Wyniki wyszukiwania - BazEkon

1

Sacramentum : on the Legal Meaning of the Term as Used in the Letters of Pliny the Younger

100%

Dębiński A.

Studia Iuridica Lublinensia

|

2022

|

Vol. 31, nr 3

45-60

Artykuł jest tekstem o charakterze naukowo-badawczym. Temat badań dotyczy korespondencji Pliniusza Młodszego z cesarzem Trajanem, a przedmiotem wywodu są niektóre aspekty prawnego znaczenia sacramentum. W celu kompleksowego przedstawienia podjętego zagadnienia została wyjaśniona etymologia terminu, a następnie sacramentum zostało przedstawione jako terminius technicus na oznaczenie zakładu procesowego i przysięgi żołnierskiej. Omówiono też wykorzystanie pojęcia w korespondencji Pliniusza Młodszego i ustawodawstwie późnego cesarstwa. W konkluzji badań stwierdzono, że łaciński termin sacramentum ma nie tylko religijną, lecz także prawną konotację. W sensie jurydycznym termin ten bowiem oznaczał zakład procesowy, stosowany w postępowaniu cywilnym legis actio sacramento. Inne znaczenie otrzymał w ramach dyscypliny wojskowej - stanowił nazwę przysięgi wojskowej. Wnioski te mają wartość poznawczą dla nauki i przesądzają zarazem o oryginalności badań. Ich zasięg - ze względu na to, że prawo rzymskie jest dyscypliną eksplorowaną na płaszczyźnie globalnej - jest międzynarodowy. (abstrakt oryginalny)

2

Kilka uwag o sposobach nabycia własności w D. 41. 1

80%

Pikulska-Robaszkiewicz A.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica

|

1988

|

nr 38

3-19

Czy realizacja tej koncepcji powiodła się, czy raczej Digesta stały się całkowicie martwym pomnikiem jurysprudencji klasycznej? Poniższe uwagi dokonane na podstawie przeglądu treści tytułu 1 księgi 41 zbioru, zaopatrzonego w nagłówek De adquirendo rerum dominio, mają być skromnym przyczynkiem do rozważań dotyczących tego problemu. Uwzględniony w nich zostanie jedynie efekt prac kompilatorów, gdyż on właśnie stał się przedmiotem zainteresowań prawników współczesnych, jak i późniejszej recepcji. Pominięte zaś będą kwestie szczegółowe dotyczące interpolacji, ponieważ w tym przypadku traktować je należy jako zagadnienie odrębne, związane bądź z badaniem techniki prac kodyfikacyjnych bądź obserwacją ewolucji kolejnych urządzeń prawa rzeczowego. (fragment tekstu)

3

Pliny the Younger and the Problem of Translatio Cadaveris

80%

Jońca M.

Krytyka Prawa

|

2016

|

T. 8, Nr 2

17-26

W korespondencji pomiędzy namiestnikiem Bitynii i Pontu w latach 111-113 n.e. oraz cesarzem Trajanem znalazł się wątek związany z dopuszczalnością ekshumacji oraz przenosin zwłok do innego miejsca pochówku. Pliniusz, który był zaznajomiony z rzymskimi praktykami w tym zakresie, zwrócił się do cesarza z prośbą o radę, jaki model postępowania ma przyjąć odnośnie do mieszkańców prowincji. Odpowiedź władcy utrzymała w mocy dotychczasową praktykę polegającą na dopuszczalności przeniesienia zwłok w inne miejsce jedynie wówczas, kiedy istniała po temu słuszna przyczyna (zwłaszcza, kiedy groby były zdewastowane lub zagrożone). Rozstrzygnięcie Trajana wpłynęło na decyzje kolejnych władców zabierających głos w tej sprawie.(abstrakt oryginalny)

4

Doktor Ireneusz Jakubowski (1952-2020)

80%

Pikulska-Radomska A.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica

|

2023

|

nr 102 Ius ut carmen necessarium. Studia dedykowane pamięci Doktora Ireneusza Jakubowskiego

7-12

Ireneusz Jakubowski łączył w życiu zawodowym dwie pasje: prawo i muzykę. Był pasjonatem historii Polski, mnóstwo czytał i bardzo dużo wiedział. Jako prawnik koncentrował się na historii prawa rzymskiego oraz poglądach na prawo i jego nauczanie w Polsce. Jako solista na wielu scenach w kraju i za granicą śpiewał największe partie tenorowe w światowej literaturze muzycznej. (abstrakt oryginalny)

5

O prawie rzymskim i świecie ówczesnym. Refleksje Leona Pinińskiego w związku z rocznicą powstania Kodyfikacji Justyniańskiej

80%

Mikołajczyk M., Nancka G.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica

|

2023

|

nr 102 Ius ut carmen necessarium. Studia dedykowane pamięci Doktora Ireneusza Jakubowskiego

101-109

W 1935 r. świętowano 1400-letnią rocznicę dokonania Kodyfikacji Justyniańskiej. Z tej okazji, podobnie jak i w całej Europie, również we Lwowie odbywała się uroczystość. Podczas obchodów zorganizowanych przez Koło Lwowskie Polskiego Towarzystwa Filologicznego głos zabrał Leon Piniński - profesor Uniwersytetu we Lwowie, były namiestnik Galicji, a także miłośnik sztuki. Ten uczony w odczycie "W 1400-letnią rocznicę kodyfikacji Justyniana", ogłoszonym później drukiem, odniósł się nie tylko do rocznicy, ale również kwestii związanych z ówczesną rzeczywistością. Ze względu na to, że jest to jedna z mniej znanych prac tego lwowskiego romanisty, warto przyjrzeć się bliżej jego poglądom w niej zaprezentowanym. (abstrakt oryginalny)

6

Zawarcie przymierza pod warunkiem w legendzie o Horatiusach i Kuriatiusach (Liv. 1.24)

80%

Leraczyk I.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica

|

2023

|

nr 102 Ius ut carmen necessarium. Studia dedykowane pamięci Doktora Ireneusza Jakubowskiego

79-89

Artykuł przedstawia zagadnienie zawarcia pod warunkiem (condicio) traktatu pokojowego (foedus) na przykładzie legendy o Horatiusach i Kuriatiusach, przedstawianej m.in. przez Liwiusza czy Dionizjusza z Halikarnasu. Warunek zakładał, że losy wojny rozstrzygnie pojedynek pomiędzy przedstawicielami obu stron, a zwycięzca będzie sprawował dowództwo wojskowe nad armią pokonanego. Tekst wspomina również o koncepcie tzw. monomachii, czyli pojedynku wybranych, który - zgodnie z antycznymi przekazami - mógł zakończyć bitwę. (abstrakt oryginalny)

7

Cantus vivit lege Romana!

80%

Kubiak P., Kulawiak-Cyrankowska J.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica

|

2023

|

nr 102 Ius ut carmen necessarium. Studia dedykowane pamięci Doktora Ireneusza Jakubowskiego

69-77

W XIV-wiecznym traktacie Ars cantus mensurabilis mensurata per modos iuris zasady muzyki menzuralnej tłumaczone są przez odniesienia do ius commune. Celem artykułu jest prześledzenie rzymskich korzeni tych nawiązań i wykazanie, że i muzyka żyje czasem prawem rzymskim. (abstrakt oryginalny)

8

Kanon 40 (contingit interdum) IV Soboru Laterańskiego (1215) a prawo rzymskie

80%

Korporowicz Ł. J.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica

|

2017

|

nr 80 W nurcie zagadnień prawa kanonicznego i wyznaniowego. Cz. 1

47-54

W artykule zostały przedstawione cechy wspólne postępowania zaocznego w prawie rzymskim (w szczególności w epoce prawa justyniańskiego) oraz prawie kanonicznym epoki średniowiecza. Punktem wyjścia dla prowadzenia rozważań był kan. 40 IV Soboru Laterańskiego (1215 r.). Przeprowadzona analiza wykazała, iż recepcja rzymskich rozwiązań przez kościelny porządek prawny nie była jedynie działaniem mechanicznym, lecz sytuowana była także w perspektywie dostosowania starożytnych mechanizmów prawnych do wymogów doktryny chrześcijańskiej. (abstrakt oryginalny)

9

Aequitas i iustitia w rzymskiej praktyce prawnej

80%

Kuryłowicz M.

Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio G. Ius

|

2019

|

66

|

nr 1 Księga Jubileuszowa dedykowana Profesorowi Lechowi Dubelowi

173-188

Aequitas (słuszność) była częścią rzymskiego pojęcia prawa (ius est ars boni et aequi), które w koncepcji rzymskiej wywodziło się od sprawiedliwości (iustitia). Słuszność i sprawiedliwość w szerszym znaczeniu można odnaleźć w wielu sentencjach i regułach prawa rzymskiego, przytoczonych w niniejszym artykule. Tworzyły one ważne również dzisiaj argumenty i topiki w rozumowaniach oraz uzasadnieniach prawniczych. Kryteria słuszności i sprawiedliwości stosowane były ponadto przez jurystów rzymskich przy rozstrzyganiu konkretnych przypadków prawnych (kazusów - przykłady w tekście). Najwyraźniej odwoływał się w Rzymie do aequitas edykt pretorski. W rezultacie to właśnie prawo pretorskie, stosowane praktycznie w procesie, stało się głównym nurtem słusznościowym w prawie rzymskim. Za pretorami stała silnie działalność rzymskiej jurysprudencji, zmierzającej w ogólności do realizowania sprawiedliwości oraz upowszechniania zasad dobra i słuszności. W ten sposób juryści w swej praktycznej działalności pełnili rolę kapłanów prawa i sprawiedliwości (sacerdotes iustitiae). Idea słuszności, niesiona przez prawo rzymskie, stała się z czasem fundamentalną tezą europejskiej kultury prawnej. (abstrakt oryginalny)

10

Res iudicata pro veritate accipitur w rzymskim procesie cywilnym

80%

Stankiewicz S.

Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio G. Ius

|

2023

|

70

|

nr 1

175-187

W artykule podjęta została próba przeprowadzenia analizy znaczenia zasady res iudicata pro veritate accipitur w rzymskim procesie cywilnym. Według prawa rzymskiego raz wydany wyrok w danej sprawie był uważany za zgodny z prawdą i za tą zgodnością przemawiało domniemanie prawne. Prawda może odpowiadać rzeczywistości (prawda materialna) lub wyłaniać się ze zgromadzonego w toku sprawy sądowej materiału dowodowego (prawda formalna). Celem działalności sądu w procesie cywilnym jest dojście do prawdy i w konsekwencji wydanie sprawiedliwego wyroku. (abstrakt oryginalny)

11

Obsignatio et Depositio of an Officially Opened Testament in Roman Law

61%

Kursa S.

Ius Novum

|

2020

|

14

|

nr 2

189-199

Celem niniejszego artykułu jest wyjaśnienie końcowego etapu procedury otwarcia testamentu, w szczególności sposobów zabezpieczenia ponownie zamkniętego testamentu. Została w nim wyjaśniona czynność związana z ponownym opieczętowaniem testamentu, wskazano, na kim spoczywały obowiązki związane z jego opieczętowaniem i przechowaniem, a także podjęto próbę ustalenia miejsca przechowywania ponownie zamkniętego testamentu. Ustalono, że pieczęć na ponownie zamkniętym testamencie przykładał tylko urzędnik odpowiedzialny za przeprowadzenie procedury otwarcia, a gdy z powodu braku świadków sporządzenia testamentu testament został otwarty z udziałem nadzwyczajnych świadków otwarcia, był on pieczętowany także przez nich. Ponownie opieczętowany testament, o ile nie zachodziła potrzeba jego weryfikacji przez nieobecnych świadków, oddawano natychmiast w depozyt dziedzicowi, którego uważano za właściciela testamentu, albo przekazywano na przechowanie w archiwum świątynnym lub urzędowym. (abstrakt oryginalny)

12

Wpływ prawa rzymskiego na instytucje polskiego prawa podatkowego

61%

Bernat R.

Ius Novum

|

2016

|

10

|

nr 1

120-131

W trakcie istnienia (27 r. p.n.e. do 395 r. n.e.) Cesarstwo Rzymskie stworzyło jednolity system prawny, w którym juryści starali się uregulować większość stosunków międzyludzkich. Świadectwem ich wiedzy oraz umiejętności w konstruowaniu norm prawa jest fakt, iż prawo rzymskie miało swój istotny wpływ na większość współczesnych kontynentalnych systemów prawnych. Pomimo tego, iż prawo rzymskie dotyczyło głównie gałęzi prawa cywilnego, karnego, gospodarczego, to pozostawiło również dorobek prawny, na którym pośrednio opierali się twórcy polskiego prawa podatkowego. Zadaniem autora jest zbadanie, czy i jaki wpływ prawo rzymskie wywarło na instytucję prawa podatkowego. W tym celu dokonano analizy niektórych norm prawa podatkowego, w których zaobserwować możemy przenikanie prawa rzymskiego. (abstrakt oryginalny)

13

The Evidence Given by Slaves in the Trials of crimen maiestatis

61%

Dyjakowska M.

Studia Iuridica Lublinensia

|

2021

|

Vol. 30, nr 2

125-138

Zgodnie z zasadą obowiązującą w republikańskim Rzymie nie można było wykorzystywać zeznań niewolników na szkodę ich właścicieli, w szczególności w sprawach zagrożonych karą śmierci (in caput domini), niewolnicy nie mogli także wnosić oskarżeń przeciwko właścicielom. Do niewielu przestępstw, w których dopuszczalne były wyjątki od tej zasady, należała zbrodnia obrazy majestatu. W niniejszym artykule zaprezentowano najważniejsze poglądy rzymskich autorów na wiarygodność zeznań złożonych na torturach, a także wyjaśniono powody stosowania tortur w przesłuchaniach niewolników. W okresie pryncypatu zakaz przesłuchiwania niewolników przeciwko właścicielom był obchodzony, a następnie został zniesiony przez konstytucje cesarskie. W okresie dominatu zbrodnia obrazy majestatu była jedyną, w której niewolnikowi wolno było złożyć oskarżenie przeciw właścicielowi. (abstrakt oryginalny)

14

The Impact of Wars on Roman Legislation Regarding Vicesima Hereditatis and Caducum

61%

Świrgoń-Skok R.

Studia Iuridica Lublinensia

|

2019

|

Vol. 28, nr 3

101-116

W artykule odniesiono się do zagadnień związanych z vicesima heredistatis i caducum, za pomocą których rzymski prawodawca szukał środków finansowych na prowadzenie wojen. Ekspansja terytorialna Rzymu, prowadzone wojny, a zwłaszcza potrzeba gromadzenia funduszy na ich finansowanie wpływały nie tylko na normy prawa publicznego, lecz także na poszczególne unormowania rzymskiego prawa prywatnego, w tym na te z pogranicza prawa podatkowego i spadkowego. (abstrakt oryginalny)

15

Age Limits in the Service of the Roman Army - Lex Aelia Sentia and Lex Visellia

61%

Kosior W. J.

Studia Iuridica Lublinensia

|

2019

|

Vol. 28, nr 3

23-39

Na początku I w. n.e. w starożytnym Rzymie przeprowadzono szereg reform w zakresie prawa osobowego. Wówczas została uchwalona lex Aelia Sentia, która ograniczała wyzwolenie niewolników. Ponadto w tym okresie uchwalono lex Visellia, która kusiła byłych niewolników obywatelstwem rzymskim w zamian za służbę w armii. Celem niniejszego artykułu była próba ustalenia, czy można mówić o tym, że ustawy wymienione w tytule (tj. lex Aelia Sentia i lex Visellia) łączył wspólny cel i tak naprawdę część ich przepisów łącznie tworzyła jeden koncept prawny, który miał zapewnić łatwy dostęp rekrutów do nowo utworzonej paramilitarnej organizacji militia vigilum, do której - po epoce wojen domowych i ogólnym kryzysie rekrutacyjnym w armii - nie było chętnych. (abstrakt oryginalny)

16

Rozwój historyczny rzymskiej adopcji

61%

Kuryłowicz M.

Studia Iuridica Lublinensia

|

2011

|

16

35-53

Adopcja należy do instytucji prawnych znanych prawie większości państwom już od tysiącleci. W artykule omówiono rozwój historyczny rzymskiej adopcji. Wskazano różne historyczne ujęcia adopcji oraz rolę prawa rzymskiego w rozwoju europejskiej adopcji.

17

Obecność i znaczenie zasady słuszności w rzymskim prawie karnym

61%

Amielańczyk K.

Studia Iuridica Lublinensia

|

2011

|

15

29-44

Na początku artykułu przedstawiono aequitas, czyli zasadę słuszności jako fundament rzymskiego prawa karnego. Następnie przedstawiono znaczenie zasady słuszności w problematyce nieobecności oskarżonego, wymiaru kary czy konfiskaty majątku.

18

Pośrednie wykorzystanie prawa rzymskiego w tzw. Traktacie o prawie (S. Th. I-II , qq. 90-97) św. Tomasza z Akwinu

61%

Korporowicz Ł. J.

Studia Prawno-Ekonomiczne

|

2017

|

103

61-75

Przedmiotem artykułu jest zagadnienie pośredniego wykorzystania prawa rzymskiego przez św. Tomasza w tzw. Traktacie o prawie. Pomimo iż Akwinata odwoływał się do autorytetu wielu autorów starożytnych - tak pogańskich, jak i chrześcijańskich - to jedynie w pismach św. Izydora z Sewilli odnaleźć można wpływ myśli prawników rzymskich.(abstrakt oryginalny)

19

Forma prawna pisemnego testamentu analfabety lub niemogącego się podpisać w prawie rzymskim

61%

Kursa S.

Ius Novum

|

2016

|

10

|

nr 3

347-356

Artykuł traktuje o testamencie niepotrafiącego pisać (analfabety) lub niemogącego się podpisać, wprowadzonym do obiegu prawnego na mocy konstytucji cesarza Teodozjusza II z 439 roku (Nov. 16,3). Autor zalicza go do testamentów szczególnych, ze względu na specyfikę testatora i dodatkowe wymogi formalne ad sollemnitatem. Zostały w nim przedstawione rzeczowe argumenty przemawiające za koniecznością rozróżnienia funkcji osoby przywołanej do złożenia podpisu (subscriptor) pod spisanym testamentem niepotrafiącego lub niemogącego się podpisać od funkcji, jakie pełnili świadkowie biorący udział w jego sporządzeniu. Wyjaśniono w nim także wkład cesarza Justyniana I w ewolucję tej formy testamentowej oraz oceniono jej walor w aspekcie poszanowania wartości swobody testowania i bezpieczeństwa obrotu prawnego. (abstrakt oryginalny)

20

Towards a new Methodological Approach. Roman Law Community in Lviv Since Mid-19th Century until Early 20th Century

61%

Nancka G.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica

|

2022

|

nr 99 Teaching Legal History - History of Legal Teaching

153-164

Niniejszy artykuł ukazuje, jakie metodologiczne poglądy prezentowali lwowscy uczeni, tacy jak: Józefat Zielonacki, Ferdynand Źródłowski, Leonard Piętak, Leon Piniński, Marceli Chlamtacz oraz Ignacy Koschembahr-Łyskowski. W XIX-wiecznej niemieckiej nauce prawa szczególne znaczenie zyskał nurt określany jako pandektystyka. W drugiej połowie XIX wieku myśl pandektystyczna przedostała się do innych krajów, w tym na grunt austriacki. Dotarła również do lwowskiego środowiska romanistycznego, w którym można było znaleźć jej przed- stawicieli. Z biegiem czasu, jeszcze w XIX wieku, okazało się że ten nurt badawczy wyczerpuje swoje możliwości, przez co rozpoczęły się poszukiwanie nowych dróg naukowych dociekań. Artykuł ma na celu ukazanie, do jakiego momentu lwowska romanistyka prawnicza prezentowała pandektystyczny punkt widzenia, a od kiedy zaczęła od niego odchodzić. (abstrakt oryginalny)