Znaczenie antyamerykanizmu dla tożsamości europejskiej w XX wieku

• Autorzy: Krzysztof Popowicz
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W pierwszej połowie XX wieku antyamerykanizm wiązał się z poczuciem dekadencji czy wręcz "końca" cywilizacji europejskiej. W Ameryce widziano nową, dynamicznie rosnącą, potęgę, która mogła zastąpić Europę w jej roli światowego hegemona. Na długo przed początkiem faktycznej integracji europejskiej wszystkie snute przed wojną projekty "nowej Europy", w mniejszym lub większym stopniu, używały Ameryki jako negatywnego punktu odniesienia. Europa miała być konstruowana przeciw Ameryce. Rola jaką odegrały USA w zwycięstwie w II wojnie światowej i w odbudowie zrujnowanego kontynentu oraz ich wsparcie dla idei zjednoczenia Europy sprawiły, że antyamerykanizm nie występował w pierwszym okresie integracji europejskiej. Powrócił jednak w polityce de Gaulle'a i europejskiej lewicy. Przy tym skomplikowana polityka generała pozostawała racjonalna, mimo że on sam nie był wolny od antyamerykańskich uprzedzeń, mających swe źródło głównie w doświadczeniach okresu przedwojennego. De Gaulle uważał, że nieszczęście II wojny światowej było w dużej mierze wynikiem krótkowzroczności polityki państw anglosaskich, zwłaszcza zaś Ameryki, która po I wojnie "uciekła" w izolacjonizm. Uważając, że Ameryka zawsze może się od Europy znowu odwrócić - co potwierdził zresztą kryzys sueski 1956 roku - generał chciał budować Europę jako siłę, we własnym interesie, maksymalnie niezależną od USA. W przeciwieństwie do niego lewica manifestowała antyamerykanizm głównie z przyczyn ideologicznych. Niechęć do kapitalistycznej Ameryki była proporcjonalna do sympatii dla komunistycznego ZSRR i socjalistycznych państw trzeciego świata. Lewicy nigdy nie udało się jednak stworzyć własnego projektu Europy przeciwstawionej USA, gdyż między elitami dwóch najważniejszych państw Europy, Francji i Niemiec, zawsze istniała pewna asymetria. Ilekroć antyamerykanizm rósł we Francji, malał w Niemczech i na odwrót. Utrudniało to współpracę i wypracowanie wspólnego stanowiska. Dopiero dzisiaj antyamerykanizm jest silnie aktywny w obu krajach równocześnie.

Słowa kluczowe

PL

Historia; Tożsamość

EN

History; Identity

• Czasopismo: Studia i Prace Kolegium Zarządzania i Finansów / Szkoła Główna Handlowa
• Rocznik: 2003
• Numer: z. 37
• Strony: 101--117

Twórcy

autor

Krzysztof Popowicz

• Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

Bibliografia

• Coudenhove-Kalergi R., Paneurope, reedycja PUF, Paryż 1998.
• Duhamel G., Scènes de la vie future, mille et une nuit, Paryż 2003.
• Hall A., Charles de Gaulle, 2002.
• Kissinger H., Dyplomacja. Warszawa 1996.
• Kogan R., Kowboje i barmani., "Gazeta Wyborcza" z dn. 17.08.2002.
• Krasuski J., Europa Zachodnia. dzieje polityczne : 1945-1993. Warszawa 1995.
• Krzemiński A., We francuski lustrze, "Gazeta Wyborcza" z dn. 01.06.2002.
• Łukaszewski J., Cel: Europa. Dziewięć esejów o budowniczych jedności europejskiej, Warszawa 2002.
• Pastusiak L., Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. Warszawa 1999.
• Peyreffitte A., C'etait de Gaulle. Paryż 2002.
• Rzeczpospolita z dn. 05.10.2002.
• Spengler O., Zmierz zachodu. Zarys monografii historii uniwersalnej. Warszawa: Wydawnictwo KR, 2001.
• Valery P., Cahiers, Gallimard, Bibliothèque de la Pléiade, ed. De J. Robinson 1974.
• Valery P., La crise de l'esprit. Variété, Les Essais quasi politiques, Deuxième lettre. Paris Bibliothèque de la Pléiade 1957.