Zasadniczym celem niniejszej monografii jest identyfikacja podstawowych procesów kształtowania wyniku finansowego netto przez podmioty sprawozdawcze w Polsce. Autor świadomie wybrał wynik finansowy netto jako obiekt kształtowania, a nie dochód całkowity i to z dwóch powodów. Pierwszym jest okres, z którego pochodzą wybrane w badaniach empirycznych obserwacje ze sprawozdań finansowych, a obejmuje on z pewną nadwyżką pierwszą dekadę XX wieku. Drugim powodem jest analizowanie podmiotów sprawozdawczych opracowujących sprawozdania zarówno według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej (MSSF) oraz Ustawy o rachunkowości (UoR). Szczególną uwagę poświęcono przy tym procesom znacznej redukcji wyniku finansowego i raportowania "dużej" straty (ang. big bath), praktyce wygładzania wyniku finansowego netto (ang. income smoothing), raportowania małego zysku oraz małego przyrostu wyniku finansowego netto. Podjęto próbę pomiaru zjawisk kształtowania wyniku finansowego, analizowano podstawowe determinanty ważniejszych celów kształtowania oraz instrumenty stosowane w procesach kształtowania wyniku. W badaniu uwzględniano wybrane instrumenty polityki bilansowej o charakterze materialnym, czyli wpływające na wynik finansowy netto okresu, w tym wybrane szacunki (odpisy wartości należności i zapasów, odwracanie tych odpisów, amortyzację, rezerwy, odpisy z tytułu utraty wartości operacyjnych aktywów trwałych i ich odwracanie oraz zmiany wartości godziwej aktywów finansowych odnoszone wynikowo), a także wybrane transakcje, prowadzone zwykle poza podstawową działalnością podmiotu, takie jak: sprzedaż operacyjnych aktywów trwałych, sprzedaż aktywów finansowych, wyniki z działań niekontynuowanych i zdarzeń nadzwyczajnych. Czynniki te stanowią podzbiór dwóch głównych grup instrumentów kształtowania wyniku finansowego, tj. kształtowania wyniku poprzez metody i szacunki w rachunkowości (ang. accounting earnings management) oraz poprzez transakcje (ang. real earnings management). Analizowano w szczególności trzy grupy determinant procesów kształtowania wyniku finansowego. Pierwszą stanowią czynniki zarządcze i związane ze strukturą własności, takie jak zmiany zarządu, struktura własności, w tym występowanie inwestorów instytucjonalnych, notowanie na giełdzie, oferta publiczna akcji, udział zarządzających we własności oraz stopień zadłużenia. Kolejną grupę stanowią czynniki o charakterze sprawozdawczym, odzwierciedlone głównie przez system sprawozdawczy (stosowanie odpowiednio krajowych i międzynarodowych standardów rachunkowości), jakość audytu oraz sporządzanie skonsolidowanych sprawozdań finansowych. Trzecia grupa obejmuje czynniki ekonomiczne, związane z wielkością przedsiębiorstwa, rentownością, dokonaniami branży, w której jednostka prowadzi działalność, płynnością oraz zmianami niepieniężnych aktywów obrotowych netto. Brane były również pod uwagę czynniki o charakterze rekurencyjnym, które w praktyce sprawozdawczości finansowej i stosowaniu wielu instrumentów są zwykle istotne. Monografia jest napisana na gruncie pozytywnego nurtu badawczego w rachunkowości, opisującego faktyczną praktykę sprawozdawczości finansowej i pozwalającego, przy wszelkich ograniczeniach, w pewnym stopniu przewidywać praktykę. Przyjęcie pozytywnego nurtu badawczego jest związane ze stosowanymi w monografii szczegółowymi metodami badawczymi, w tym analizą rezultatów innych publikacji realizowanych w ramach podejścia pozytywnego oraz stosowaniem metod wnioskowania statystycznego w realizowanych przez autora badaniach empirycznych. Stosowano różne metody statystyczne, w zależności od opracowywanych pytań badawczych oraz charakteru analizowanych zmiennych. Autor w możliwie najszerszym zakresie wykorzystywał metody charakterystyczne dla statystyki nieparametrycznej, ze względu na charakter rozkładów w badaniach w zakresie sprawozdawczości finansowej. Jednak tam, gdzie to było niezbędne, stosował również metody parametryczne. (fragment tekstu)