Problemy współpracy ekonomicznej regionów przygranicznych (na przykładzie euroregionu Nysa)

• Autorzy: Zbigniew Przybyła

Warianty tytułu

The Main Issues Concerning the Economic Co-Operation Among the Borger Regions on the Example of the Neisse Euroregion

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Autor systematyzuje pojęcia związane ze współpracą przygraniczną, przedstawia charakterystykę współpracy transgranicznej w obrębie Wspólnot Europejskich (na przykładzie euroregionów: Euregio, Mass-Rhein, Alpe Adria), omawia przygraniczne kontakty PRL i NRD w okresie do 1989 r., opisuje aktualne problemy współpracy obszarów przygranicznych Polski i Niemiec, charakteryzuje euroregion Nysa i dokonuje jego oceny pod kątem rozwiązań współpracy transgranicznej w Europie Zachodniej oraz stanu stosunków polsko-niemieckich.

EN

One of the phenomena of the socio-economical and political life of modern Europe are the integrative processes occurring on its area. An important aspect of those processes is the economic co-operation of border regions, which is expressed through direct contacts between neighboring communities. All the bonds that were formed on the border areas of the neighboring countries gave rise to the cross-border regions with their specific type of the so ailed Euroregions. Since the 80s Poland has been under the influence of the processes under discussion.
The aim of the work is to present the mechanisms, institutions, forms and directions of the cо-operation at the borderlines within the European Community, and against this background to evaluate the first experiences of the Neisse Euroregion, which is operating on the Polish-German border.
In the first chapter, the author presents the basic systematics of notions and his attitude towards the category of borderline and cross-border regions in the light of the experiences, practise and such theories as the theory of the growth poles, poles of polarization and the so called poles of external benefits.
The second chapter characterises the cross-border co-operation within the European Community on the example of chosen Euroregions.
The third chapter concentrates on the retrospective presentation of the subject. It contains the examples of the cross-border contacts between the People's Republic of Poland and the German Democratic Republic on the example of Jelenia Góra province and Dresden district till 1989.
The fourth chapter presents the current problems concerning cross-border co-operation between Poland and Germany, and most important increasing differences, potentials and economic opportunities. It also discusses the concepts of managing the border areas.
Chapter five characterises and tries to evaluate the activities of the Neisse Euroregion; the first Euroregion in this part of Europe.
The last part of the work presents the author's attitude towards the issues of the cross-border co-operation on the basis of his research. The author points out the necessity of intensifying the role of the State now that the cross-border contacts are not much coordinated. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Gospodarka regionalna; Polityka regionalna; Region przygraniczny; Współpraca regionów przygranicznych; Euroregiony

EN

Regional economy; Regional policy; Border areas; Region cross-border cooperation; Euroregions

• Czasopismo: Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu. Seria : Monografie i Opracowania (nr 100)
• Rocznik: 1995
• Numer: nr 708
• Strony: 201

Twórcy

autor

Zbigniew Przybyła

Bibliografia

• Adamczuk F.: Euroregion Nysa - o co chodzi? "Rynek Jeleniogórski" 1993 nr 3.
• Adamczuk F.: Koncepcja rozwoju euroregionu Nysa - blaski i cienie. Biuletyn Informacyjny ERN nr 6, 1994.
• Adamczuk F.: Współpraca naukowa w euroregionie Nysa. [w:] Euroregion Nysa - trzy lata doświadczeń. Biuletyn PAN IGiPZ nr 7. Warszawa, grudzień 1994.
• Adamczuk F.: Wybrane elementy marketingu regionalnego. [w:] Euroregion Nysa - trzy lata doświadczeń. Biuletyn PAN IGiPZ nr 7. Warszawa, grudzień 1994.
• Adamczuk F.: Wymiana przygraniczna towarów konsumpcyjnych okręgu drezdeńskiego i woj. jeleniogórskiego. "Rocznik Jeleniogórski" 1986.
• Alpe-Adria una regione Europa. Milano: ISPI 1988.
• Ameln R.: Euregion an europan region. Gronau (maszynopis powielony).
• Aspekty prawne współpracy transgranicznej. [w:] Samorządy terytorialne a współpraca transgraniczna. Tekst opracowany przez Europejską Agencję Wspierania Samorządów Lokalnych (maszynopis powielony).
• Baczyński J.: Ministerstwa drżą w posadach. "Polityka" 1994 nr 8 (z 25 II).
• Barcz J.: Współpraca regionów przygranicznych na przykładzie RFN. Wnioski dla polsko-niemieckiej współpracy przygranicznej. Problemy prawne i strukturalne. Warszawa: MSZ 1991 (maszynopis powielony).
• Berezowski S.: Geografia ekonomiczna Polski. Warszawa: PWN 1978.
• Berezowski S.: Region łódzki i jego rola w gospodarce Polski. "Łódzkie Czasopismo Gospodarcze" 1958 nr 10.
• Bielecki C.: Ekonomika i planowanie rozwoju regionów. Warszawa: PWE 1974.
• Borys T., Przybyła Z.: Procesy euroregionalizacji na obszarach przygranicznych na przykładzie euroregionu Nysa. "Wrocławski Biuletyn Gospodarczy" 1993 nr 5. PTE Wrocław.
• Borys T., Sej-Kolasa M.: Czy Czarny Trójkąt może być zielony? "Biuletyn Informacyjny ERN" nr 6, 1994.
• Borys T., Sej-Kolasa M.: Problemy ekologiczne euroregionu Nysa na tle sytuacji w Czarnym Trójkącie. [w:] Euroregion Nysa - trzy lata doświadczeń. "Biuletyn PAN IGiPZ" nr 7. Warszawa, grudzień 1994.
• Borys T.: Koncepcje wspólnej polityki energetycznej na obszarze przygranicznym Polski i Niemiec w euroregionie Nysa. [w:] Rozwój euroregionu Nysa - wybrane problemy. Materiały II seminarium polsko-niemieckiego DAAD, Jelenia Góra 26 III 1994.
• Boudeville J. R.: Méthodes de planification du dévelopment régional intégré. "Ekistics" 1971.
• Budkin W.S.: Koordynacja przygranicznej, ekonomicznej współpracy państw - członków RWPG. "Zarubieżnyj Mir" 1984 nr 7 (Kijów).
• Chcą działać razem. "Gazeta Robotnicza" 1990 nr 226 (z 18 IX).
• Ciok S.: Problematyka obszarów przygranicznych Polski południowo-zachodniej. Studium społeczno-ekonomiczne. Warszawa-Wrocław: PWN 1990.
• Ciok S.: Zmiany funkcji granicy i jej wpływ na przeobrażenia w strefie przygranicznej (na przykładzie rejonu Zgorzelca). [w:] Rozwój społeczno-gospodarczy obszarów przygranicznych. Materiały na konferencję PAN. Wrocław 1979.
• Co ustalono w Görlitz? "Nowiny Jeleniogórskie" 1991 nr 9 (z 29 II).
• Communication C/90/1562/3. "Journal officiel des Communantes européenes" NC 215/4, 30 VIII 1990.
• Comunita dila voro Alpe-Adria. Organizzazione, procedura. Centro documentazione, EXTRA 1 (b. m. i r. w. - maszynopis powielony).
• "Cross border" - i co dalej? Jelenia Góra: Urząd Wojewódzki, kwiecień 1995.
• Czas na konkrety. "Nowiny Jeleniogórskie" 1992 nr 32 (z 5 VIII).
• Czy gminie potrzebny jest powiat? Biuletyn nr 15. Sejmik Samorządowy Gmin Województwa Jeleniogórskiego. Jelenia Góra, listopad 1992.
• Der Beitrag des Bezirkers Dresden zum werden und wachsen der DDR. Dresden: E. Harstock Rolfschauer Staadtarchiv, 1979.
• Diagnoza stanu rozwoju społeczno-gospodarczego woj. jeleniogórskiego. Praca zbiorowa pod kierunkiem A. Ginsbert-Gebert. "Prace Naukowe AE we Wrocławiu", nr 363. Wrocław: Wyd. AE 1986.
• Die deutsch-polnischen Grenzgebiete als regionalpolitisches Problem. Berlin: IAW 1992.
• Die Euregio Maas-Rhein. Informationsdokument. Studie von SGP Consultans (b. d. i m. w.).
• Die Region Oberlausitz/Niederschlesien. Materiały dostarczone przez stronę niemiecką na konferencję "Dreiländereck", Zittau, 25 V 1991 r. (maszynopis powielony).
• Długookresowa koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju. Warszawa: CUP, wrzesień 1990.
• Domański R.: Kształtowanie otwartych regionów ekonomicznych. Warszawa: PWE 1972.
• Eberhardt P.: Euroregiony na wschodzie Polski. "Rzeczpospolita" 1993 nr 81 (z 6 IV).
• Eckert M.: Problemy rozwoju obszarów przygranicznych. Środkowe Nadodrze regionem transgranicznym. Zielona Góra: Związek Gmin Zachodnich 1991.
• Ekonomiczne i społeczne przesłanki samodzielności Regionu Zachodniego w organizacji terytorialnej państwa. Zielona Góra: Urząd Wojewódzki, lipiec 1992 (maszynopis powielony).
• Encyklopedia powszechna. Warszawa: PWN 1974, t. 2.
• Entwicklungs- und Handlungskonzept für die Euroregion Pro Europa Viadrina. Berlin: Software Union 1993.
• Euregio. Allgemeine information. Gronau (b. d. w. i pag.).
• Euregio. Jahresbericht 1990. Euregio-Mozer Kommission (b. m. i d. w.).
• Europäische Charta der Grenz- und grenzüberschreitenden Regionen Ziele und Aufgaben der Arbeitsgemeinschaft Europäischer Grenzregionen. Gronau: AGEG (b. d. w.).
• Europa regionów. "Gazeta Wyborcza" 1992 nr 249 (z 22 X).
• Europejska Karta Samorządu Terytorialnego. Warto podpisać czy nie. "Wspólnota" 1992 nr 50/144 (z 12 XII).
• Euroregion Neisse-Nisa-Nysa. Podstawowe informacje. Warszawa-Jelenia Góra: GUS-WUS 1994.
• Euroregion Neisse. Grenzüberschreitende Kooperation im deutsch-polnisch-tschechischen Dreiländereck. Bonn Forschungsinstitut der Friedrich-Ebert-Stiftung, Abt. Wirtschaftspolitik, Juni 1992.
• Euroregion Nysa, organizacja i finansowanie - materiały informacyjne (maszynopis powielony).
• Euroregion Pomerania bez Polaków. "Gazeta Lubuska" 1992 nr 202 (z 29 VIII).
• Euregion Szprewa-Nysa-Bóbr. Najwcześniej w przyszłym roku. "Gazeta Lubuska" 1992 nr 255 (z 30 X).
• Euroregiony nadal w modzie. "Gazeta Przemysłowa i Handlowa" 1994 nr 9 (z 1-7 III).
• Fajferek A.: Studia rozpoznawcze gospodarczych podstaw rozwoju regionu. "Biuletyn PAN KPZK" nr 145, 1980.
• Fajferek A.: Region ekonomiczny i metody analizy regionalnej. Warszawa: PWE 1966.
• Falstarty i opóźnienia. "Nowiny Jeleniogórskie" 1993 nr 42 (z 19 X).
• Finanzierungsprogramme für die Gemeinden/Gemeiderebände in den neuen Ländern. Bonn: Friedrich-Ebert-Stiftung, Arbeitsgruppe Kommunalpolitik, 1991.
• Freman O.: Samorządy terytorialne a współpraca transgraniczna. Tekst opracowany przez Europejską Agencję Wspierania Samorządów Lokalnych (b.d. i m.w.).
• Gadania już dosyć. "Nowiny Jeleniogórskie" 1993 nr 23 (z 9 VI).
• Gałęski M.: Problemy komunikacji i przejść granicznych w euroregionie Nysa. [w:] Euroregion Nysa - trzy lata doświadczeń. "Biuletyn PAN IGiPZ" nr 7. Warszawa, grudzień 1994.
• Gęsicki J.: Strach przed obcym. "Polityka" 1992 nr 43 (z 24 X).
• Glinkowski H.: Strefa przygraniczna Polski z Niemcami. Warszawa: CUP, Departament Polityki Przestrzennej i Regionalnej, listopad 1991 (maszynopis powielony).
• Glinkowski H., Szlachta J.: Wybrane problemy strefy przygranicznej z Niemcami. Warszawa: CUP 1991 (maszynopis powielony).
• Gruchman B.: Czynniki aglomeracji i deglomeracji przemysłu w gospodarce socjalistycznej. Warszawa: PWN 1967. "Studia KPZK PAN", t. XVIII.
• Grzeszczak J.: Euroregiony z udziałem Polski. [w:] Współczesna geografia polityczna. Warszawa: PAN 1993.
• Grzeszczak J.: Koncepcje polaryzacyjne w przestrzennym zagospodarowaniu kraju na przykładzie Francji. Warszawa: PWN 1971. "Studia KPZK PAN", t. XXVI.
• Hansen N.M.: Border regions a critique of spatial theory and an European case study. "Annals of Regional Science" 1958.
• Henzler M.: Granice interesów. "Polityka" 1994 nr 30 (z 23 VII).
• Henzler M.: Zaliczka na integrację. "Polityka"'1991 nr 40 (z 5 X).
• Herman S.: Badanie i planowanie przestrzenne regionów pogranicznych w Europie Zachodniej. Warszawa, luty 1991 (maszynopis powielony).
• Herman S.: Ponadnarodowe (ponadkrajowe) planowanie przestrzenne i badania regionalne w europejskich krajach kapitalistycznych. [w:] Planowanie przestrzenne w wybranych krajach Europy Zachodniej. "Biuletyn PAN KPZK" 1989.
• Hirschman A.O.: The strategy of economic development. New Haven: Yale University Press 1958.
• Informacja w sprawie wstępnego rachunku kosztów reformy samorządu terytorialnego i podziału terytorialnego kraju (w skali jednego roku). Biuletyn URM, nr 4-5, lipiec-sierpień 1992.
• Informacje o euroregionie Nysa: "Nowiny Jeleniogórskie" 1992 nr 9 (z 26 II), nr 18 (z 29 V), nr 28 (z 8 VI), nr 26 (z 2 IX), nr 38 (z 16 IX), nr 52 (z 15 XII).
• Informationsbroschüre. Gronau: Arbeitsgemeinschaft Europäischer Grenzregionen (AGEG), März 1991.
• Iwanek M.: Zarys dziejów obszarów wchodzących obecnie w skład euroregionu Nysa. [w:] Euroregion Nysa - trzy lata doświadczeń. "Biuletyn PAN IGiPZ", nr 7. Warszawa, grudzień 1994.
• Jadach H.: Problemy planowania przestrzennego we współpracy przygranicznej na przykładzie euroregionu Nysa. Wrocław-Jelenia Góra: AE 1992 (praca magisterska - maszynopis).
• Jakubiec J.: Euroregion Nysa - geneza, struktura, funkcjonowanie. "Biuletyn Informacyjny Euroregionu Nysa", nr 9/10. Jelenia Góra, maj-czerwiec 1994.
• Jakubiec J.: Quo vadis euroregionu Nysa? "Biuletyn Informacyjny Euroregionu Nysa", nr 7, Jelenia Góra 1994.
• Jakubowicz E., Szumowski A.: Czynniki rozwoju obszarów przygranicznych w europejskim procesie integracyjnym. CUP, Biuro Planowania Regionalnego we Wrocławiu. Referat z konferencji Strategiczne problemy rozwoju regionalnego w procesie integracji europejskiej, Opole, 20-22 IV 1995 r. (maszynopis powielony).
• Jałowiecki B.: Kwestia regionalna. "Wspólnota" 1992 nr 15-16 (z 11-18 IV).
• Jarzyna F.: Umowy graniczne PRL. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze 1974.
• Jedlińska M.: Gospodarka turystyczna - specjalność euroregionu Nysa? [w:] Euroregion Nysa X - trzy łata doświadczeń. "Biuletyn PAN IGiPZ", nr 7. Warszawa, grudzień 1994.
• Jeleniogórskie. Samorząd terytorialny na półmetku - kadencja 1990-1994. Jelenia Góra: WUS 1992.
• Jenik A.: Struktura instytucjonalna i niektóre kierunki polityki gospodarczej Unii Europejskiej. [w:] Polityka ekonomiczna pod red. B. Winiarski. Wyd. 2. Wrocław: Wyd. AE 1994.
• Kachniarz M.: Funkcje ekonomiczne euroregionu Nysa. [w:] Euroregion Nysa - trzy lata doświadczeń. "Biuletyn IGiPZ", nr 7. Warszawa, grudzień 1994.
• Klaassen L.H.: Myśl i praktyka ekonomiczna a przestrzeń. Łódź: Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego 1988.
• Kleer J.: Niemcy - druga strona medalu. Rewolucja odgórna. "Polityka" 1993 nr 9 (z 7 II).
• Klir J.G.: Ogólna teoria systemów. Przegląd wstępny. Polifoniczna ogólna teoria systemów. Warszawa: WNT 1976.
• Kolipiński J.: Metody rachunku efektywności w miejscowych planowaniu przestrzennym. Warszawa : PWN 1970. "Studia KPZK PAN", t. XXXII.
• Kolipiński J.: Systemy przestrzenne jako środowisko człowieka. Warszawa: PWN 1980. "Studia KPZK PAN", t. LXIII.
• Komorowski S.M.: Bieguny rozwoju czy istnieją? [w:] Studia regionalne w perspektywie doświadczeń międzynarodowych. Warszawa: PWN 1985. "Studia KPZK PAN", t. LXXXII.
• Koncepcja rozwoju gospodarczego euroregionu Nysa. Cz. I. Dornier. grudzień 1993.
• Koncepcja strefy Odra-Nysa-Dolna Warta w planach regionalizacji kraju. Oprac. zesp. pod kier. M. Eckert. Zielona Góra: Związek Gmin Zachodnich, lipiec 1992 (maszynopis powielony).
• Koncepcja wspierania Odry. Berlin: Grupa Firm GOPA, BC. Berlin Consult, wrzesień 1991 (maszynopis powielony).
• Korzeń J.: Doświadczenia z prac nad Koncepcją rozwoju gospodarczego euroregionu Nysa. [w:] Metodyczne i praktyczne problemy statystyki euroregionów. Warszawa-Jelenia Góra: GUS-WUS 1994.
• Korzeń J.: Sprawozdanie dotyczące zagospodarowania przestrzennego w rejonie przygranicznym. Jelenia Góra 1991 (maszynopis powielony).
• Kotyński J.: Koncentracja handlu międzynarodowego w RWPG i EWG. Warszawa: PWN 1987.
• Kowcz R.: Problemy zagospodarowania przygranicza polsko-niemieckiego i polsko-czeskiego w opracowaniach CUP. [w:] Planowanie przestrzenne i rozwój regionalny - współpraca przygraniczna. Jelenia Góra: Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej 1994.
• Kożuchowski H.: Wymiana przygraniczna. [w:] Rozwój społeczno-gospodarczy obszarów przygranicznych. Materiały na konferencję PAN. Wrocław 1979.
• Kulik Z.: Z wizytą w euroregionie Maas-Rhein. [w:] Euroregion Nysa. "Biuletyn Informacyjny" nr 11, 12. Jelenia Góra, lipiec-sierpień 1994.
• Leszczycki S.: Elementy teorii planowania przestrzennego. Praca zbiorowa pod red. K. Secomski. Warszawa: PWN 1972.
• Maciołek M.: Region - problemy z definicją, nieporozumienia i zagrożenia. "Biuletyn URM" nr 13. Warszawa, wrzesień 1991.
• Maier J. [i in.]: Doświadczenia euroregionu Maas-Rhein i przenoszenie ich do euroregionu Egrensis. Zittau, luty 1992 (maszynopis powielony).
• Malchus V.: Landesplanerische und regional-politische Bemühungen der Arbeitgemeinschaft Europäischer Grenzregionen. Hannover 1978. Beiträge der Akademie für Raumforschung und Landesplanung, t. 26.
• Mała konstytucja. Warszawa 1992.
• "Mały Rocznik Statystyczny" 1975. Warszawa: GUS 1975.
• Markowska R.: Problemy współpracy społeczno-gospodarczej gmin przygranicznych na, przykładzie gmin woj. jeleniogórskiego i Górnych Łużyc (Saksonia). Wrocław-Jelenia Góra: AE 1992 (praca magisterska - maszynopis).
• Marshall A.: Principles of Economics. London: Macmillan 1916.
• Maślicka D.: Problemy rozwoju kultury w euroregionie Nysa. [w:] Euroregion Nysa - trzy lata doświadczeń. "Biuletyn IGiPZ PAN", nr 7. Warszawa, grudzień 1994.
• Memorandum uczestników "Dreiländereck" 23-25 V 1991. Zittau 1991 (maszynopis powielony).
• Miros K.: Euroregion Nysa. [w:] Węzłowe problemy współpracy przygranicznej. "Biuletyn IGiPZ PAN" nr 5. Warszawa, sierpień 1994.
• Miszczuk A.: Zarys koncepcji nadbużańskiego regionu transgranicznego. [w:] Problematyka wschodniego obszaru pogranicza. Biuletyn IGiPZ PAN nr 2. Warszawa, lipiec 1993.
• Modernizacja przejść z Niemcami. "Rzeczpospolita" 1994 nr 261 (z 20 XI).
• Mudrich G.: Rada Europy i ponadgraniczna współpraca w Europie. Rada Europy, Strasburg, 16 września 1991 (maszynopis powielony).
• Myrdal G.: Economic theory and underdeveloped regions. London: Druckworth 1957.
• Narodni vybory c ĆSSR. Praha: Wyd. Ministerstwo vnitra CSR 1987.
• Obrębalski M., Strahl D.: Infrastruktura euroregionu Nysa. [w:] Euroregion Nysa - trzy tata doświadczeń. "Biuletyn IGiPZ PAN", nr 7. Warszawa, grudzień 1994.
• Operacja Phare. "Rzeczpospolita" 1991 nr 295 (z 19 XII).
• Pająkiewicz J.: Rolnictwa i leśnictwo. [w:] Diagnoza stanu rozwoju społeczno-gospodarczego woj. jeleniogórskiego. Praca zbior, pod kier. A. Ginsberta-Geberta. "Prace NA Ekonomicznej we Wrocławiu", nr 363. Wrocław: AE 1986.
• Pająkiewicz J., Przybyła Z.: Rolnictwo i leśnictwo. [w:] Założenia do planu regionalnego na lata 1990-2005. Opracowanie dla Wojewódzkiego Biura Planowania Przestrzennego. Jelenia Góra 1990 (maszynopis).
• Pawłowski W.: Unia opłotków. "Polityka" 1993 nr 9 (z 27 II).
• Perroux F.: Note sur la notion de pôle de croissance. "Économie Appliquée" 1955.
• Piąty rozbiór Polski. "Gazeta Polska" 1993 nr 2.
• Piskozub A.: Regionalizacja Polski - aspekt geograficzny. Biuletyn URM nr 15. Warszawa 1991.
• Plan Stolpego i co dalej? "Gazeta Robotnicza" 1992 (z 20 I).
• Podstawowe węzły układu osadniczego Polski. Warszawa: "Prace KPZK PAN", nr 167 1994.
• Pogranicze niemiecko-polskie jako problem polityki regionalnej. Friedrich-Ebert-Stiftung. Warszawa: IGiPZ PAN 1992.
• Polityka ekonomiczna (wybrane zagadnienia). Praca zbior, pod red. B. Winiarski. Wrocław: Wyd. AE 1991.
• Polityka regionalna w latach 1992-1994. Diagnoza - dylematy - opcje. Warszawa: CUP, listopad 1991.
• Pottier P.: Axes de communication et développement économique. "Revue Économique" nr 14. Paris 1963.
• Powstaje Związek Gmin Zachodnich. "Wspólnota" 1990 nr 27.
• Prawo o stowarzyszeniach. Dz. U. 1989 nr 20 (wraz z późniejszymi zmianami Dz.U. 1990 nr 14).
• Problemy regionalne Polski. "Biuletyn URM" nr 13 1991 (oprac, zbior.).
• Program współpracy Szczecina oraz miast i gmin Pomorza Zachodniego w ramach euroregionu Pomerania. Związek Gmin Zachodnich. Biuro "Trans Consulting". Szczecin, październik 1992.
• Projektowanie i planowanie euroregionu Nysa. "Biuletyn Informacyjny" nr 1. Jelenia Góra: JBPiP, 15. XI. 1991.
• Propozycje działań na rzecz rozwoju regionów przygranicznych Polski. Czechosłowacji i Niemiec. Warszawa: CUP, wrzesień 1991.
• Prudzienica J.: Turystyka, wypoczynek i lecznictwo uzdrowiskowe. [w:] Diagnoza stanu rozwoju społeczno-gospodarczego woj. jeleniogórskiego. Praca zbior., pod kierunkiem A. Ginsbert-Gebert. "Prace Naukowe AE we Wrocławiu" nr 363. Wrocław: Wyd. AE 1986.
• Przegląd Rządowy nr 5. Warszawa, Biuro Prasowe Rządu, listopad 1991.
• Przejścia graniczne w Polsce. "Gazeta Wyborcza" 1992 nr 130 (z 3 VI).
• Przybyła Z.: Aspekty ekologiczne współpracy regionów przygranicznych na przykładzie województw: jeleniogórskiego (PRL), północno- i wschodnioczeskiego (CSRS) oraz drezdeń- skiego (NRD). "Prace Naukowe AE we Wrocławiu" nr 475. Wrocław: AE 1989.
• Przybyła Z.: Dylematy rozwoju euroregionu Nysa. [w:] Planowanie przestrzenne i rozwój regionalny - współpraca przygraniczna. Jelenia Góra: Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnych 1994.
• Przybyła Z.: Euroregiony w Polsce. [w:] Metodyczne i praktyczne problemy statystyki euroregionów. Warszawa-Jelenia Góra: GUS-WUS w Jeleniej Górze 1994.
• Przybyła Z.: Formy i kierunki współpracy społeczno-gospodarczej regionów przygranicznych. "Prace Naukowe AE we Wrocławiu", nr 366. Wrocław: AE 1987.
• Przybyła Z.: Kierunki współpracy gospodarczej regionów przygranicznych na tle ich funkcji ekonomicznych. "Prace Naukowe AE we Wrocławiu", nr 570. Wrocław: Wyd. AE 1991.
• Przybyła Z.: Koncepcja rozwoju gospodarczego dla euroregionu Nysa (próba oceny). [w:] Euroregion Nysa - trzy lata doświadczeń. "Biuletyn IGiPZ PAN" nr 7. Warszawa, grudzień 1994.
• Przybyła Z.: Problemy współpracy kulturalnej regionów przygranicznych w polityce ekonomicznej. "Prace Naukowe AE we Wrocławiu", nr 515. Wrocław: AE 1990.
• Przybyła Z.: Problemy współpracy przygranicznej regionów w procesie urynkowienia gospodarki. [w:] Polityka regionalna w warunkach gospodarki rynkowej. Praca zbiorowa, red. B. Winiarski. Wrocław: Ossolineum 1992.
• Przybyła Z.: Region przygraniczny jako jednostka przestrzenna. "Prace Naukowe AE we Wrocławiu", nr 352. Wrocław: AE 1986.
• Raport o polityce regionalnej. Diagnoza. Warszawa: CUP kwiecień 1993.
• Raport o sytuacji wyjściowej do koncepcji zagospodarowania przestrzennego polsko-niemieckiego obszaru granicznego. Warszawa: IGPiK, czerwiec 1993.
• Rasmussen D.W.: Urban Economics. New York: Harper and Row 1973.
• Ratajczak L.: Polska regionalna (Wielkopolska). Poznań: Unia Wielkopolska 1991.
• Regionalizacja w Polsce w świetle doświadczeń zachodnioeuropejskich. Warszawa: PAN KPZK 1992 nr 160.
• Regulski J.: Ekonomika miast. Warszawa: PWN 1982.
• Rocznik Statystyczny Powiatów 1974. Warszawa: GUS 1974.
• Rocznik Statystyczny Woj. Gorzowskiego 1991. Gorzów Wlkp.: WUS 1991.
• Rocznik Statystyczny Woj. Jeleniogórskiego 1989, Jelenia Góra: WUS 1989.
• Rocznik Statystyczny Woj. Jeleniogórskiego 1991. Jelenia Góra: WUS 1991.
• Rocznik Statystyczny Woj. jeleniogórskiego 1993. Jelenia Góra: WUS 1993.
• Rocznik Statystyczny Woj. Szczecińskiego 1991. Szczecin: WUS 1991.
• Rocznik Statystyczny Woj. Zielonogórskiego 1991. Zielona Góra: WUS 1991.
• Rocznik Statystyczny Województw 1992. Warszawa: GUS 1992.
• Rozlał J.: Bój o spalarnię. "Nowiny Jeleniogórskie" 1994 nr 11 (z 15 III).
• Rozlał J.: Euroregion z rodowodem. "Nowiny Jeleniogórskie" 1993 nr 51 (z 21 XII).
• Rozlał J.: Wszystko będzie Europą. "Nowiny Jeleniogórskie" 1994 nr 2 (z 11 I).
• Rozporządzenie Rady Ministrów o zarządzaniu przejściami granicznymi (z 28 V 1991).
• Rybiński M.: Wyścig do kasy. "Polityka" 1995 nr 9 (z 4 III).
• Rychłowski B.: Podział Polski na regiony ekonomiczne. "Gospodarka Planowa" 1960 nr 1.
• Rykiel Z.: Rozwój regionów stykowych w teorii i badaniach empirycznych. Wrocław: Ossolineum 1991.
• Samorządy terytorialne a współpraca transgraniczna. Europejska Agencja Wspierania Samorządów Lokalnych (maszynopis powielony).
• Sanguin A.L.: L'architecture spatiale des frontières politiques quelques réflections thèorétiques à propos de l'exemple suiss. "Regio Basiliensis" 1983.
• Siatecki A.: Łokietek w grobie się przewraca. "Gazeta Lubuska" 1991 nr 214.
• Siekariew A.W.: O roli przygranicznej, ekonomicznej współpracy ZSRR i państw - członków RWPG w kształtowaniu międzynarodowego socjalistycznego kompleksu gospodarczego. "Zarubieżnyj Mir" 1983 nr 3 (Kijów).
• Skrzydło A.: Euroregiony z udziałem podmiotów polskich jako forma współpracy transgranicznej. "Sprawy Międzynarodowe" 1994 nr 3.
• Skubiszewski za planem Stołpego. "Gazeta Wyborcza" 1992 nr 46 (z 24 II).
• Spengler В.: Projekt Uwertura. Wschód-Zachód jako przykład współpracy przygranicznej. [w:] Rozwój gospodarczy oraz zbliżenie polityczne poprzez przygraniczną współpracę wzdłuż granicy polsko-niemieckiej. Materiały z konferencji w Lubniewicach 1992.
• Spiekerman B.: Możliwości wspierania współpracy przygranicznej przez Europejską Wspólnotę Gospodarczą. Komisja EWG, Dyrekcja Generalna XVI, Polityka regionalna (maszynopis powielony).
• Stasiak A.: Współpraca przygraniczna w koncepcji strategicznego rozwoju kraju (tezy referatu wygłoszonego ha posiedzeniu KP2K PAN 17 VI 1994). Warszawa 1994.
• Stasiak A.: Wybrane problemy zagospodarowania przestrzennego obszarów pogranicza zachodniego i wschodniego Polski. Warszawa 1991 (maszynopis).
• Stasiak A.: Wybrane procesy rozwoju ludnościowego przygranicznego regionu zachodniego Polski. [w:] Problematyka zachodniego obszaru pogranicza. "Biuletyn PAN IGiPZ" nr 1.
• Statisticka ročenka ČSRS 1988. Praha 1988.
• "Statistisches Jahrbuch Sachsen" 1993. Statistisches Landesamt des Freistaates Sachsen 1993.
• Statut Gmin Zachodnich. "Wspólnota" 1990 nr 37.
• Stolpe ma rację. "Polityka" 1992 nr 3 (z 18 I).
• Studium koordynacyjne rozwoju pogranicza polsko-czeskiego. Warszawa: CUP, październik 1993.
• Studium koordynacyjne rozwoju polsko-słowackich obszarów przygranicznych. Warszawa: CUP, czerwiec 1994.
• Sulmicki P.: Teoria rozwoju regionów gospodarczych. Próba sformułowania i wyznaczenia kierunków badań szczegółowych. "Biuletyn PAN KPZK" nr 1(10). Warszawa 1962.
• Syntetyczna informacja o euroregionie Nysa. Biuro koordynatora ERN w Jeleniej Górze (maszynopis powielony).
• Szczegóła H.: Polsko-niemieckie kontakty przygraniczne w latach 1945-1990. [w:] Środkowe Nadodrze. Problemy rozwoju i współpracy z Niemcami. Zielona Góra: Związek Gmin Zachodnich 1992.
• Szlachta J.: Regionalizacja w krajach Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej. "Prace PAN KPZK" nr 160. Warszawa 1992.
• Szlachta J.: Wschodnie tereny przygraniczne jako obszar problemowy. Warszawa: PWE 1976.
• Taniej niż u Aldiego. "Nowiny Jeleniogórskie" 1990 nr 36 (z 15 IX).
• The Regions in the 1990s. Bruxelle-Luxembourg: Commission of the European Communities 1991.
• Traktaty polsko-niemieckie z 14. X. 1990 i 17. VI. 1991 r. Magdeburg 1992. Wyd. MSZ i MSW RFN we współpracy z Ambasadą RP w Kolonii.
• Transgraniczna koncepcja rozwoju i działania dla euroregionu Szprewa-Nysa-Bóbr - zwięzły opis. Friedrichshafen: Dornier GmbH 1993.
• Ulmann M.: Euroregion Nisa. Informacni občasnik ceske časti 1995 nr 7.
• Umowa PRL-NRD o stosunkach prawnych na wspólnej granicy państwowej oraz współpracy i wzajemnej pomocy granicznej. Dz.U. 1970 nr 21, poz. 170 art. 11 pkt 4.
• Ustawa - Prawo celne. Dz.U. 1975 nr 10, poz. 56 (z 26 III).
• Ustawa o dwustopniowym podziale państwa. Dz.U. 1975 nr 16 (z 28 V).
• Ustawa o podziale zadań i kompetencji określonych w ustawach szczegółowych pomiędzy organy gminy a organy administracji rządowej oraz o zmianie niektórych ustaw. Dz.U. 1990, nr 34.
• Ustawa o samorządzie terytorialnym z 8 III 1990 r. Dz. U. 1990 nr 16.
• Walcha H.: Euroregion Neisse-Nisa-Nysa: Möglichkeiten grenzüberschreitender Komunalen Zusammenarbeit. Sankt Augustin: Konrad-Adenauer-Stiftung 1994.
• Warecki A.: Rejony przejść granicznych jako obszary koncentracji handlu i usług - granica zachodnia. [w:] Problematyka zachodniego... "Biuletyn IGiPZ PAN" nr 1. Warszawa 1993.
• Winiarski B.: Gospodarka i polityka regionalna a podział administracyjny Polski na tle nowych uwarunkowań międzynarodowych (maszynopis powielony).
• Winiarski B.: Polityka regionalna. Warszawa: PWE 1984.
• Winiarski B.: Problematyka zagospodarowania zachodnich obszarów przygranicznych Polski. [w:] Rozwój społeczno-ekonomiczny obszarów przygranicznych. Materiały na konferencję PAN. Wrocław 1979.
• Winiarski B.: Problemy "ściany zachodniej" w polityce regionalnej Polski na tle nowych uwarunkowań międzynarodowych (maszynopis powielony - b.m. i d.w.).
• Winiarski B.: Problemy, założenia i kierunki polityki rozwoju regionalnego zachodnich obszarów przygranicznych Polski. Wrocław, lipiec 1992 (maszynopis).
• Winiarski B.: Warianty koncepcji kierunkowania rozwoju regionalnego Polski w latach dziewięćdziesiątych. [w:] Polityka regionalna - kierunki i instrumentacja. Wrocław: Wyd. AE 1994.
• Wirtschaftliche Förderung in den neuen Bundenländern. Bonn: Bundesministerium für Wirtschaft, März 1992.
• Wódtke J.: Pomoc Wspólnot Europejskich dla nowych landów niemieckich. Warszawa: Urząd Rady Ministrów, Biuro ds. Integracji Europejskiej, 1994.
• Wstępne założenia długookresowej koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju. Warszawa: CUP 1993.
• Zagożdżon M.A.: Regiony peryferyjne a zagadnienie peryferyjnych układów osadniczych. "Przegląd Geograficzny" 1980 t. LII z. 4.
• Zawadzki S.M.: Podstawy planowania regionalnego. Warszawa: PWE 1972.
• Żukowska B.: Sami swoi (euroregiony). "Życie Gospodarcze" 1995 nr 6 (z 5 II).
• Żukowska B.: Wpław się nie da. "Życie Gospodarcze" 1992 nr 32 (z 9 VIII).
• Żurawski K.: Założenia i cele statystyczne programu PL-14 'Euroregiony'. [w:] Metodyczne i praktyczne problemy statystyki euroregionów. Warszawa-Jelenia Góra: GUS-WUS 1994.