansowej w kierunku raportowania zintegrowanego na przykładzie spółek Novo Nordisk i Lotos, w: Kierunki ewolucji sprawozdawczości i rewizji finansowej, red. B. Micherda, Difin, Warszawa, s. 68-86.
• Krasodomska J. (2012b), Zintegrowana sprawozdawczość spółek w 2020 roku, "Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości", t. 66 (122), SKwP, Warszawa, s. 101-110.
• Krasodomska J. (2013), Integrated reporting in banking industry, w druku.
• Krasodomska, J. (2010), Perspektywy rozwoju informacyjnej funkcji rachunkowości w kontekście społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw, w: Perspektywy rozwoju rachunkowości, analizy i rewizji finansowej w teorii i praktyce, red. B. Micherda, Studia i Prace Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków, s. 334-341.
• Modrzejewska A. (2011), Czynniki warunkujące modernizację Polski w kontekście integracji europejskiej. Modernizacja a europeizacja, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego, Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy. Modernizacja dla spójności społeczno-ekonomicznej, nr 18, s. 163-173.
• Noga A. (2011), Teorie przedsiębiorstw, PWE, Warszawa.
• Patten, D. M. (1992), Intra-industry environmental disclosures in response to the Alaskan oil spill: A note on legitimacy theory, "Accounting, Organizations and Society", vol. 15, no. 5, s. 471-475.
• Rojek-Nowosielska M. (2006), Kształtowanie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw, Wydawnictwo AE im Oskara Langego we Wrocławiu, Wrocław.
• Samkin G., Schneider A. (2010), Accountability, narrative reporting and legitimisation The case of a New Zealand public benefit entity, "Accounting, Auditing & Accountability Journal", vol. 23, no. 2, s. 256-289.
• Shocker A. D., Sethi S. P. (1974), An approach to incorporating social preferences in developing corporate action strategies, w: The Unstable Ground: Corporate Social Policy in a Dynamic Society, ed. S. P. Sethi, Melville series on management, accounting, and information systems, John Wiley & Sons, Canada.
• Suchman M. C. (1995), Managing legitimacy: Strategic and institutional approaches, "Academy of Management Review", vol. 20, no. 3, s. 571-610.
• Szychta A. (2010), Współczesne kierunki zainteresowania teorii rachunkowości finansowej w świetle zarysu jej rozwoju, "Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości", t. 56 (112), SKwP, Warszawa, s. 245-266.