Preferencje help
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników

Znaleziono wyników: 26

Liczba wyników na stronie
first rewind previous Strona / 2 next fast forward last
Wyniki wyszukiwania
Wyszukiwano:
w słowach kluczowych:  Odpady użytkowe
help Sortuj według:

help Ogranicz wyniki do:
first rewind previous Strona / 2 next fast forward last
Produkty uboczne przemysłu olejarskiego są źródłem substancji o właściwościach przeciwutleniających, w tym przeciwrodnikowych. Ponieważ badanie ekstraktu nie oddaje w pełni potencjału antyoksydacyjnego badanego materiału, Serpen i in. zaproponowali nowe podejście do badania stałych próbek. W bezpośredniej technice QUENCHER badanie właściwości przeciwutleniających nie jest poprzedzone prowadzeniem ekstrakcji, gdyż pomiar absorbancji dokonywany jest bezpośrednio po wymieszaniu badanej próbki z rodnikiem. Celem pracy była ocena właściwości przeciwrodnikowych wytłoków roślin oleistych z wykorzystaniem techniki QUENCHER. Materiał badawczy stanowiły wytłoki z kokosa, orzecha arachidowego, włoskiego, sezamu, czarnuszki, wiesiołka, lnu, nasion dyni oraz słonecznika. Zmielony wytłok został na sucho rozcieńczony za pomocą sproszkowanej celulozy, a następnie wymieszany z etanolowym roztworem rodnika DPPH (2,2-diphenyl-1-picrylhydrazyl). Pomiarów absorbancji dokonywano przy λ=515 nm. Dla porównania, oceniono aktywność przeciwrodnikową etanolowych ekstraktów z wytłoków, zgodnie z dotychczas stosowaną procedurą testu DPPH. Wyniki przeprowadzonych badań dowiodły przeciwrodnikowych właściwości badanych wytłoków. Najwyższą aktywnością oznaczoną za pomocą bezpośredniej techniki QUENCHER charakteryzował się wytłok z wiesiołka (134,6 μmoli Troloxu/g s.m.) i orzecha włoskiego (128,5 μmoli Troloxu/g s.m.), a następnie z nasion słonecznika, czarnuszki oraz orzecha arachidowego. Wyniki uzyskane za pomocą procedury bezpośredniej były wyższe, co wskazuje na wyższy potencjał antyrodnikowy materiału roślinnego niż wynika z badania eks-traktów. (abstrakt oryginalny)
Celem artykułu jest prezentacja pierwszych doświadczeń wyniesionych z funkcjonowania systemu opłat produktowych od odpadów opakowaniowych na przykładzie województwa dolnośląskiego. Przeprowadzono ogólną charakterystykę systemu opłat produktowych od odpadów według stanu prawnego w 2002 r. oraz omówiono gospodarkę odpadami opakowaniowymi w województwie dolnośląskim w 2002 r.
3
Content available remote Adaptacja obiektów komunikacyjnych oraz środków transportu w architekturze
84%
Najczęściej spotykamy się z działaniami polegającymi na downcyklingu, czyli uzyskaniu ze zużytych produktów surowców. Idea upcyklingu polega na powtórnym użyciu tworzywa poprzez podwyższenie wartości produktu odpadowego, nadanie mu nowej funkcji użytkowej, lecz jak najbliżej formy w jakiej pełnił swoją dawną funkcję, poprzez twórczą adaptację do nowych potrzeb, przy ograniczonej liczbie procesów przetwarzania. Niezwykle ciekawą formą upcyklingu są przykłady innowacyjnego wykorzystania obiektów komunikacyjnych i środków transportu w architekturze, których część zaprezentowana zostanie poniżej. (abstrakt oryginalny)
Ilość powstających odpadów energetycznych skłania do poszukiwania nowych możliwości ich wykorzystywania np. do budowy barier izolacyjnych w składowiskach odpadów. Podstawowym warunkiem, jaki musi spełniać materiał stanowiący barierę izolacyjną, jest warunek szczelności. Szczelność scharakteryzowana jest poprzez współczynnik filtracji, którego wartość nie może przekraczać 1ź10-9 m/s. W przypadku składowisk podziemnych materiał izolacyjny, oprócz wymaganej i ściśle określonej granicznej wartości współczynnika filtracji, powinien charakteryzować się odpowiednimi właściwościami mechanicznymi dobranymi do warunków panujących w górotworze. W niniejszym artykule przedstawiono możliwość wykorzystania odpadów energetycznych do budowy barier izolacyjnych poprzez ocenę wpływu dodatku cementu na własności mechaniczne oraz filtracyjne mieszanin popiołowo-wodnych. (abstrakt oryginalny)
Odpady zawierające chrom powstają w wielu dziedzinach przemysłu, jednak ich większość wytwarzana jest w przemyśle chemicznym, głównie przy produkcji związków chromu. W Polsce jedynym ich producentem są Zakłady Chemiczne "Alwernia", które co roku składują około 50 tys. ton odpadów chromowych, pochodzących głównie z produkcji jednego związku, chromianu sodu. W ciągu pięćdziesięciu lat produkcji zgromadzono na hałdach ponad 3 min ton odpadów chromowych . Źródłem odpadów zawierających chrom jest również przemysł metalurgiczny, garbarski i galwaniczny. Szczególnie niebezpieczne są odpady z produkcji chromianu sodu, zawierające do 2% chromu (VI), ze względu na jego kancerogenne działanie. W niniejszej pracy przedstawiono wyniki analiz kosztów produkcji chromianu sodu z zastosowaniem nowych rozwiązań technologicznych opartych o wyniki badań nad wykorzystaniem odpadów chromowych do produkcji chromianu sodu. Do oceny analizowanych rozwiązań wykorzystano komputerową stymulację każdego z wybranych wariantów w oparciu o model matematyczny, czyli układ równań opisujący proces produkcji chromianu sodu w funkcji wybranych parametrów procesowych. (fragment tekstu)
W celu opracowania najbardziej efektywnych ekonomicznie technologii wzbogacania zinwentaryzowanych depozytów mułów węglowych przeprowadzone zostały w ramach projektu pn. "Identyfikacja potencjału energetycznego depozytów mułów węglowych w bilansie paliwowym kraju oraz strategia rozwoju technologicznego w zakresie ich wykorzystania szczegółowe badania jakościowe. W tym celu wykorzystano najnowocześniejsze metody geofizyczne, umożliwiające określenie techniką profilowań poziomych rozkładów złoża na różnych głębokościach, natomiast techniką sondowań określenie rozkładów złoża w płaszczyznach pionowych. Przeprowadzono również badania podstawowych parametrów fizycznych i chemicznych dla próbek mułów węglowych pochodzących ze zinwentaryzowanych depozytów. W tym celu opracowano algorytm badawczy oraz określono zakres niezbędnych do oznaczenia parametrów fizycznych i chemicznych dla poszczególnych próbek mułów węglowych. Analizowano skład chemiczny próbek mułów węglowych oznaczając w nich zawartość: SiO2, Al2O3, TiO2 , Fe2O3 , CaO, MgO, K2O, Na2O, Sc , C, P2O5 w celu dokonania ich identyfikacji jakościowej. Natomiast w celu określenia potencjalnego oddziaływania na środowisko określono w próbkach mułu węglowego zawartość metali, takich jak: arsen, bar, chrom, cyna, cynk, glin, kadm, kobalt, magnez, mangan, miedź, molibden, nikiel, ołów, rtęć, wanad i wapń. Analizie poddano także ekstrakt wodny sporządzony z próbek mułów węglowych oznaczając w nim następujące parametry podstawowe, tj.: odczyn, przewodność, TDS, zasolenie, temperaturę, ChZTCr , fenole, azot amonowy, azot azotanowy(V), azot azotanowy(III), cyjanki wolne, chlorki, siarczany(VI), siarczki, chrom(VI), WWA, OWO, niejonowe SPC, anionowe SPC oraz metale - wymienione powyżej. Badania te wykonano w Katedrze Przeróbki Kopalin i Utylizacji Odpadów oraz w Instytucie Geologii Wydziału Górnictwa i Geologii. Oznaczenia były wykonywane na podstawie Polskich Norm oraz według procedur opracowanych w laboratorium. W niniejszym artykule przedstawiono wyniki badań składu chemicznego oraz oznaczenia zawartości metali (analiza bezpośrednia) wraz z podstawowymi parametrami fizycznymi. Przedstawiono także wyniki analizy ekstraktu wodnego. Zaprezentowane przykładowe wyniki badań dotyczyły dwóch próbek mułów węglowych pochodzących z osadnika, oznaczonego na potrzeby projektu symbolem K17 (próbki o nr K17/1 i K17/2). W artykule zamieszczono również informacje dotyczące rejestru depozytów mułów węglowych (baza danych DMW) stworzonego na potrzeby projektu. Baza danych zwiera dane dotyczące: lokalizacji - nazwa, dane teleadresowe, właściciel obiektu, opis lokalizacji, współrzędne geograficzne, rodzaju i ilości (objętości) zdeponowanych odpadów, rodzaju i ilości pobranych prób z danego osadnika wraz metryką i szkicem otworu z naniesieniem głębokości, wyników analiz jakościowych pobranych prób z oznaczeniem takich parametrów jak: wilgoć przemijająca i higroskopijna, zawartości popiołu, siarki, części lotnych i wartości opałowej w stanie analitycznym, roboczym i suchym, wyników analiz granulometrycznych i densymetrycznych dla prób uśrednionych z wybranych osadników, oszacowanej przybliżonej wartości potencjału energetycznego osadnika. Baza umożliwia także: agregowanie (łączenie) danych w celu prezentacji danych z wielu osadników, sortowanie danych (rosnąco lub malejąco) według wybranego parametru fizycznego, filtrowanie danych, eksport danych na dysk w formacie.xls - do późniejszej obróbki lub wglądu w trybie offline (bez sieci). W ramach prac nad bazą danych DMW opracowano również wizualizację komputerową prezentującą lokalizację zinwentaryzowanych osadników mułów węglowych na podkładach topograficznych, hydrograficznych i sozologicznych. (abstrakt oryginalny)
Celem pracy było wykazanie możliwości wykorzystania suszonych odpadów papryki do adsorpcji jonów metali Cu(II) i Cd(II) w różnych warunkach. Odpady papryki powstają w wyniku przetwórstwa w przemyśle spożywczym i mogą być potencjalnie stosowane do usuwania jonów miedzi i kadmu ze ścieków. Papryka zazwyczaj jest spożywana w postaci świeżych lub suszonych owoców oraz wykorzystywana jako naturalny środek aromatyczny w przemyśle spożywczym, ale także jako barwnik do wielu produktów spożywczych, takich jak powłoki produktów serowych, produkty pikantne, produkty mięsne, oleje itp. Znajduje również zastosowanie w przemyśle farmaceutycznym i kosmetycznym. Przyprawę papryki dodaje się do suszonych zup, serów, chipsów i mieszanek przyprawowych. Papryka jest źródłem związków biologicznie czynnych, takich jak flawonoidy, karotenoidy, fenole, kapsaicynoidy i witaminy. Jej owoce zawierają żywice, pentozany, celulozę, białka, pigmenty barwiące, składniki mineralne, niewielkie ilości olejku eterycznego, a także alkaloid kapsaicynę, który nadaje im ostry smak. Nasiona zawierają nielotne oleje składają-ce się z trójglicerydów ( 60%), głównie kwasu linolowego i innych nienasyconych kwasów tłuszczowych. Wszystkie te składniki wykazują korzyści dla zdrowia ludzkiego, właściwości antyoksydacyjne i inne, a także właściwości sorpcyjne w stosunku do jonów metali ciężkich. W pracy przedstawiono wyniki badań adsorpcji jonów metali Cu(II) i Cd(II) z roztworów wodnych w zakresie pH 2-5. Celem badań było wykazanie wpływu masy biosorbentu, stężenia jonów metali, pH, czasu kontaktu na izotermy adsorpcji metali i maksymalną pojemność sorpcyjną. Rezultaty wykazały, że jony miedzi i kadmu były wiązane przez wytłoki papryki, co potwierdzają również wyniki analizy FT-IR. Rezultaty wyraźnie sugerują, że wytłoki papryki mogą być potencjalnie wykorzystane jako efektywny biosorbent do usuwania jonów miedzi i kadmu z roztworów wodnych. (abstrakt oryginalny)
8
Content available remote Śmieci i odpady w architekturze
84%
Tematem artykułu są współczesne nurty antyestetyczne w architekturze: architektura śmieci i odpadów, związany z nimi świadome formy twórczości w oparciu o upcykling i pseudorecykling oraz moda na architekturę biedy i przypadku - architektura bez udziału architektów. (abstrakt oryginalny)
9
84%
Proces kompostowania odpadów biologicznych jest procesem egzotermicznym. Część powstającego w procesie kompostowania ciepła jest potrzebna dla podtrzymania samego procesu i ewentualnej higienizacji wsadu. W pryzmie kompostu w czasie procesu temperatura wzrasta często do 80ºC. Według literatury najkorzystniejszą temperaturą kompostowania w fazie termofilnej jest temperatura 55ºC. Nadmiar ciepła może być jednak odebrany z kompostu i wykorzystany w innym miejscu. Nie należy jednak dopuścić do tego, aby temperatura wewnątrz kompostowanego materiału spadła poniżej 50ºC ponieważ może to spowodować zwolnienie lub nawet wstrzymanie przebiegu procesu kompostowania. W trakcie kompostowania trzeba dostarczać powietrze (tlen), aby zapewnić mikroorganizmom optymalne warunki rozwoju. Wynika z tego potrzeba sterowania procesem odbioru ciepła i napowietrzania. W pracy przedstawiono aplikację sterującą procesem kompostowania napisaną w języku LabView i wykorzystującą logikę rozmytą. W trakcie prób stanowiska i aplikacji, w układzie odbioru ciepła odebrano 101MJ ciepła i przetoczono 0,68 m3 wody. (abstrakt oryginalny)
W niniejszej pracy przedstawiono wyniki badań doświadczalnych dotyczących możliwości wybielania cenosfery, która stanowi odpad w procesie wytwarzania energii w elektrowniach węglowych. W procesie chemicznego odbarwiania cenosfery sprawdzono przydatność różnych utleniaczy nieorganicznych. Stopień wybielania kontrolowano przy zastosowaniu instrumentalnych metod pomiaru barwy. Część badawcza pracy składała się z dwóch etapów. Celem pierwszego etapu był wybór odpowiedniego układu utleniaczy. W drugim etapie określono optymalne warunki procesu wybielania. Otrzymana wybielona mikrosfera nadaje się jako składnik wyrobów kosmetycznych. (abstrakt oryginalny)
W związku ze znaczną ilością odpadowego surowca, jakim jest frytura posmażalnicza zaproponowano oryginalny kierunek jej zastosowania. Przeprowadzono badania pozwalające na racjonalne wykorzystanie zużytej frytury smażalniczej do produkcji smarów plastycznych. Zaprezentowano rodzaje wytworzonych smarów plastycznych, a także wyniki badań właściwości użytkowych tj: temperatury kroplenia, penetracji przed ugniataniem i po ugniataniu. Na pierwszym etapie badań wytworzone zostały próbki smarów plastycznych z udziałem zużytej frytury jako bazy olejowej. Podczas opracowywania smarów na tym etapie największe znaczenie przy doborze składników ma ich nietoksyczność oraz poziom biodegradacji. W kolejnym etapie frytura była zastosowana w charakterze bazy mydłotwórczej. Na próbce smaru posiadającej najlepsze właściwości przeprowadzono badania jakościowe pozwalające na ocenę jego przydatności do określonych zastosowań i jednocześnie zużytej frytury smażalniczej jako zamiennika dla przemysłu smarowniczego. (abstrakt oryginalny)
W niniejszej pracy przedstawiono wyniki badań eksperymentalnych dotyczące wybielania cząstek mikrosfery, która stanowi odpad w procesie wytwarzania energii w elektrowniach węglowych. Odbarwienie mikrosfery technicznej zrealizowano na drodze utleniania w środowisku kwaśnym. W pracy przedstawiono także możliwości zastosowania tego odpadu w wyrobach kosmetycznych z wykorzystaniem jego właściwości peelingujących. Zaprezentowano wyniki badań sensorycznych zmiękczającego kremu kosmetycznego do pielęgnacji pięt zawierającego mocznik oraz wybieloną mikrosferę jako składnik aktywny odpowiedzialny za ścieranie zrogowaciałego naskórka. Na podstawie przeprowadzonych badań sensorycznych oraz konsumenckich wykazano przydatność wybielonej mikrosfery jako składnika aktywnego kosmetycznych kremów peelingujących. (abstrakt oryginalny)
Celem pracy było scharakteryzowanie enzymów pochodzenia bakteryjnego i grzybowego biorących udział w degradacji arabinoksylanów. W szczególności scharakteryzowano esterazy kwasu ferulowego, ksylanazy i acetyloesterazy. Przedstawiono stan badań nad pozyskiwaniem kwasu ferulowego z wysłodzin piwowarskich i innych materiałów roślinnych, po zastosowaniu oczyszczonych enzymów lub preparatów enzymatycznych pochodzenia mikrobiologicznego. Wysłodziny piwowarskie są najcenniejszym produktem odpadowym przemysłu piwowarskiego, bogatym w cenne składniki żywieniowe, np. białko, błonnik pokarmowy i kwasy tłuszczowe. Kwas ferulowy jest naturalnym, silnym przeciwutleniaczem występującym pospolicie w ziarniakach roślin Graminaceae i w produktach ubocznych przemysłu piwowarskiego - w wysłodzinach piwowarskich. Może być on przekształcany na drodze mikrobiologicznej do innych związków wykorzystywanych przemysłowo, np. przeciwutleniacza kwasu kawowego lub waniliny, cenionego związku aromatycznego żywności. (abstrakt oryginalny)
W pracy przedstawiono wyniki badań zawartości substancji organicznej, fosforu ogólnego, wapnia i cynku w nawozach uzyskanych na drodze kompostowania tlenowego i beztlenowego mieszanek świeżego pomiotu kurzego, słomy, fosfogipsu i popiołów lotnych. Wykazano, że mniejsze straty materii organicznej uzyskuje się w czasie kompostowania w warunkach beztlenowych. Dodatek fosfogipsu wzbogacał komposty w wapń i fosfor. Skład kompostów zależał przede wszystkim od proporcji zmieszania substancji wyjściowych. (abstrakt oryginalny)
Badano zmiany zawartości fosforu związków organicznych frakcji lipidowej, RNA, DNA, inozytolowej w glebie płowej typowej nawożonej różnymi dawkami gnojowicy i obornika. Próbki glebowe zostały pobrane z doświadczenia prowadzonego przez IUNG w Puławach na terenie RZD w Baborówku. Doświadczenie to uwzględniało dwa warianty zmianowania. Fosfor w badanych frakcjach gromadził się zwykle w większych ilościach w glebie nawożonej obornikiem. Tendencja taka była szczególnie widoczna przy wzbogacającym glebę w materię organiczną wariancie zmianowania. (abstrakt oryginalny)
Doświadczenie przeprowadzono na łące górskiej w okresie trzech lat. Zastosowano superfosfat potrójny, mączkę fosforytową oraz produkty uboczne przemysłu chemicznego powstające przy wytwarzaniu komponentów do produkcji proszków do prania. Zastosowane źródła fosforu dla roślin we wszystkich kombinacjach nie różnicowały pionów runi łąkowej średnio dla trzyletniego okresu badań. Potwierdzono możliwość skomasowanego stosowania nawożenia fosforem. Wykorzystanie fosforu z nawozów przez ruń łąkową w porównaniu do obiektu NK w okresie trzech lat wynosiło dla corocznej dawki 11,6-15,3%, a dla skomasowanej 18,8-25,1% i było korzystne w przypadku nawożenia produktem ubocznym I. Zastosowane w doświadczeniu nawożenie fosforowe spowodowało wzrost zawartości fosforu w runi. Zmiany w zawartości fosforu w glebie były uwarunkowane sposobem aplikacji fosforu w pierwszym roku, jego formą oraz czasem trwania doświadczenia. (abstrakt oryginalny)
Artykuł prezentuje koncepcję wykorzystania odpadów energetycznych, jako materiału alternatywnego dla kruszywa naturalnego i cementu, jako jeden z aspektów budownictwa zrównoważonego. Z uwagi na fakt, że ilość wytwarzanego rokrocznie popiołu przez zakłady energetyczne jest bardzo duża, jego wykorzystanie w sektorze budownictwa pozwoliłoby na znaczne jego wyeliminowanie z hałd składowych zanieczyszczających środowisko. Wykorzystanie popiołu w zastępstwie cementu, a także zastąpienie kruszywa naturalnego kruszywem popiołoporytowym, powstałym w procesie spiekania popiołu, do produkcji betonów lekkich stanowiłoby duży krok w kierunku budownictwa zrównoważonego, którego integralnym punktem jest wdrażanie technologii pozwalających na współgranie budownictwa ze środowiskiem. Współczesne technologie oraz wiedza pozwalają na opracowanie technologii wytwarzania betonów lekkich na bazie surowców odpadowych energetycznych przy wykorzystaniu alkaliów o właściwościach zbliżonych bądź lepszych od właściwości tradycyjnych betonów lekkich. Jest to niezwykle istotne z punktu widzenia ochrony środowiska, a także stanowi alternatywną technologię wytwarzania betonów lekkich w razie wyczerpania surowców naturalnych. (abstrakt oryginalny)
W obecnych czasach ważne jest budowanie podstaw do właściwego zagospodarowania pozyskanych odpadów. Szczególną rolę pełni tu logistyka zwrotna postrzegana jako nowa forma usuwania odpadów oparta na dwóch kategoriach przesłanek - ekologicznych oraz ekonomicznych, które wzajemnie się uzupełniają. Przedstawione w pracy dane to przykład wdrożonych rozwiązań logistyki zwrotnej w zakresie pozyskania odpadów motoryzacyjnych w ramach pracy stacji demontażu pojazdów wycofanych z eksploatacji, realizowany w wymiarze lokalnym. Wyniki i zastosowane rozwiązania mogą stanowić bazę do rozwiązań proponowanych w ramach logistyki zwrotnej w skali regionu czy kraju. (abstrakt oryginalny)
Sprawdzono możliwość odzyskiwania przez ekstrakcję w etanolu prozdrowotnych antocyjanów i polifenoli z produktów odpadowych przemysłu owocowo-warzywnego i chmielarskiego: z wytłoków z czarnej porzeczki i z aronii oraz z chmielin po ekstrakcji chmielu w ciekłym dwutlenku węgla. Wyniki oznaczeń spektrofotometrycznych i chromatograficznych HPLC wykazały wysoki poziom zawartości antocyjanów ogółem i polifenoli ogółem oraz badanych składników polifenoli (np. katechiny, kwercetyny i kwasu chlorogenowego) w otrzymanych ekstraktach etanolowych. Po 6 miesiącach przechowywania bez dostępu światła w temperaturze 5 - 6°C zawartość antocyjanów ogółem w zagęszczonych ekstraktach z wytłoków z czarnej porzeczki i z aronii obniżyła się o 2 2% i 25 %, a polifenoli ogółem o 10 % i 15 %. W zagęszczonych ekstraktach z chmielin spadek zawartości polifenoli ogółem wynosił 9 %. Przeprowadzone próby dodawania ekstraktów z wytłoków z czarnej porzeczki i z aronii do herbat owocowych typu "ice", galaretek i kisieli wykazały, że charakteryzują się one bardziej naturalnym zapachem i smakiem owocowym oraz bardziej wyrazistą barwą. Herbaty z dodatkiem ekstraktów z chmielin uzyskały lekko intensywny zapach, smak i goryczkę chmielową, które dobrze komponowały się z ich oryginalnym charakterem smakowo-zapachowym. Uzyskane wyniki wskazują na celowość odzyskiwania cennych związków fenolowych z wytłoków z czarnej porzeczki, z aronii i z chmielin i dodawania ich w formie ekstraktów do ww. produktów. (abstrakt oryginalny)
20
Content available remote Jak właściwie prowadzić ewidencję odpadów w firmie
67%
Działalność niemal każdego przedsiębiorstwa wiąże się z wytwarzaniem odpadów. Zazwyczaj w firmie powstają w niewielkiej ilości odpady komunalne (wytworzone przede wszystkim w części socjalnej przez pracowników) oraz odpady inne niż komunalne (główny strumień), związane z funkcjonowaniem zakładu. Przedsiębiorcy wytwarzający ten rodzaj odpadów mają obowiązek prowadzenia ilościowej i jakościowej ewidencji odpadów. Bardzo często zdarza się, że firmy nie są świadome tego obowiązku lub realizują go w sposób nieprawidłowy, a to w przypadku kontroli może skutkować nałożeniem dotkliwych kar finansowych. Czym jest owa ewidencja i dokładnie kogo dotyczy? (abstrakt oryginalny)
first rewind previous Strona / 2 next fast forward last
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.