Przedmiotem artykułu była próba analizy procesów, które przez ostatnie sto lat wpływały i ukształtowały obecną strukturę przestrzenną małych portów oraz prspektywa zachowania w przyszłości ich zabytkowej budowy. Uwzględnione zostały kolejne porty: Kołobrzeg, Darłowo, Ustka, Łeba, Władysławowo, Jastronia, Hel i Puck. Za istotne czynniki historyczne, wpływające na strukturę małych portów, uznano klęskę Niemców w II wojnie światowej i politykę morską PRL, a współcześnie komunalizację portów i wkraczanie zabudowy miejskiej do portów, a także przemiany w rybołóstwie i rozwój turystyki.