Wyniki wyszukiwania - BazEkon

1

About the Existence of the Universe among Speculative Physics, Metaphysics and Theism: an Interesting Overview

100%

Di Sia P.

International Letters of Social and Humanistic Sciences (ILSHS)

|

2015

|

50

36-43

In this paper an interesting overview about the existence of the universe is given. It will focused in particular on efforts of modern-speculative physics, considering then metaphysical considerations and some ideas of theism.(original abstract)

2

Człowiek : Strażnik Bytu - Strażnik Nicości (z filozofii Karla Jaspersa i Martina Heideggera)

100%

Piecuch C.

Zeszyty Naukowe / Akademia Ekonomiczna w Krakowie

|

2006

|

nr 722

31-42

Heidegger, prezentując problem bytu jako fundamentalny problem filozofii i rozpatrując byt jako należące do ludzkości zadanie ukazuje obraz człowieka zamkniętego w zamkniętym cyklu egzystencji rozumiejącym tylko samego siebie oraz pozbawionego ostatecznego sensu i celu.

3

Heidegger przed bytem metafizyki : inny początek

80%

Bastek A.

Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu. Nauki Humanistyczne

|

2004

|

9

|

nr 1055

15-27

Omówiony sposoby postrzegania metafizyki przez Heideggera.

4

Using Mathematical Modeling as an Example of Qualitative Reasoning in Metaphysics. A Note on a Defense of the Theory of Ideas

80%

Skowron B.

Annals of Computer Science and Information Systems

|

2015

|

7

65-68

This is an outline of a defense of the theory of Ideas. I propose-using qualitative reasoning in metaphysics-the new incarnation of the theory of Ideas and I try to defend the theory against traditional counterarguments. The starting point are the theories of Ideas of Plato and Ingarden and an ontology of Ideas proposed by Kaczmarek; these theories are paraphrased-using a modified method of semantic paraphrases of Ajdukiewicz- and presented in terms of the basic concepts of category theory. To paraphrase Ideas as categories I propose recognized category theory as a pattern for the theory of Ideas. This recognition- based on an analogy between mathematical structures and philosophical structures-is the core of the qualitative reasoning in metaphysics. It could also be called a mathematical philosophy or mathematical modeling in metaphysics. I invoke an arrows-like, i.e. no-object-oriented, formulation of a category and I base the proposed theory of Ideas on that formulation. The components of an Idea are arrows and their compositions (equivalents of changes and transformations); objects in this approach are special arrows namely the identity arrows. Using the category of higher dimensions I introduce the concept of the dimension of an Idea (and other concepts) which allows me to refute the argument of the "third man".(original abstract)

5

Pytanie o możliwość metafizyki w świetle różnicy między odkrywaniem a tworzeniem : wprowadzenie

80%

Bastek A.

Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu. Nauki Humanistyczne

|

1998

|

4

|

nr 804

28-36

W artykule przedstawiono interpretację "pytania pytań" zawartego w "Krytyce" oraz interpretację ze względu na różnicę między perspektywą odkrywcy a perspektywą kreatora.

6

Kryzys metafizyki a lyotardowska koncepcja ponowoczesności

61%

Chromik K.

Doctrina. Studia społeczno-polityczne

|

2012

|

nr 9

31-37

Artykuł prezentuje związek pomiędzy głównymi koncepcjami ponowoczesno- ści Jean-Francois Lyotarda a wieszczonym końcem metafizyki w filozofii współczesnej. Pokazuje on zmieniające się nastawienie do metafizyki począwszy od Kanta, przez Nietzschego i Hedeggera aż do kryzysu i przypuszczalnego końca filozofii pierwszej w czasach ponowoczesnych. Szczególny nacisk został położony na zmieniającą się rolę metafizyki w epoce Oświecenia i na to, co Lyotard nazwał "upadkiem wielkich narracji" w czasach, które nastąpiły później: prawdopodobnemu końcowi idei wykraczających poza istniejącą rzeczywistość oraz były przyczynkiem wielkich zmian w historii. Tego typu zmiany były możliwe dzięki filozofii definiującej samą naturę ludzkiego istnienia i przez naukę, która w wieku rozumu w dużym stopniu przejęła rolę narzędzia do badania zasad rządzących światem. Wraz z nadejściem kapitalizmu rola metafizyki ponownie została zepchnięta na margines, jako że nie mogła dostosować się do rzeczywistości rządzącej się innym zestawem wartości i zasad; jednocześnie zmianie uległa sama definicja filozofii. (abstrakt oryginalny)

7

Metafizyka ekonomii

61%

Scheuer B.

Studia Ekonomiczne / Polska Akademia Nauk. Instytut Nauk Ekonomicznych

|

2013

|

nr 1 (76)

61-71

Artykuł stanowi próbę przeformułowania sposobu rozumienia pojęcia metafizyki, obecnego w refleksji dotyczącej filozoficznych podstaw ekonomii. W pierwszej części, na podstawie studiów literaturowych, przedstawiono typowe dla ekonomistów i zgodne z koncepcją neopozytywistyczną ujęcie omawianego zagadnienia. Następnie analiza zmierza do wykazania, iż ujęcie to jest nie do utrzymania szczególnie w perspektywie ustaleń, które zostały dokonane w filozofii nauki w drugiej połowie XX wieku. W rezultacie wnioskiem końcowym jest stwierdzenie, że odmienne, konstruktywistyczne podejście do kwestii wszelkiego rodzaju - uznawanych za metafizyczne - przekonań jest bardziej spójne i przez to heurystycznie bardziej obiecujące. (abstrakt oryginalny)

8

Suwerenność jako kategoria etyczna : potrzeba uwzględnienia metafizyki i historii

61%

Baran M.

Horyzonty Polityki

|

2015

|

6

|

nr 14 Suwerenność

73-88

Artykuł próbuje ukazać konieczność uwzględnienia metafizyki i historii dla właściwego ujęcia pojęcia suwerenności jako kategorii etycznej. Zaczyna od zwrócenia uwagi na obecność jakichś założeń metafizycznych w każdej koncepcji etycznej. Następnie wskazuje na fakt, iż uchwycenie owych założeń metafizycznych wymaga odwołania się do historii. Owo podejście historyczne nie jest jedynie ukazaniem historycznego kontekstu i przebiegu rozwoju danego pojęcia, ale wynika z samej natury pojęć etycznych. Na taki stan rzeczy wskazują rozważania Alasdaira McIntyre'a zawarte w Dziedzictwie cnoty, w którym uprawia on coś, co sam określił jako filozoficzna historia. Podobne, choć o wiele bardziej wyartykułowane podejście stosuje Charles Taylor, rozwijając swoją koncepcję źródeł moralności. Najbardziej systematyczne ujęcie podejścia historycznego prezentuje jednak Hans Joas, opracowując metodę afirmatywnej genealogii, którą stosuje do koncepcji praw człowieka. W podsumowaniu artykułu zostaje pokazane, w jaki sposób koncepcja źródeł moralności Taylora może zostać zastosowana do ukazania zmian w rozumieniu suwerenności jako kategorii etycznej. (abstrakt oryginalny)

9

O filozofii. Krótkie studium metafilozoficzne

61%

Kleszcz R.

Człowiek i Społeczeństwo / Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Wydział Nauk Społecznych

|

2022

|

53 Paradygmaty metafilozofii

65-85

Problemy poruszane w tym krótkim studium to kwestie następującej natury: 1. Jak rozumieć filozofię? 2. Jakie są jej podstawowe metody i narzędzia? 3. Jaki jest stosunek filozofii do nauki (nauk szczegółowych)? 4. W jakim stosunku pozostaje filozofia do sfery określanej mianem światopoglądu. W kolejnych punktach szkicu te cztery kwestie będą poddane bliższej analizie. (fragment tekstu)

10

Metafilozoficzne aspekty współczesnej myśli kosmologicznej

61%

Leciejewski S.

Człowiek i Społeczeństwo / Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Wydział Nauk Społecznych

|

2022

|

53 Paradygmaty metafilozofii

87-99

Próbę przezwyciężenia kryzysu, także pojęciowego, w filozofii, a w szczególności w filozofii uprawianej w kontekście nauki, mogłyby stanowić rozważania dotyczące jej statusu metodologicznego (Chybińska, 2021: 132). Jedną z tego typu prób byłoby przybliżenie odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób filozofować w kontekście nauki, które stanowi uszczegółowienie jednego z ważnych pytań metafilozoficznych: w jaki sposób powinno się filozofować. Niewątpliwie bardzo ciekawą odpowiedź na to pytanie przedstawiono pod koniec XX w. w środowisku krakowskich filozofów przyrody i określono jako program badawczy "filozofii w nauce". Warto zatem przeanalizować, czy jest to nowatorska, i ewentualnie w jakim sensie, odpowiedź na postawione już wyżej ważne metafilozoficzne pytanie: w jaki sposób filozofować w kontekście nauki. Odpowiedzi na tak postawione pytanie poszukam w kontekście ustaleń z zakresu kosmologii, gdyż to właśnie "filozofia w kosmologii" była jedną z pierwszych odsłon programu badawczego "filozofii w nauce". Przed scharakteryzowaniem metafilozoficznych aspektów współczesnej myśli kosmologicznej przypomnę zatem podstawowe tezy i ustalenia metafilozoficzne związane z programem "filozofii w nauce". (fragment tekstu)

11

Rzeczpospolita i Trójmorze w perspektywie wieszczów i oświeconych duchownych

61%

Dobija M.

Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy

|

2019

|

z. nr 57

147-172

Analiza teoretyczna wskazuje, że w przeszłości miały miejsce przepowiednie, które się absolutnie sprawdziły, tworząc niezaprzeczalne fakty, jak te dotyczące upadku Izraela, Rzeczypospolitej i Rosji carskiej. Oznacza to, że istnieje pole badań w zakresie dróg poznania, które prowadzą wieszczów do wiarygodnego prognozowania wydarzeń. Już zgrubne analizy prowadza do wniosku, że ta zdolność zdarza się osobom wysoko rozwiniętym intelektualnie i duchowo. Te wnioski korelują z badaniami z pogranicza fizyki i kosmologii, określane mianem hiperfizyki. Odrodzenie Rzeczypospolitej w granicach Trójmorza jest wyraźnie zapowiedziane w przepowiedniach, tak jak wyraźnie wieszcze zapowiadali jej upadek. Ten stan wiedzy jest motywacją do podjęcia ukierunkowanych działań dla urzeczywistnienia tego pożądanego stanu. Pomaga też w lepszej orientacji Polaków we współczesnym świecie. (abstrakt oryginalny)

12

A Set of Meta-Systemetic Assumptions for Dovetailing Jaina Logic Into Jaina Metaphysics

61%

Sarkar T. K.

Studia Humana

|

2023

|

12(1-2)

101-121

This paper presents an integralist approach to Jaina logic. This is built around an analysis of the pivotal notion of antarvyāpti in Jaina logic. It is shown in this connection why antarvyāpti needs to be considered the 'Core Perspective/Problem' of Jaina logic. Next, it is shown how all the salient features of Jaina logic (as viewed from its language-oriented perspective and the epistemic perspective respectively) stand intimately related to the so-called core perspective. In the remaining sections of the paper topics like relationship of the core perspective i) to various non-standard systems of logic [DL, FL, NMR etc.,], ii) to the four pillars and to the eight MPC's of Jaina philosophy, iii) to some bluntly unimaginative ways of looking at Jaina logic [e.g., Ducko- Rabbitism], iv) to the scheme of classification of propositions in Jaina logic, v) to the resulting conceptual economies related to methodology, and especially to a unified theory of Hetvābhāsa and, finally, vi) to a re-assessment of Frege-Husserl discord in the light of the significance of Jñānātmakatā vs Vākyātmakatā in Jaina logic, etc., have been discussed. Keywords: antarvyāpti, anumāpakas, anyathā-anupapanna, avinābhāva, bahirvyāpti, bhūyodarśana, DKM, Ducko-Rabbitism, epistemic view of logic, fallacious validity, Hetvābhāsa, jñānātmaka, ontic view of logic, śabdātmaka, semantic-conceptual linkage, syllogism-ism, synonymy, synthetic a-priori, vākyātmaka.(original abstract)

13

На пути к метафизическому образу человека

61%

Резник Ю. М.

Prosopon. Europejskie Studia Społeczno-Humanistyczne

|

2012

|

nr 2

7-19

The author's interest lies in the metaphysical essence of the human being and its manifestation in the search for research. He distinguishes between external and latent levels of the metaphysical image of man. (original abstract)

14

Rekonstrukcja uniwersalnego pojęcia analogii w filozofii św. Tomasza

61%

Sołtys A.

Humanities and Social Sciences

|

2016

|

21 (XXI)

|

nr 23 (3)

157-169

W niniejszym studium przedmiotem analizy uczyniono św. Tomasza z Akwinu doktrynę analogii. Jakkolwiek analogia ma swoje stałe miejsce w filozofii i teologii katolickiej, tak już nie ma zgody w kwestii pojęcia analogii oraz jej roli we wskazanych obszarach wiedzy. Tymczasem analogia nie może być sprawnym narzędziem filozoficznego i teologicznego poznania, dopóki nie wypracuje się jednej spójnej jej interpretacji. O tym, jak trudno stworzyć taką interpretację, świadczą liczne rozbieżne komentarze i polemiczne studia dotyczące tego zagadnienia. Autor niniejszego studium twierdzi, że najbardziej podstawowym zadaniem w pokonywaniu rozbieżności interpretacyjnych dotyczących św. Tomasza teorii analogii, jest zadanie określenia uniwersalnego pojęcia analogii. Zmierza on do ustalenia takiego pojęcia poprzez polemiczną dyskusję z zrekonstruowanym pojęciem analogii i wskazywanym jako uniwersalne przez współczesnego francuskiego tomistę de l'abbé S. Leclère. Twierdzeniem niniejszej pracy jest stanowisko, że Leclère niesłusznie zawęził św. Tomasza teorię analogii jedynie do porządku logicznego, czyniąc z niej wyłącznie narzędzie orzekania wspólnych predykatów o przedmiotach. Wykazuje, że św. Tomasz wielokrotnie daje wyraz temu, że myśli on porządkiem rzeczy poznawanej, dlatego porządek metafizyczny w jego dziełach uprzedza porządek logiczny. W przeciwieństwie do tego, jak robił to l'abbé S. Leclère, rekonstrukcja pojęcia analogii jako takiej winna przebiegać nie w porządku logicznym, lecz w porządku metafizycznym. Natomiast za słuszny uznaje się sprzeciw de Leclère wobec redukowania, przez Kajetana i komentatorów św. Tomasza podążających za Kajetanem, uniwersalnego pojęcia analogii do jednego z jej typów. (abstrakt oryginalny)

15

Metafizyka podróży : od sytuacji granicznych do hermeneutyki drogi

61%

Skutela K.

Folia Turistica / Akademia Wychowania Fizycznego im. B. Czecha w Krakowie

|

2011

|

nr 24 Filozofia podróży i turystyki

179-195

W artykule podjęto próbę wskazania kilku aspektów doświadczeń podróżnych, które mogą tworzyć szerzej pojętą metafizykę podróży. Po pierwsze, podróż może być doświadczana jako sytuacja graniczna w scenerii pełnego niebezpieczeństw obcego nam świata czy też dopuszczająca ryzyko wysiłku aktywność, która zawsze wiąże się z przekraczaniem jakichś granic: geograficznych, kulturowych, mentalnych. Tym samym podróżowanie może być wyrazem postawy heroicznej i odkrywaniem autentyczności egzystencji. Po drugie, podróż może wykazywać charakter fenomenologicznej redukcji. Może prowadzić ku doświadczeniu filozoficznemu, ku wielostronności, ale także ku bezstronności poznawczej, ku koncentracji na tym, co istotne. Po trzecie, fenomen podróży może nabrać znaczenia zjawiska kulturowego, wskutek czego wartości przeżywane w podróży znajdują także odzwierciedlenie w historii, a ujęciom idei i doświadczenia podróży towarzyszy perspektywa hermeneutyczna. W procesie podróży egzystencja może nabierać dynamizmu poznawczego o charakterze fenomenologiczno-hermeneutycznym. W podsumowaniu swych rozważań autor, odnosząc się do uwypuklonych wcześniej aspektów podróżowania, pokazuje, że podróż ugruntowana w ruchu sama w sobie zawiera pewne odniesienia metafizyczne, uwidaczniając m.in. potencjał osiągania pełni bytu. (abstrakt oryginalny)

16

Wstęp do rozważań nad problemem idei czystego rozumu Immanuela Kanta

61%

Kaczorowski P.

Monografie i Opracowania / Szkoła Główna Planowania i Statystyki

|

1990

|

nr 291 Racjonalność jako problem nauk społecznych

29-43

W pierwszym tomie ":Krytyki Czystego Rozumu" Immanuel Kant podejmuje próbę odtworzenia pierwotnej intencji nadającej sens pytaniu o byt sam. Odtworzenie pierwotnej intencji pytania oznacza odtworzenie sytuacji, w której ono zostaje zadane. Dla Kanta sytuacją taką jest ludzkie bycie pośród rzeczy, ich nieustanne doświadczanie, stała obecność. Rozpoznanie tej sytuacji pozwala rozumieć sens pytania i w pewien sposób stanowi już na nie odpowiedź. Ustala bowiem kierunek jej poszukiwań. Pytanie O byt sam nie dotyczy czegoś obcego i nieznanego, co nagle się pojawia i budzi ludzką ciekawość. Pytanie to zaskakuje swą dwuznacznością. Jego dalekosiężność i abstrakcyjność nakazuje zrazu cofnąć się przed nim, z drugiej strony jednak wskazuje ono, jak się zdaje, rzeczywisty problem. (fragment tekstu)

17

Barthes. Fragment 2. Nieobecny

61%

Ryziński R.

Społeczeństwo i Edukacja. Międzynarodowe Studia Humanistyczne

|

2010

|

nr 2

43-53

Heidegger mówił, że aby zrozumieć wagę najważniejszego pytania metafizyki (Dlaczego jest w ogóle byt, a nie raczej nic?) należy "wprowadzić się w stan tego zapytywania"]. Barthes opisuje stan, w którym podmiot zakochany został wprowadzony w stan Nieobecności Jedynego. Dokonało się to za sprawą zniknięcia tego, który był albo - jak trudno w to uwierzyć! - poprzez samoistne, podmiotowe dokonanie tego aktu. Zakochany znajduje się oto w stanie nieobecności ukochanego. Jest w jej wnętrzu, pośród ciemności i ciszy, ale także pośród oślepiających przebłysków pamięci i rozpanoszonego wszędzie - tuż obok krzyku. Pomiędzy wypełnione nieobecnością zdarzenia dni i nocy podmiot niekiedy wpłata chwile zwątpienia, chwile słabości, chwile przyzwyczajenia (jest wtedy, jak mówi Barthes, "normalny") i chwile niewierności. Bunt ciała bowiem potrzebny jest by zbuntowało się to, co nim nie jest. Bunt - niepamięć/niewierność - oddala mnie od obłędu i pozwala chwilę odetchnąć. Jego istotą jest jednak powrót do stanu szaleństwa. Buntuję się po to, by znów oszaleć i by to szaleństwo przyszło do mnie zdwojone, dotkliwsze niż kiedykolwiek, by ukazało swoją prawdziwą moc. (fragment tekstu)

18

Metafizyczne uzasadnienie filozofii społecznej Wincentego Lutosławskiego

61%

Rossmanith A.

Kwartalnik Kolegium Ekonomiczno-Społecznego Studia i Prace / Szkoła Główna Handlowa

|

2016

|

nr 3

153-173

Wincenty Lutosławski1 zdobył międzynarodową sławę jako oryginalny i wnikliwy badacz Platona. Ten bardzo istotny etap twórczości Lutosławskiego stał się niezwykle inspirującym podłożem jego dociekań metafizycznych. Niemalże do końca swoich dni filozof opracowywał Metafizykę, której maszynopis przez długie dziesięciolecia Polski powojennej spoczywał w Archiwum Nauki PAU-PAN w Krakowie i dopiero w 2004 r. ujrzał światło dzienne. To wydarzenie wiązało się z pewnym renesansem jego myśli. (fragment tekstu)

19

Dyskusje wokół metodologicznego statusu teorii poznania w filozofii podmiotu

61%

Sołtys A.

Humanities and Social Sciences

|

2013

|

18 (XVIII)

|

nr 20 (2)

161-171

W artykule bada się zagadnienie statusu metodologicznego teorii poznania. Na przestrzeni wieków status ten ulegał ciągłej modyfikacji w kierunku przyznawania teorii poznania w filozofii coraz większego znaczenia aż do wysunięcia jej na pierwsze miejsce wśród dyscyplin filozoficznych. Stosując metodę analizy historycznej, zwanej w filozofii klasycznej metodą historyzmu, autor wskazuje na trudności związane z traktowaniem teorii poznania jako filozofii pierwszej. Wychodząc od analizy powiązań problematyki teoriopoznawczej z dyscyplinami filozofii klasycznej, pokazuje drogę rozwoju filozoficznej refleksji, na której doszło do wysunięcia teorii poznania na pierwsze miejsce wśród dyscyplin filozoficznych oraz negatywne konsekwencje takiego statusu teorii poznania dla uprawiania filozofii. Najważniejszą z nich jest zerwanie związku filozofii z realnie istniejącą rzeczywistością i zamknięcie filozoficznego poznania w polu ludzkiej świadomości. W gruncie rzeczy poznanie zostało zastąpione refleksją nad własnymi aktami poznawczymi. W ten sposób filozofia pozbawiła poznający (myślący) podmiot możliwości kontroli swoich procesów poznawczych poprzez odwoływanie się do realnego bytu. Według tomistów egzystencjalnych sposobem na poradzenie sobie ze wspomnianymi trudnościami jest wypracowanie innego niż w filozofii podmiotu statusu metodologicznego teorii poznania. Otóż teoria poznania powinna być dyscypliną, która źródłowo opisuje poznanie i czyni z niego przedmiot filozoficznego wyjaśnienia. Wtedy jednak teoria poznania nie może być filozofią pierwszą, jej punktem wyjścia nie może być wówczas analiza świadomości. Teoria poznania, badając poznanie, jest wtedy dyscypliną przedmiotową strukturalnie powiązaną z metafizyką. (abstrakt oryginalny)

20

Problematyzacja ontologicznego pytania o prawo

61%

Kanon M.

Przegląd Prawa Publicznego

|

2024

|

nr 3

25-36

Celem artykułu jest analiza ontologicznego pytania o prawo. Może ono zostać sformułowane na wiele sposobów. Najbardziej podstawowe brzmi: Co to jest prawo? Występuje ono równolegle z pytaniami o istotę prawa i naturę prawa. Wydaje się, że w każdej kwestii ontologicznej można wyróżnić dwa aspekty: egzystencjalny i esencjalny. Prowadzi to do wniosku, że definicja prawa również powinna je zawierać. Rezygnacja z aspektu egzystencjalnego lub aspektu esencjalnego może się przyczynić do nieporozumień, a ostatecznie do niedostrzeżenia takich cech prawa, które pozwalają odróżnić je od innych istniejących bytów, np. dzieł literackich. W artykule została przeprowadzona analiza konceptualizmu prawniczego z punktu widzenia wymogów definicji metafizycznej. Argumentowano za tezą, że ograniczenie dyskusji do zasady tożsamości bytów nie może być ostatecznym wnioskiem w metafizycznym dyskursie.(abstrakt oryginalny)