Charakterystyka badań historycznych nad podatkami w dawnej Polsce, a szczególnie ocena ich dorobku, wymaga krótkiego wprowadzenia teoretycznego. Istotną sprawą jest bowiem osadzenie problematyki podatkowej w szerszym kontekście nauki skarbowości, a nawet historii ogólnej, gdyż w kwestiach skarbowo-podatkowych odbijała się wyraziście - jak w zwierciadle - ogólna sytuacja państwa polskiego, szczególnie w epoce nowożytnej. Niezbędne wydaje się również wskazanie na złożoność i wieloznaczność kategorii podatku oraz określenie specyficznych dla feudalizmu czynników utrudniających jej badanie. Otóż władza publiczna, a więc państwo albo inny związek o charakterze publiczno-prawnym (np. samorząd terytorialny, komunalny) dla pokrycia wydatków związanych z utrzymaniem swojego aparatu oraz realizacją zadań wynikających z potrzeb publicznych musi dysponować odpowiednimi źródłami. W nowszej literaturze skarbowej (finansowej) wyróżnia się zazwyczaj trzy zasadnicze ich rodzaje, a mianowicie: a) dochody z gospodarki państwa (domeny ziemskie, przedsiębiorstwa, monopole itp.); b) dochody z danin publicznych (podatki i opłaty); c) dochody osiągane w drodze zaciągania wewnętrznych i zagranicznych pożyczek. W odniesieniu do feudalizmu należałoby tu dodać jeszcze jedną, specyficzną grupę obejmującą łupy wojenne (niewolnicy, kosztowności), haracze i kontrybucje, konfiskaty mienia, kary i grzywny, prawo kaduka, opłaty lenne itd. Dochody te posiadały dużą wagę w czasach wczesnofeudalnych w dalszych okresach traciły stopniowo na znaczeniu. I jeśli nawet niektóre z nich przetrwały aż do rozbiorów, to nie przynosiły większych wpływów pieniężnych. Na ogół też nie rozwinęły się w formę trwałych instytucji skarbowych. (fragment tekstu)
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.