Dzieje Drugiej Rzeczypospolitej od zarania budziły zainteresowanie publicystów, polityków, a w miarę upływu czasu - coraz szerszych kręgów społeczeństwa oraz przede wszystkim badaczy najnowszych dziejów z zakresu takich dyscyplin, jak: historia, prawo, politologia, socjologia. Zainteresowania te wynikały z wielu pobudek i sytuowały się na dwóch płaszczyznach - naukowej i politycznej. Ciekawość, chęć poznania - w istocie zaledwie "skrawka" - ponad tysiącletnich dziejów Polski wypływała z wyjątkowości dwudziestolecia międzywojennego (1918-1939). Owa wyjątkowość zaś wynikała z określonych uwarunkowań zewnętrznych i wewnętrznych, które kształtowały procesy gospodarcze i społeczno-polityczne dokonujące się na ziemiach państwa polskiego. Próby wyjaśnienia tej wyjątkowości trwają już ponad dziewięćdziesiąt lat, a tocząca się dyskusja wokół niektórych problemów związanych z genezą i rozwojem Drugiej Rzeczypospolitej jest najczęściej uwarunkowana politycznie. Z reguły punkt kulminacyjny przybierała ona w ważnych, wręcz przełomowych okresach w dziejach kraju, a nawet kontynentu. Jednym z pierwszych problemów, który rodził spory oraz dyskusje wśród publicystów, polityków i naukowców, była geneza odrodzonego państwa i rola w tym procesie określonych sił oraz ludzi. (...) Ten niekończący się spór o to, kto miał rację, kto odegrał decydującą rolę w walce o odrodzenie państwa polskiego, będzie jeszcze trwał, gdyż na ten sukces złożył się wysiłek myśli, czynu i bohaterskich działań wielu ludzi zorganizowanych w partiach, zrzeszeniach, ruchu zawodowym oraz instytucjach przygotowujących się do przejęcia władzy z chwilą opuszczenia ziem polskich przez administrację i wojska państw zaborczych. Spory wokół genezy Drugiej Rzeczypospolitej, kierunków przemian społeczno-ustrojowych, toczone w latach odbudowy państwa, często wbrew intencjom uczestników tych dyskusji prowadziły do osłabienia struktur życia społecznego, ograniczenia swobód działania zrzeszeń i stowarzyszeń oraz pogłębienia procesów dezintegracji społecznej i politycznej. (fragment tekstu)