Interdyscyplinarność nauk o jakości

• Autorzy: Tadeusz Borys

Warianty tytułu

Interdisciplinarity of the Science of Quality

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem tego artykułu jest ukazanie kategorii jakości w jej wymiarze uniwersalnym oraz w podstawowych eksplikacjach jakości dziedzinowych (specjalistycznych), a zwłaszcza w naukach filozoficznych, ekonomicznych, technicznych i socjologicznych poprzez próbę odpowiedzi na następujące pytania: czy dostatecznie rozpoznany jest ogólny sens jakości jako kategorii przeciwstawnej ilości i jako podstawy interdyscyplinarności nauk o jakości?; czy wszystkie dziedziny nauk wyraźnie ujawniają aspekty jakościowe swoich przedmiotów badań?. Podkreślono znaczenie uniwersalnej definicji jakości jako podstawy ogólnej, interdyscyplinarnej teorii jakości oraz znaczenie pionierskich prac Romualda Kolmana z pierwszej połowy lat 70., w których stworzony został zarys merytoryczny kwalitologii jako nauki o jakości. Płynące z tych prac inspiracje przyczyniły się wyodrębnienia w ramach ogólnej teorii jakości dwóch podstawowych działów: kwalitonomii jako opisowego działu teorii jakości oraz kwalimetrii jako formalnego działu teorii jakości, zajmującego się wykorzystaniem metod numerycznych (matematyczno-statystycznych) w tej teorii. Kwalitologia jako teoria określonej kategorii, tzn. teoria jakości, jest jednak nadal w stadium kształtowania swoich ogólnych podstaw teoretycznych. W artykule postawiona jest teza, że dynamika rozwoju kwalitologii dziedzinowych czy branżowych jest w ostatnich latach zdecydowanie wyższa niż kwalitologii ogólnej. Tezę tę zweryfikowano na przykładzie interdyscyplinarności kwalitologii obiektów użytkowych. (abstrakt oryginalny)

EN

The objective of the hereby paper is to present the quality category in its universal dimension, as well as fundamental quality explications in particular domains (specialist ones) and mainly in the science of philosophy, economics, engineering and sociology, by attempting to provide answers to the following questions: is the general sense of quality, as the contradictory category to quantity, and as the background for interdisciplinarity of the science of quality, sufficiently recognized? Do all scientific domains reveal explicitly enough all qualitative aspects of their research areas? The significance of quality universal definition was emphasized, as the general, interdisciplinary quality theory basis, together with the importance of pioneering studies by Romuald Kolman performed in the first half of the 70s when the substantive outline of qualitology, as the science of quality, was established. Inspirations resulting from these studies contributed to distinguishing two basic areas, within the general theory of quality: qualitonomy as the descriptive section of quality theory and qualimetrics as the formal section of quality theory, dealing with the implementation of numerical methods (mathematical and statistical) in this theory. Qualitology, as the theory of a specific category, i.e. the theory of quality is still in the process of development regarding its general theoretical basics. The paper puts forward the thesis that the development dynamics of qualitology domains or branches has been, in recent years, definitely higher than in case of general qualitology. The thesis was verified based on three examples presenting an interdisciplinary nature of qualitology of usable objects. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Jakość; Filozofia nauki; Nauki ekonomiczne; Interdyscyplinarność

EN

Quality; Philosophy of science; Economic sciences; Interdisciplinarity

• Czasopismo: Zarządzanie i Finanse
• Rocznik: 2012
• Numer: R. 10, nr 3, cz. 1
• Strony: 7--23

Twórcy

autor

Tadeusz Borys

• Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu

Bibliografia

• Borys T. (1984), Kategoria jakości w statystycznej analizie porównawczej, "Prace Naukowe we Wrocławiu - seria: Monografie i opracowania, nr 23", nr 284.
• Borys T. (1991), Kwalimetria - teoria i zastosowania, Wyd. AE, Kraków.
• Borys T., Rogala P. (2011), Doskonalenia sformalizowanych systemów zarządzania, Wyd. Difin, Warszawa.
• Doskonalenie sformalizowanych systemów zarządzania (2011), T. Borys, P. Rogala (red.), Wyd. Difin, Warszawa.
• Grudowski P. (2003), Jakość, środowisko i bhp w systemach zarządzania, Wyd. AJG, Bydgoszcz.
• Grudowski P. (2007), Podejście procesowe w systemach zarządzania jakością w małych i średnich przedsiębiorstwach, Wyd. Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.
• Haffer R. (2011), Samoocena i pomiar wyników działalności w systemach zarządzania przedsiębiorstw. W poszukiwaniu doskonałości biznesowej, WN Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika, Toruń.
• Hamrol A., Mantura W. (2005), Zarządzanie jakością. Teoria i praktyka, WN PWN, Warszawa-Poznań.
• Kolman R. (1971a), Elementy kwalitologii, "Problemy Jakości", nr 6.
• Kolman R. (1971b), Kwalitologia - nauka o jakości, "Mechanik" nr 8-9.
• Kolman R. (1973), Ilościowe określanie jakości, PWE, Warszawa.
• Kukuła K. (1998), Elementy statystyki w zadaniach, WN PWN, Warszawa.
• Kulczycka J. (2011), Ekoefektywność projektów inwestycyjnych z wykorzystaniem koncepcji życia produktu, Wyd. IGSMiE PAN, Kraków.
• Lisiecka K. (1999), Koszty zapewnienia jakości a ekonomika jakości, "Problemy Jakości", nr 2.
• Lisińska-Kuśnierz M. (1999), Towaroznawcze aspekty ochrony jakości wyrobów w systemach logistycznych, "Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie - seria: Monografie", nr 137.
• Ostasiewicz S., Rusnak Z., Siedlecka U. (1995), Statystyka - elementy teorii i zadania, Wyd. AE, Wrocław.
• Rozwój - godność człowieka - gospodarowanie - poszanowanie przyrody. Księga Pamiątkowa prof. Franciszka Pionka (2007), PWE, Warszawa.
• Skrzypek E. (2000), Jakość i efektywność, Wyd. UMCS, Lublin.
• Systemy zarządzania jakością i środowiskiem (2012), T. Borys, P. Rogala (red), Wyd. UE, Wrocław.
• Szczepańska K. (2009), Metody i techniki TQM, Wyd. ALFA-WERO, Warszawa.
• Szczepańska K. (2011), Zarządzanie jakością. W dążeniu do doskonałości, Wyd. CH. Beck, Warszawa.
• Šindelar V. (1976), Nowe funkcje metrologii w ocenie jakości, "Problemy Jakości" nr 2.
• Urbaniak M. (2004), Zarządzanie jakością. Teoria i praktyka, Wyd. Difin, Warszawa.
• Wiśniewska M. (2005), Od gospodarstwa do stołu. Organizacja i zarządzanie jakością oraz bezpieczeństwem produktu żywnościowego, Wyd. Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.