Biosynteza kwasu cytrynowego przez Aspergillus niger w warunkach jedno- i wielostopniowych hodowli ciągłych

• Autorzy: Jerzy Jan Pietkiewicz

Warianty tytułu

Citric Acid Biosynthesis by Aspergillus niger in One and Multi Stage Continuous Cultures

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W pracy przedstawiono przegląd światowej literatury dotyczącej praktycznych aspektów badań nad produkcją kwasu cytrynowego z udziałem Aspergillus niger. Celem pracy było zwiększenie efektywności produkcji kwasu cytrynowego z sacharozy poprzez stosowanie zasilanych hodowli okresowych i hodowli ciągłych Aspergillus niger.

EN

A review of world literature concerning practical aspects of research on citric acid production with Aspergillus niger is presented in the paper. Studies of the literature show, that citric acid production in submerged batch culture of Aspergillus niger on pure and defined carbohydrate raw materials, is a highly optimized and commonly used process. Attempts of production efficiency improvement should, therefore, concern working out a method of fermentation in which citric acid would be synthesized for a long time with a maximum accumulation rate. The aim of the present work is to increase efficiency of citric acid production from sucrose by using submerged fed batch cultures and continuous cultures of Aspergillus niger. (short original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Biosynteza; Chemia spożywcza; Produkcja

EN

Biosynthesis; Food chemistry; Production

• Czasopismo: Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu. Seria : Monografie i Opracowania (nr 100)
• Rocznik: 2002
• Numer: nr 927
• Strony: 136

Twórcy

autor

Jerzy Jan Pietkiewicz

Bibliografia

• Advances in Citric Acid Technology. International Conference. Bratislava 7-9.10.1996. Ed. by Sitkey V., Minarik M. Bratislava: LikoSpol 1996.
• Agrawal P., Koshy G., Ramseier M.: An Algorithm for Operating a Fed-Batch Fermentor at Optimum Specific Growth Rate. Biotechnol. Bioeng. 1989, 33, s. 115-125.
• Allen G.D., Robinson C.W.: Hydrodynamics and Mass Transfer in Aspergillus niger Fermentation in Bubble Column and Loop Bioreactors. Biotechnol. Bioeng. 1989, 34, s. 731-740.
• Alvarez-Vazquez F., Gonzalez-Alcón C., Torres N.V.: Metabolism of Citric Acid Production by Aspergillus niger: Model Definition, Steady State Analysis and Constrained Optimization of the Citric Acid Production Rate. Biotechnol. Bioeng. 2000, 70(1), s. 82-108.
• Aravantinos-Zafiris G., Tzia C., Oreopoulou V., Thomopoulos C.D.: Fermentation of Orange Processing Wastes for Citric Acid Production. J. Sci. Food Agric. 1994, 65, s. 117-120.
• Arbakariya A., Kari m M.I.A., MdSalleh M.: The Influence of Fermentor Operation on Citric Acid Production by Aspergillus niger under Nitrogen Limitation. ASEAN Food Journal 1995. 10(2), s. 66-69.
• Asenjo J.A., Sun W.H., Spencer J.L.: Optimal Control of Batch Process Involving Simultaneous Enzymatic and Microbial Reactions. Bioprocess Eng. 1996, 14(6), s. 323-329.
• Aspergillus: 50 Years On. Ed. by S.D. Martinelli, J.R. Kinghron. Progress in Industrial Microbiology. Amsterdam-London-New York-Tokyo: Elsevier 1994, vol. 29.
• Avchieva P.B., Vinarov A.Ju., Kozlova I.A.: Biosintez linionnoj kisloty iz glukozy pri nepereryvnoj fermentacji Aspergillus niger. Prikladnaja Biochimija i Mikrobiołogija 1993, 29(4), s. 567-574.
• Bayraktar E., Cicek B., Mehmetoglu U.: Mathematical Modeling of a Packed Bed Bioreactor for the Citric Acid Production. Rev. Chem. Eng. 1999, 15(4), s. 279-292.
• Bayraktar E., Mehmetoglu U.: Production of Citric Acid Using Immobilized Conidia of Aspergillus niger. Appl. Biochem. Biotechnol. 2000, 87(2), s. 117-125.
• Berezhnoj Ju.D. i in.: Limonnaja kislota. Patent ZSRR nr 510509 z 1976 r.
• Berovic M.: Scale Up of Citric Acid Fermentation by Redox Potential Control. Biotechnol. Bioeng. 1999, 64(5), s. 552-557.
• Berovic M., Ci merman A.. Steiner W., Koloini T.: Submerged Citric Acid Fermentation: Rheological Properties of Aspergillus niger Broth in a Stirred Tank Reactor. Appl. Microbiol. Biotechnol. 1991, 34. s. 579-581.
• Bigelis R.: Industrial Products of Biotechnology: Application of Gene Technology. W: Biotechnology. Ed. by H.J. Rehm, G. Reed, vol. 7B. Gene Technology. Ed. by G.K. Jacobson, S.O. Jolly. Weinheim: VCH 1989, s. 229-259.
• Bisping B., Hellfors S., Honecker S., Rehm J.: Formation of Citric Acid and Polyols by - Immobilized Cells of Aspergillus niger. Food Biotechnol. 1990, 4(1), s. 17-23.
• Bizukojć M., Krzysiek L., Ledakowicz S., Stelmach E.: Zmiany elementarnego składu biomasy oraz stężenia wewnątrzkomórkowych jonów amonowych w procesie akumulacji kwasu cytrynowego przez Aspergillus niger. Zeszyty Naukowe Politechniki Łódzkiej. Inżynieria Chemiczna i Procesowa. 1999, 822(26), s. 35-40.
• Bocek P., Gebauer P., Dolnik V., Foret F.: Recent Developments in Isotachophoresis. J. Chromatogr. 1985, 334, s. 157-195.
• Bodie E.A., Bower B., Berka R.M., Dunn-Coleman N.S.: Economically Important Organic Acid atul Enzyme Products. W: Aspergillus: 50 years On. Ed. by S.D. Martinelli. J.R. Kinghorn. Progress in Industrial Microbiology. 1994, 29, s. 561-602.
• Bolach E.: Zastosowanie skrobi ziemniaczanej do fermentacji cytrynowej metodą wgłębną. Praca doktorska. Wrocław: Inst. Technol. Przem. Chem. i Spoż. AE 1978.
• Bolach E.J., Leśniak W., Pietkiewicz J.: Fermentacja wgłębna kwasu cytrynowego na hydrolizatach z mokrego krochmalu rafinowanego. Prace Naukowe AE we Wrocławiu. Technologia 1984, 278, s. 47-58.
• Bolach E., Leśniak W., Ziobrowski J.: Starch Hydrolysis in Citric Acid Fermentation. Acta Alimentaria Polonica 1985, 9(1), s. 97-104.
• Brauer H.: Development and Efficiency of a New Generation of Bioreactors. Part 2: Description of New Bioreactors. Bioprocess Eng. 1988. 3, s. 11-21.
• Brauer H.: Growth of Fungi and Bacteria in the Reciprocating Jet Bioreactor. Bioprocess Eng. 1991, 6, s. 1-15.
• Braun S., Vecht-Lifshitz S.E.: Mycelial Morphology and Metabolite Production. Trends in Biotechnology 1991, 9, s. 63-68.
• Brunner H., Rohr M.: Novel System for Improved Control of Filamentous Microorganisms in Continuous Culture. Appl. Microbiol. 1972, 24(3), s. 521-523.
• Bull A.T., Bushel! M.E.: Environmental Control of Fungal Growth. W: The Filamentous Fungi. Ed. by I.E. Smith, D.R. Berry. London: Edward Arnold 1975, 2.
• Bushell M.E., Bull A.T.: Anaplerotic Metabolism of Aspergillus nidulans and its Effect on Biomass Synthesis in Carbon Limited Chemostat. Arch. Microb. 1981, 128(3), s. 282-287.
• Carter B.L.A., Bull A.T.: Studies of Fungal Growth and Intermediary Carbon Metabolism under Steady and Non-Steady State Conditions. Biotechnol. Bioeng. 1969, 11, s. 785-804.
• Chen H.C.: Response Surface Methodology for Optimizing Citric Acid Fermentation by Aspergillus foetidus. Process Biochem. 1994, 29, s. 399-405.
• Chmiel A.: Badania kinetyki wzrostu i biosyntezy kwasu cytrynowego w hodowli wgłębnej Aspergillus niger. Praca doktorska. Łódź: Politechnika Łódzka 1973.
• Chmiel A.: Kinetic Studies on Citric Acid Production by Aspergillus niger. I. Phases of Mycelium Growth and Product Formation. Acta Microbiologica Polonica, Ser. B. 1975, 7(24), s. 185-193. II. Two-Stage Process. Acta Microbiologica Polonica, Ser. B, 1975, 7(24), s. 237-242.
• Chmiel A.: Biotechnologia. Podstawy mikrobiologiczne i biochemiczne. Warszawa: PWN 1998.
• Chmiel A.: Kinetyka wzrostu grzybów nitkowatych. Post. Mikrobiol., 1977, 16(3), s. 51-77.
• Chmiel A.: Niektóre aspekty biosyntezy produktów metabolizmu drobnoustrojów przemysłowych. Post. Mikrobiol. 1975, 14(1), s. 35-55.
• Choe J., Yoo Y.J.: Effect of Ammonium Ion Concentration and Application to Fed-Batch Culture for Overproduction of Citric Acid. J. Ferm. Bioeng. 1991, 72, s. 106-109.
• Chung B.H., Chang H.N.: Aerobic Fungal Cell Immobilization in a Dual Hollow-Fiber Bioreactor: Continuous Production of a Citric Acid. Biotechnol. Bioeng. 1988, 32, s. 205-212.
• Chung B.H., Chang H.N.: Hollow Fiber Bioreactors with Internal Aerations Circuits. J, Ferment. Bioeng. 1990, 69, s. 175-177.
• Citric Acid Biotechnology. Ed. by B. Kristiansen, M. Mattey, J. Linden. London-Philadelphia: Taylor and Francis 1999.
• Daniel S., Brauer H.: Continuous Production of Citric Acid in the Reciprocating-jet-bioreactor, Bioprocess Eng. 1994, 11, s. 123-127.
• Dawson M.W., Maddox I.S., Boag I.F., Brooks J.D.: Application of Fed-Batch Culture to Citric Acid Production by Aspergillus niger: the Effects of Dilution Rate and Dissolved Oxygen Tension. Biotechnol. Bioeng. 1988, 32, s. 220-226.
• Dawson M.W., Maddox L.S., Brooks J.D.: Effect of Interruptions of Air Supply on Citric Acid Production by Aspergillus niger. Enzyme Microb. Technol. 1986, 8(1), s. 37-40.
• Dawson M.W., Maddox L.S., Brooks J.D.: Evidence for Nitrogen Catabolite Repression During Citric Acid Production by Aspergillus niger under Phosphate Limited Growth. Biotechnol. Bioeng. 1989, 33, s. 1500-1504.
• Eikmeier H., Rehm H.J.: Production of Citric Acid with Immobilized Aspergillus niger. Appl. Microbiol. Biotechnol. 1984, 20, s. 365-370.
• Eikmeier H., Rehm H.J.: Semicontinuous and Continuous Production of Citric Acid Production of Immobilized Cells of Aspergillus niger. Z. Naturforsch. 1987, 42c, s. 408-413.
• Eikmeier H., Rehm H.J.: Stability of Calcium Alginate During Citric Acid Production of Immobilized Aspergillus niger. Appl. Microbiol. Biotechnol. 1987, 26, s. 105-111.
• Eikmeier H., Westmeier F., Rehm H.J.: Morphological Development of A. niger Immobilized in Ca-alginate and K-carrageenan. Appl. Microbiol. Biotechnol. 1984, 19, s. 53-57.
• Elimer E.: Badania nad wykorzystaniem tłuszczów roślinnych do biosyntezy kwasu cytrynowego przez Aspergillus niger. Prace Naukowe AE we Wrocławiu. Monografie i opracowania 1994, 678(105).
• Elimer E.: Citric Acid Production from Rape Seed Oil by Aspergillus niger. Food Technol. Biotechnol. 1998, 36(3), s. 189-192.
• Elimer E.: Fermentacja cytrynowa metodą wgłębną z wielokrotną wymianą podłoża. Przem. Ferm. i Owoc.-Warzyw. 1988, 10, s. 12-13.
• Elimer E.: Próba intensyfikacji procesu fermentacji cytrynowej z udziałem Aspergillus niger IBR-1. Prace Naukowe AE we Wrocławiu. Technologia 1983, 238, s. 73-87.
• Enfors S.O.: Continuous and Fed-Batch Operation of Fermentation Processes. W: Bioprocess Engineering Course. Ed. by M. Berovic. Ljubljana: National Inst, of Chem. 1998, s. 90-127.
• Fiechter A.: Batch and Continuous Culture of Microbial, Plant and Animal Cells. W: Biotechnology. Ed. by H.J. Rehm, G. Reed. Weinheim-Bascl: Verlag Chemie 1981, 1, s. 453-505.
• Fiedurek J.: Wytwarzanie oksydazy glukozowej przez Aspergillus niger. Lublin: Wyd, Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 1992.
• iedurek J., Szczodrak J., Ilczuk Z.: Citric Acid Synthesis by Aspergillus niger Mutants Resistant to 2-deoxy-D-glucose: Decreased Synthesis with Biomass Increase. Acta Microbiologica Polonica. 1988, 36, s. 303-307.
• Fujii N., Yasuda K., Skakibara M.: Effect of Volume Ratio of Cellulose Carriers and Time Interval of Repeated Batch Culture on Citric Acid Productivity by Immobilized Aspergillus niger. J. Ferment. Bioeng. 1994, 78(5), s. 389-393.
• Fundamentals of Biochemical Engineering. Ed. H. Brauer. W: Biotechnology. Ed. by H.J. Rehm, G. Reed. Weinheim: VCH Verlagsgesellschaft mbH. 1985, vol. 2.
• Fungal Biotechnology. Ed. by J.E. Smith, D.R. Berry, B. Kristiansen. London-New York-Toronto-Sydney-San Francisco: Academic Press 1980.
• Gancev I.V.: Nepreryvnyj process broienija pri pmizvodstve limonnoj kisłoty. Nauc. Trudy. Inst. Vinarska Prom. 1975, 14, s. 67-76.
• Garg N., Hang Y.D.: Microbial Production of Organics Acids from Carrot Processing Waste. J. Food Sci. Technol. 1995, 32(2), s. 119-121.
• Gary K.. Sharma C.B.: Continuous Production of Citric Acid by Immobilized Whole Cells of Aspergillus niger. J. Gen. Appl. Microbiol. 1992, 38, s. 605-615.
• Gąsiorek E.: Badania nad biosyntezą kwasu cytrynowego metodą hodowli w podłożu stałym. Praca doktorska. Wrocław: AR 1999.
• Głuszcz P., Michalski H.: Cultivation of Aspergillus niger in a Pilot Plant External-loop Air-lift Bioreactor. FEMS Microbiology Reviews 1994, 14(1), s. 83-88.
• Godó S., Klein J., Bales V., Annus J.: Mixing Time in Airlift Reactors During Citric Acid Fermentation. Bioprocess Eng. 1999, 21(3), s. 245-248.
• Gomez G., Schnabel I., Garrido J.: Pellet Growth and Citric Acid Yield of Aspergillus niger 110. Enzyme Microb. Technol. 1988, 10, s. 188-191.
• Grewal H.S., Kalra K.L.: Fungal Production of Citric Acid. Biotechnology Advances 1995, 13, s. 209-234.
• Guebel D.V., Torres Darias N.V.: Optimization of the Citric Acid Production by Aspergillus niger through a Metabolic Flux Balance Model. EJB Electronic. J. Biotechnol. 2001, 4(1), http://www.ejb.org/content/vol4/issuel/full2
• Gupta J.K., Helding L.G., Jorgensen O.B.: Effect of Sugars, Hydrogen Ion Concentration and Ammonium Nitrate on the Formation of Citric Acid by Aspergillus niger. Acta Microbiologic Academy of Science Hungary 1976, 23, s. 63-67.
• Gupta S., Sharma C.B.: Continuous Production of Citric Acid from Sugarcane Molasses Using a Combination of Submerged Immobilized and Surface Stabilized Cultures of Aspergillus niger KCU 520. Biotechnol. Lett. 1994, 16, s. 599-604.
• Gutierrez-Rojas M., Cordova J., Auria R., Revah S., Favela-Torres E.: Citric Acid and Polyols Production by Aspergillus niger at High Glucose Concentration in Solid State Fermentation on Inert Support. Biotechnol. Lett. 1995, 17(2), s. 219-224.
• Hang Y.D.: Microbial Production of Citric Acid in Fixed-bed Column Bioreactors. Biotechnol. Lett. 1988, 10(6), s. 421-426.
• Hang Y.D., Luh B.S., Woodams E.E.: Microbial Production of Citric Acid by Solid State Fermentation of Kiwi Fruit Peel. J. Food Sci. 1987, 52, s. 226-227.
• Hang Y.D., Woodams E.E.: Apple Pomace: A Potential Substrate for Citric Acid Production by Aspergillus niger. Biotechnol. Lett. 1984, 6(11), s. 763-764.
• Hang Y.D., Woodams E.E.: Grape Pomace: a Novel Substrate for Microbial Production of Citric Acid. Biotechnol. Lett. 1985, 7(4), s. 253-254.
• Hang Y.D., Woodams E.E.: Solid State Fermentation of Apple Pomace for Citric Acid Production. MIRCEN J. 1986, 2, s. 283-287.
• Hang Y.D., Woodams E.E.: Utilization of Grape Pomace for Citric Acid Production by Solid State Fermentation. Am. J. Enol. Vitic. 1986, 37(2), s. 141-142.
• Herman A., Grochowski Z., Twaróg T., Strójwąs Z., Kutermankiewicz M.: Ciągły sposób produkcji kwasu cytrynowego metodą fermentacyjną. Patent PRL Nr 133444 z 1979 r.
• Honecker S., Bisping B., Zhu Yang, Rehm H.J.: Influence of Sucrose Concentration and Phosphate Limitation on Citric Acid Production by Immobilized Cells of Aspergillus niger. Appl. Microbiol. Biotechnol. 1989, 31, s. 17-24.
• Horitsu H., Adachi S., Takahashi Y., Kawai K., Kawano Y.: Production of Citric Acid by Aspergillus niger Immobilized in Polyacrylamide Gels. Appl. Microbiol. Biotechnol. 1985, 22, s. 8-12.
• Horitsu H., Takahashi Y., Adachi S., Xioa R., Hayashi T., Kawai K.: Production of Organic Acids by Immobilized Cells of Fungi. W: Bioreactor Immobilized Enzymes and Cells. Ed. by M. Moo-Young. London-New York: Elsevier Appl. Sci. 1988, s. 287-300.
• Hossain M., Brooks J.D., Maddox L.S.: Production of Citric Acid from Whey Permeate by Fermentation Using Aspergillus niger. N.Z.J. Dairy Sci. Technol. 1983, 18(2), s. 161-168.
• Huang M.Y., Moo-Young M.: Microbe Measurement of Oxygen Concentrations in Mycelial Pellets. Biotechnol. Bioeng. 1973, 15, s. 1193-1197.
• Ilczuk Z.: Mikrobiologiczna synteza kwasów spożywczych. Postępy Mikrobiologii 1987, 26(1-2), s. 119-128.
• Ilczuk Z., Czuba J.: Biosyntezy kwasów spożywczych w badaniach i wdrożeniach krajowych. Cz. I. Kwas cytrynowy. Przem. Ferm. i Owoc.-Warzyw. 1989, 11-12, s. 24-26.
• Janczar M., Pietkiewicz J.: Characterization of Wastes Obtain in Citric Acid Production and Ways of Their Utilization. W: Proceedings of Regional Course of Trilateral Cooperation Austria, Hungary and Slovakia. Environmental Engineering, Bioengineering and Risk Assessment. Ed. by V. Bales, A. Meszaros. Bratislava: Wyd. STU 1998. s. 251-257.
• Joung J.J., Cavit A., Royer G.P.: Immobilization of Growing Cells by Poliethylenoimine Modified Alginate. Appl. Microbiol. Biotechnol. 1987, 14, s. 259-275.
• Kawalec-Pietrenko B., Torłop B.: Sposób prowadzenia procesu fermentacji wgłębnej. Patent Polski Nr 155602 z 1989 r.
• Khare S.K., Jha K., Gandhi A.P.: Citric Acid Production from Okra (soy-residue) by Solid-state Fermentation. Bioresource Technol. 1995, 54, s. 323-325.
• Khare S.K., Jha K., Gandhi A.P.: Use of Agarose-Entrapped Aspergillus niger Cells for the Production of Citric Acid from Soy Whey. App. Microbiol. Biotechnol. 1994, 41(5), s. 571-573.
• Kim K.S., Yoo Y.J., Kim M.H.: Control of Intracellular Ammonium Level Using Specific Oxygen Uptake Rate for Over Production of Citric Acid by Aspergillus niger. J. Ferment. Bioeng. 1995, 79, s. 555-559.
• Kirimura K., Sarangbin S., Rugsaseel S., Usami S.: Citric Acid Production by 2- deoxyglucose-resistant Mutant Strains of Aspergillus niger. Appl. Microbiol. Biotechnol. 1992, 36, s. 573-577.
• Kirimura K., Watanabe T., Sunagawa T., Usami S.: Citric Acid Production from Xylan and Xylan Hydrolysate by Semi-solid Culture of Aspergillus niger. Biosci. Biotechnol. Biochcm. 1999, 63(1), s. 226-228.
• Klasson T.K., Clausen E.C., Gaddy J.L.: Continuous Fermentation for the Production of Citric Acid from Glucose. Appl. Biochem. Biotechnol. 1989, 20, s. 491-509.
• Klein J., Godó S., Bales V.: Pneumatically Mixed Bioreactors - Alternatives of their Application to Fungal Fermentation of Citric Acid. W: 27th Conference SSChE. Proceedings on CD-ROM. Tatranske Matliare: Slovak Univ. of Technol. 22-26 May 2000.
• Kobayashi T., Dedem G.Y., Moo-Young M.: Oxygen Transfer into Mycelial Pellets. Biotechnol. Bioeng. 1973, 15, s. 27-45.
• Kristiansen B., Charley R.: Continuous Process for Production of Citric Acid. W: Advances in Biotechnology. Ed. by M. Moo-Young. New York: Pergamon Press 1981, vol. 1, s. 221-227.
• Kristiansen B., Charley R., Seviour B., Harvey L., Habceb S., Smith J.E.: Overproduction of Metabolites by Filamentous Fungi. W: Overproduction of Microbial Products. Ed. by V. Krumphanzi., B. Sikyta, Z. Vanek. New York: Academic Press 1982, FEMS Symposium 13, s. 195-210.
• Kristiansen B., Sinclair C.G.: Production of Citric Acid in Batch Culture. Biotechnol. Bioeng. 1978, 20, s. 1711-1722.
• Kristiansen B., Sinclair C.G.: Production of Citric Acid in Continuous Culture. Biotechnol. Bioeng., 1979, 21, s. 297-315.
• Krzysiek L., Ledakowicz S.: Mass and Energy Balance. W: Citric Acid Biotechnology. Ed. by B. Kristiansen. M. Mattey. J. Linden. London-Philadelphia: Taylor and Francis 1999, s. 121-133.
• Kubicek C.P.: The Role of Sugar Uptake and Channeling for Citric Acid Accumulation by Aspergillus niger. Food Technol. Biotechnol. 1998, 36(3), s. 173-175.
• Kubicek C.P., Rohr M.: Citric Acid Fermentation. CRC Critical Reviews in Biotechnology 1986, 3(4), s. 331-373.
• Kubicek C.P., Rohr M.: Influence of Manganese on Enzyme Synthesis and Citric Acid Accumulation by Aspergillus niger. Europ. J. Appl. Microbiol. 1977, 4, s. 167-173.
• Kubicek C.P., Witteveen C.F.B., Visser J.: Regulation of Organic Acid Production by Aspergillus. W: The Genus Aspergillus. Ed. by K.A. Powell. New York: Plenum Press. 1994, s. 35-145.
• Kubicek C.P., Zenhentgruber O., Rohr M.: Regulation of Citric Acid Production by Oxygen: Effect of Dissolved Oxygen Tension on Adenylate Levels and Respiration in Aspergillus niger. European J. Appl. Microbiol. Biotechnol. 1980. 9, s. 101-115.
• Kutermankiewicz M.: Badania nad wpływem niektórych składników brzeczki otrzymanej z półproduktów w produkcji cukru na cytrynową fermentację wgłębną. Praca doktorska. Wrocław: Inst. Technol. Przem. Chem. i Spoż. AE 1980.
• Kutermankiewicz M., Leśniak W.: Effect of Medium Purity on Submerged Citric Acid Fermentation Yield (with Particular Emphasis on Mineral Salts Content). Acta Alimentaria Polonica 1989, 15/39(1), s. 97-105.
• Kutermankiewicz M., Leśniak W.: Fermentacja wgłębna kwasu cytrynowego w Wytwórni Kwasu Cytrynowego w Raciborzu - próba oceny. Przem. Ferm. i Owoc.-Warzyw. 1984, 11, s. 26-28.
• Kutermankiewicz M.. Nowak A., Leśniak W., Pietkiewicz J., Podgórski W., Ziobrowski J.: Sposób fermentacji wgłębnej kwasu cytrynowego. Patent PRL Nr 126809 z 1980 r.
• Kwapisz E.: Zagadnienia aeracji we wgłębnej fermentacji cytrynowej. Praca doktorska. Łódź: Politechnika Łódzka 1978.
• Lawrence A.A.: Food Acid Manufacture. Recent Developments. Park Ridge-London: Noyes Data Corporation 1974.
• Lee Y.H., Lee C.W., Chang H.N.: Citric Acid Production by Aspergillus niger Immobilized on Polyurethane Foam. Appl. Microbiol. Bioteehnol. 1989, 30(2), s. 141-143.
• Legisa M., Gradisnik-Grapulin M.: Sudden Substrate Dilution Induces a Higher Rate of Citric Acid Production by Aspergillus niger. App. Environment. Microbiol. 1995, 61, s. 2732-2737.
• Leśniak W.: Badania nad fermentacją kwasu cytrynowego metodą wgłębną. Praca doktorska. Wrocław-Poznań: WSE-WSR 1972.
• Leśniak W.: Fermentation Substrates. W: Citric Acid Biotechnology. Ed. by B. Kristiansen, M. Mattey, J. Linden. London-Philadelphia: Taylor and Francis 1999, s. 149-160.
• Leśniak W.: A Modified Method of Citric Acid Production. Polish Technical Review 1989, 185(5), s. 17-19.
• Leśniak W.: Perspektywy rozwoju produkcji kwasu cytrynowego w Polsce. Przem. Ferm. i Owoc.-Warzyw. 1986, 12, s. 32-33.
• Leśniak W.: Selekcja wysokoaktywnych szczepów Aspergillus niger do fermentacji wgłębnej kwasu cytrynowego. Prace Naukowe AE we Wrocławiu. Technologia 1977, 118(140), s. 21-37.
• Leśniak W., Kutermankiewicz M.: Podstawy produkcji kwasu cytrynowego. Warszawa: STC NOT 1990.
• Leśniak W., Pietkiewicz J., Gąsiorek E., Podgórski W.: Bębnowy bioreaktor laboratoryjny do hodowli drobnoustrojów na podłożach stałych "BIOSOL". Zeszyty Naukowe PŁ Inż. Chem. i Procesowa 1999, 26(822), s. 259-264.
• Leśniak W., Pietkiewicz J., Kutermankiewicz M., Kuczyńska D.: Próby wstępne zastosowania kadzi drożdżowej typu SK-62 do fermentacji wgłębnej kwasu cytrynowego. Przem. Ferm, i Rol. 1997, 21(11), s. 15-17.
• Leśniak W., Pietkiewicz J., Podgórski W.: Charakterystyka porównawcza bioreaktorów stosowanych do biosyntezy kwasu cytrynowego w skali technicznej. Biotechnologia, 1993, 3(22), s. 48-55.
• Leśniak W., Pietkiewicz J., Podgórski W.: Czyste surowce jako substraty biosyntezy kwasu cytrynowego metodą wgłębną. W: II Ogólnopolskie Sympozjum. Biotechnologia w uczelniach technicznych. Materiały. Warszawa 19-20 czerwca 1997. Warszawa: Oficyna Wyd. Politechniki Warszawskiej 1997, s. 149-154.
• Leśniak W., Pietkiewicz J., Podgórski W.: Zastosowanie garbników w procesie biosyntezy kwasu cytrynowego. W: Konferencja Naukowa. Ograniczenie stosowania dodatków do żywności - za i przeciw. Sielinko, 19-20 października 1998. Poznań: Wyd. AR 1998, s. 27-32.
• Leśniak W., Pietkiewicz J., Podgórski W., Gąsiorek E.: Biosynteza kwasu cytrynowego metodą "solid state" - aspekty aparaturowe i technologiczne. W: VI Ogólnokrajowa Konferencja Naukowa. Postępy Inżynierii Bioreaktorowej. Łódź'96. Łódź: Wyd. Kat. Inż. Bioprocesowej PŁ 1996, 6 s.
• Leśniak W., Podgórski W., Pietkiewicz J.: Badanie bioreaktora przemysłowego stosowanego do fermentacji cytrynowej. W: III Ogólnokrajowa Sesja Naukowa. Postępy Inżynierii Bioreaktorowej. Łódź'87. Materiały sesyjne. Red. H. Michalski. Łódź: Wyd. Zakład Poligraf. PŁ 1987, s. 83-94.
• Leśniak W.. Podgórski W., Pietkiewicz J.: Bezodpadowa metoda produkcji kwasu cytrynowego. W: XX Sesja Naukowa KTiChŻ PAN. Optymalne wykorzystanie surowców w produkcji żywności. Streszczenie doniesień. Kraków. Wyd. Zakł. Graf. Politechniki Krakowskiej. 1989, s. 166-167.
• Leśniak W., Podgórski W., Pietkiewicz J.: Biosynteza kwasu cytrynowego w fementorach bezmieszadłowych typu "air-lift". W: XVII Sesja Naukowa KTiChZ PAN. Doskonalenie procesów biotechnologicznych w przemyśle spożywczym. Łódź. 26-27 czerwca 1986. Red. J. Dobrzycki. Łódź: Wyd. EKORNO PŁ 1986, część II, s. 463-466.
• Leśniak W., Podgórski W., Pietkiewicz J.: Możliwość zastosowania hydrolu glukozowego do produkcji kwasu cytrynowego. Przem. Ferm. i Owoc.-Warzyw., 1986, 30(6), s. 22-25.
• Leśniak W., Podgórski W., Pietkiewicz J.: Oddziaływanie mikroelementów występujących w stali bioreaktora na proces biosyntezy kwasu cytrynowego. W: Materiały sesyjne. V Ogólnokrajowa Sesja Naukowa. Postępy Inżynierii Bioreaktorowej. Łódź'93. Biuletyn Ośrodka Badawczo-Rozwojowego Maszyn dla Przetwórstwa Płodów Rolnych. Pleszew 1993, 2/93. s. 79-85.
• Leśniak W., Podgórski W., Pietkiewicz J.: Wymiana masy (wnikanie tlenu) w biorę aktorze typu "air-lift" o pojemności 26 m3 w procesie biosyntezy kwasu cytrynowego. W: II Ogólnokrajowa Sesja Naukowa. Postępy Inżynierii Bioreaktorowej. Łódź'85 oraz III Ogólnopolskie Seminarium. Inżynieria Płynów Nienewtonowskich. Materiały sesyjne. Łódź, 25-27 września 1985 r. Red. H. Michalski. Łódź: Wyd. PŁ 1985, t. 1, s. 68-79.
• Leśniak W., Podgórski W., Pietkiewicz J., Kutermankiewicz M., Kamiński S.: Oczyszczanie kwasu cytrynowego metodą bezcytrynianową. W: Stan i perspektywy produkcji kwasu cytrynowego w Polsce. Wałcz-Wrocław: Wyd. Ośr. Poligraf. AE 1988, s. 69-76.
• Leśniak W., Stawicki S.: Semi-continuous Fermentation of Citric Ac id by Submerged Fermentation. Acta Alimentaria Polonica 1979, 5/29(4). s. 365-377.
• Madajova V., Kaniansky D., Radej Z., Eszenyiova A.: klentifikacia a stanovenie organickych kyselin vznikajucich pri fermentacnej konverzii n-alkanov. Ropa a uhlie 1981, 23. s. 481-488.
• Maddox I.S., Spencer K., Greenwood J.M., Dawson M.W., Brooks J.D.: Production of Citric Acid from Sugar Present in Wood Hemicellulose Using Aspergillus niger and Saccharomycopsis lipolytica. Biotechnol. Lett. 1985, 7(11). s. 815-818.
• Manonmani H.K., Sreekantiah K.R.: Studies on the Conversion of Cellulose Hydrolysate into Citric Acid by Aspergillus niger. Process Biochemistry 1987, 6, s. 92-94.
• Mattey M.: Biochemistry of Citric Acid Production by Yeasts. W: Citric Acid Biotechnology. Ed. by B. Kristiansen, M. Mattey, J. Linden. London-Philadelphia: Taylor and Francis 1999, s. 33-54.
• Mattey M.: The Production of Organic Acids. CRC Critical Reviews in Biotechnology 1992, 12(1/2), s. 87-132.
• Mattey M., Kristiansen B.: A Brief Introduction to Citric Acid Biotechnology. W: Citric Acid Biotechnology. Ed. by B. Kristiansen, M. Mattey, J. Linden. London-Philadelphia: Taylor and Francis 1999, s. 1-9.
• Mclntyre M., McNeil B.: Effect of Carbon Dioxide on Morphology and Product Synthesis in Chemostat Culture of Aspergillus niger A 60. Enzyme Microb. Technol. 1997, 21, s. 479-483.
• Mclntyre M., McNeil B.: Effects of Elevated Dissolved C02 Levels on Batch and Continuous Culture of Aspergillus niger A 60: an Evaluation of Experimental Methods. Appl. Environmental Microbiol. 1997, 63(11), s. 4171-4177.
• Merchuk J.C.: Whey Use Air-lift Bioreactors? TIBTECH 1990, 8(3), s. 66-71.
• Michalski H., Kopeć L.: Zagadnienia projektowania wielostopniowych ciągłych procesów hodowli drobnoustrojów. Metody graficzne. Postępy Mikrobiologii 1977, 16(3), s. 79-94.
• Milsom P.E.: Organie Acids by Fermentation, Especially Citric Acid. W: Food Biotech- nology-2. Ed. by R.D. King, P.S.J. Cheetham. London-New York: Elsevier Applied Science 1998, vol. 2, s. 273-307.
• Milsom P.E., Meers J.L.: Citric Acid. W: Comprehensive Biotechnology. Ed. by M M. Young. Oxford-New York-Toronto-Sydney-Frankfurt: Pergamon Press 1985. 3. s. 665-680.
• Minarik M., Marending T.. Michalik P., Heinzle E.: Citric Acid Production from Starch: Modeling, Optimization and Control. W: Modeling for Improved Bioreactor Performance. Ed. by V. Bales. Bratislava: Male Centrum P.B. 1993, s. 134-153.
• Moser A.: Continuous Cultivation Techniques. W: Biotechnology. Ed. by H.J. Rehm, G. Reed. Weinheim: VCH Verlagsgesellschaft mbH. 1985, vol. 2, s. 285-309.
• Moser A.: Special Cultivation Techniques. W: Biotechnology. Ed. by H.J. Rehm. G. Reed. Weinheim: VCH Verlagsgesellschaft mbH. 1985, vol. 2, s. 311-347.
• Ng A.M.L., Smith J.E., Mcintosh A.F.: Conidiation of Aspergillus niger in Continuous Culture. Arch. Mikrobiol. 1973, 88, s. 119-126.
• Ng A.M.L., Smith I.E., Mcintosh A.K: influence of Dilution Rate on Enzyme Synthesis in Aspergillus niger in Continuous Culture. J. Gen. Microbiol. 1974, 81, s. 425-434.
• Nguyen T.K., Martinkov L., Seichert L., Machek F.: Citric Acid Production by Aspergillus niger Using Media Containing Low Concentrations of Glucose or Corn Starch. Folia Microbiol. (Praha) 1992, 37(6), s. 433-441.
• Novak M., Fencl Z.: Kinetic Analysis of the Relationship between Batch and Continuous Cultivation of Aspergillus niger. Biotechnol. Biocng. 1973, 4, s. 43-52.
• Nowakowska-Waszczuk A.: Niektóre zagadnienia fizjologii wzrostu i biosyntezy kwasu cytrynowego u Aspergillus niger, Post. Mikrobiol. 1975, 14(1), s. 87-106.
• Nowakowska-Waszczuk A., Sokołowski A.: Application of Carbon Balance to Submerged Citric Acid Production by A. niger. Appl. Microbiol. Biotechnol. 1987, 26, s. 363-364.
• Nowe polskie słownictwo biochemiczne. Red. A. Morawiecki. Warszawa: PWN 1983.
• Olsvik E., Tucker K.G., Thomas C.R., Kristiansen B.: Correlation of Aspergillus niger Broth Rheological Properties with Biomass Concentration and the Shape of Mycelial Aggregates. Biotechnol. Bioeng. 1993, 42, s. 1046-1052.
• Omar S.H., Honecker S., Rehm H.J.: A Comparative Study on the Formation of Citric Acid and Polyols and on Morphological Changes of Three Strains of Free and Immobilized Aspergillus niger. App. Microbiol. Biotechnol. 1992. 36, s. 518-524.
• Opracowanie i wdrożenie zmodernizowanej wersji monitora jakości wody AQUAMER do sterowania procesami biotechnologicznymi. Sprawozdanie z realizacji pracy zleconej przez Inst. Inż. Chem. Politechniki Łódzkiej. Umowa nr 0389 z 1986 r. realizowana w ramach CPBR 3.14.20.
• Pallares J., Rodriguez S., Sanroman A.: Citric Acid Production by Immobilized Aspergillus niger in Fluized Bed Reactor. Biotechnol. Techniq. 1996, 10, s. 53-58.
• Papagianni M.: Fungal Morphology. W: Citric Acid Biotechnology. Ed. by B. Kristiansen, M. Mattey, J. Linden. London-Philadelphia: Taylor and Francis 1999, s. 69-84.
• Papagianni M., Mattey M., Kristiansen B.: Hyphal Vacuolation and Fragmentation in Batch and Fed-Batch Culture of Aspergillus niger and Its Relation to Citric Acid Production. Process Biochem. 1999, 35(3-4), s. 359-366.
• Papagianni M., Mattey M., Kristiansen B.: Morphology and Citric Acid Production of Aspergillus niger PM I. Biotechnol. Lett. 1994, 16(9), s. 929-934.
• Pazouki M.. Felse P.A., Sinha J., Panda T: Comparative Studies on Citric Acid Production by Aspergillus niger and Candida lipolytica Using Molasses and Glucose. Bioprocess Eng. 2000, 22(4), s. 353-361.
• Pazouki M., Panda T.: Recovery of Citric Acid - a Review. Bioprocess Eng. 1998, 19(6), s. 435-439.
• Pena-Miranda M.M., Gonzales-Benito G.: Acido cítrico. Alimentación Equipos y Technologia 1994, 13(2), s. 91-98.
• Pena-Miranda M., Gonzales-Benito G.: Morphological Development of Aspergillus niger Immobilized in Ca-Alginate during Continuous Citric Acid Production. Acta Microbiologica Polonica 1994, 43(2), s. 211-221.
• Pietkiewicz I.: Fermentacja wgłębna kwasu cytrynowego na hydrolu poglukozowym. W: Wybrane zagadnienia postępu technicznego w technologii produkcji kwasu cytrynowego. Materiały z Konferencji Technicznej. Ocypel: Wyd. STC NOT 1982, s. 49-53.
• Pietkiewicz J.: Ocena przydatności cukru żółtego do produkcji kwasu cytrynowego metodą fermentacji wgłębnej. W: Stan i perspektywy produkcji kwasu cytrynowego w Polsce. Wrocław-Wałcz: Wyd. Ośr. Poligraf. AE 1988. s. 19-25.
• Pietkiewicz J.: Próby zastosowania syropu glukozowego do wgłębnej fermentacji cytrynowej. Sprawozdanie z realizacji projektu badawczego nr 0846/KBŻ/JP/AE. Wrocław: Kat. Biotechnol. Żywności AE 1996.
• Pietkiewicz J., Janczar M.: Effect of Nitrogen Concentration in the Fermentation Broth on Citric Acid Fermentation by Aspergillus niger. W: Food Biotechnology. Ed. by S. Bielecki. T. Trampcr. J. Polak. Progress in Biotechnology 2000, 17, s. 241-245.
• Pietkiewicz J., Janczar M.: Wpływ zawartości azotu w podłożu fermentacyjnym na przebieg fermentacji cytrynowej. W: XXIX Sesja Naukowa KTiChZ PAN. Procesy technologiczne a jakość żywności. Streszczenia referatów i doniesień naukowych. Olsztyn, 21-23 września 1998. Olsztyn: Wyd. ART 1998, s. 159-161.
• Pietkiewicz J,, Janczar M., Leśniak W.: Próba uproszczenia procesu technologicznego wyodrębniania kwasu cytrynowego z roztworów pofermentacyjnych. W: XXXI Sesja Naukowa KTiChZ PAN. Żywność w dobie ekspansji naukowej: potencjał, oczekiwania, perspektywy. Streszczenia komunikatów naukowych. Poznań: Wyd. AR 2000, s. 298.
• Pietkiewicz J., Kes Z.: Przydatność wybranych środków klarujących do oczyszczania roztworów pofermentacyjnych kwasu cytrynowego. Prace Naukowe AE we Wrocławiu. Technologia 20)0, 833(6), s. 39-47.
• Pietkiewicz I., Leśniak W.: Biotechnologiczne aspekty budowy bioreaktorów pilotowych. Prace Naukowe AE we Wrocławiu. Technologia 2000, 833(6). s. 27-38.
• Pietkiewicz J., Leśniak W.: Metody automatycznej regulacji dopływu substratu w procesie tlenowej hodowli drobnoustrojów. Postępy Mikrobiologii 1984, 23(1), s. 91-101.
• Pietkiewicz J., Leśniak W., Podgórski W.: Biomer. Znak Towarowy (słowny). Polska, nr 100523. Klasy towarowe: 9; 37; 42. Akademia Ekonomiczna, Wrocław. Prawa ochronne przyznane dn. 09.02.1998 r. przez Urząd Patentowy RP.
• Pietkiewicz J., Leśniak W., Podgórski W.: Bioreaktor laboratoryjny. Wzór Użytkowy. Polska, nr W.82273. Akademia Ekonomiczna, Wrocław. Zgłoszenie nr W.82273 z dn. 31.12.1987 r. Prawa ochronne przyznano dn. 02.04.1990 r.
• Pietkiewicz J., Leśniak W., Podgórski W., Ziobrowski J.: Obudowa elektrody pomiarowej. Wzór Użytkowy. Polska, nr 42492. Int. Cl4. GO IN 27/28. Akademia Ekonomiczna, Wrocław. Opublikowany dn. 19.11.1985 r.
• Pietkiewicz J., Leśniak W., Podgórski W., Ziobrowski J.: Urządzenie do prowadzenia laboratoryjnych procesów biotechnologicznych. Wzór Użytkowy. Polska, nr W.82274. Akademia Ekonomiczna, Wrocław. Zgłoszenie nr W.82274 z dn. 31.12.1987 r. Prawa ochronne przyznano dn. 03.04.1990 r.
• Pietkiewicz J., Podgórski W.: Problemy budowy bioreaktorów laboratoryjnych do fermentacji cytrynowej. W: Materiały z seminarium nt. Problemy i tendencje rozwojowe technologii produkcji kwasu cytrynowego. Ocypel, 12-13 września 1985 r. Ocypel: Wyd. STC NOT 1985, s. 23-26.
• Pietkiewicz J., Podgórski W., Leśniak W.: Bioreaktor laboratoryjny BIOMER. W: III Ogólnokrajowa Sesja Naukowa. Postępy Inżynierii Bioreaktorowej Łódź'87. Materiały sesyjne. Red. H. Michalski. Łódź: Wyd. Zakł. Poligraf. PŁ 1987, s. 38-46.
• Pietkiewicz J., Podgórski W., Leśniak W.: Charakterystyka hydrodynamiczna bioreaktorów przemysłowych o pojemności 150 m3 stosowanych do biosyntezy kwasu cytrynowego. W: Materiały sesyjne. IV Ogólnokrajowa Sesja Naukowa. Postępy Inżynierii Bioreaktorowej. Łódź'90. 20-21 września 1990. Red. H. Michalski. Łódź: Wyd. Inst. Inż. Chem. i Procesowej PŁ 1990. s. 11-18.
• Pietkiewicz J., Podgórski W., Leśniak W.: Citric Acid Fermentation on Decationized and Undecationized Dextrose Syrups. W: Advances in Citric Acid Technology. International Conference. Bratislava, Slovak Republic, 7-9.10.1996 r. Ed. by V. Sitkey. M. Minarik. Bratislava: LikoSpol 1996, s. 9.
• Pietkiewicz J., Podgórski W., Leśniak W.: Próby wykorzystania odcieku z biosyntezy dekstranu do produkcji kwasu cytrynowego metodą fermentacji wgłębnej. Prace Naukowe AE we Wrocławiu. Technologia. 1989, 476, s. 77-83.
• Pietkiewicz J., Podgórski W., Leśniak W.: Przydatność różnych typów bioreaktorów do wgłębnej fermentacji cytrynowej w skali produkcyjnej. W: II Ogólnopolskie sympozjum: Biotechnologia w uczelniach technicznych. Materiały. Warszawa 19-20 czerwca 1997. Warszawa: Oficyna Wyd. Politechniki Warszawskiej 1997, s. 161-169.
• Pietkiewicz I., Podgórski W., Leśniak W., Kutermankiewicz M., Nowak A.: Dobór warunków przygotowania inokulum dla wgłębnej fermentacji cytrynowej. W: XXI Sesja Naukowa KTiChŻ PAN. Środowisko a produkcja żywności. Streszczenia doniesień. Warszawa. 3-4.09.1990. Warszawa: Wyd. SGGW-AR 1990, s. 85.
• Pintado J., Murado M.A.. Gonzalez M.P., Miron J., Pastrana L.: Joint Effect of Nitrogen and Phosphorus Concentrations on Citric Acid Production by Different Strains of Aspergillus niger Grown on an Effluent. Biotechnol. Lett. 1993, 15(11), s. 1157-1162.
• Podgórski W.: Sterowanie cytrynową fermentacja wgłębną na podłożu melasowym. Praca doktorska. Wrocław: Inst. Technol. Przem. Chem. i Spoż. AE 1984.
• Podgórski W., Leśniak W., Pietkiewicz L: Indukcja i selekcja mutantów Aspergillus niger dla cytrynowej fermentacji wgłębnej podłoży melasowych. Prace Naukowe AE we Wrocławiu. Technologia 1986, 359, s. 5-16.
• Podgórski W., Leśniak W., Pietkiewicz J.: Melasa jako substrat dla biosyntezy kwasu cytrynowego metodą wgłębną. W: II Ogólnopolskie sympozjum: Biotechnologia w uczelniach technicznych. Materiały. Warszawa 19-20 czerwca 1997. Warszawa: Oficyna Wyd. Politechniki Warszawskiej 1997, s. 155-160.
• Podgórski W., Leśniak W., Pietkiewicz J.: Redox Potential as a Control Parameter in Submerged Citric Acid Fermentation on Beet Molasses. 8lh European Congress on Biotechnology. Book of Abstracts. Budapest 17-21 August 1997. Red. Dr. Nyeste Laszlo. Budapest: Hungarian Biochemical Society 1997, s. 58-59.
• Podgórski W., Leśniak W., Pietkiewicz J.: Wdrożenie technologii produkcji kwasu cytrynowego w PGR BIOROL w Wałczu. W: Stan i perspektywy produkcji kwasu cytrynowego w Polsce. Wałcz 1988. Wrocław: Wyd. Ośr. Poligraf. AE 1988, s. 50-54.
• Podgórski W., Leśniak W., Pietkiewicz J.: Wymiana gazowa pleśni Aspergillus niger jako parametr oceny efektywności biosyntezy kwasu cytrynowego. W: Materiały XXIII Sesji Naukowej KTiChŻ PAN. Postęp w technologii i chemii żywności. Poznań, 17-18 września 1992. Poznań: Wyd. AR 1992, s. 161-164.
• Podgórski W., Leśniak W., Pietkiewicz J., Biegański G., Syganiec B.: Produkcja kwasu cytrynowego metodą wgłębną w Zakładzie Produkcji Biopreparatów PGR BIOROL w Wałczu. Przem. Ferm. i Owoc.-Warzyw., 1989, 33(6), s. 23-25.
• Podgórski W., Pietkiewicz J., Leśniak W.: Citric Acid Biosynthesis on Beet Molasses at Low Oxygenation Level. Chemicke Listy. 1993, 87(9a), s. 157-158.
• Podgórski W., Pietkiewicz J., Leśniak W.: Komputerowy system sterowania procesami biotechnologicznymi w skali badawczej. W: Materiały sesyjne. IV Ogólnokrajowa Sesja Naukowa. Postępy Inżynierii Bioreaktorowej. Łódź'90. 20-21.09.1990. Red. H. Michalski. Łódź: PŁ 1990, s. 27-31.
• Podgórski W., Pietkiewicz J., Leśniak W.: Możliwości zmniejszenia zużycia, energii w procesie biosyntezy kwasu cytrynowego na podłożach syntetycznych. W: XXIV Sesja Naukowa KTiChŻ PAN. Jakość żywności - uwarunkowania surowcowe i technologiczne. Referaty. Wrocław. 29-30 czerwca 1993. Wrocław: Wydz. Technol. Żywności AR 1993, s. 297-301.
• Podgórski W., Pietkiewicz J., Leśniak W.: Określenie przydatności bioreaktora przemysłowego o pojemności 10 m3 dla biosyntezy kwasu cytrynowego. Prace Naukowe AE we Wrocławiu. Technologia 1989, 476, s. 63-76.
• Podgórski W., Pietkiewicz J., Owoc M., Leśniak W.: Inteligentny system wspomagający realizację procesów biotechnologicznych. W: III Krajowa Konferencja. Komputerowe wspomaganie badań naukowych. III KK KOWBAN'96. Materiały. Wrocław - Polanica Zdrój, 17-19.10.1996. Wrocław: WNT 1996, s. 77-82.
• Poradnik mikrobiologa w przemyśle fermentacyjnym i owocowo-warzywnym. Praca zbiorowa. Warszawa: WPLiS 1958.
• Poulsen B.R., Iversen J.L.: Membrane Sparger in Bubble Column, Airlift and Combined, Membrane - ring Sparger Bioreactors. Biotechnol. Bioeng. 1999, 64(4), s. 452-454.
• Pożyteczny Aspergillus niger. Rozmowa z dr. inż. Jerzym Pietkiewiczem z Katedry Biotechnologii Żywności Akademii Ekonomicznej z Wrocławia. W: Fermentacja. Przemysł Piwowarski, Spirytusowy i Winiarski. Branżowy Biuletyn Informacyjno-Reklamowy. Racibórz: Wyd. Agencja Agro-Tech. Luty'97, 3(72), s. 13.
• Raimbault M.: General and Microbiological Aspects of Solid Substrates Fermentation. EJB Electronic I, Biotechnol. 1998, 1(3), http://www.ejb.org
• Rakshit S.K., Khan N.H., Lakshmi K.V.: A Fed Batch Surface Culture Process for the Production of Citric Acid with Reuse of Aspergillus niger Mycelia. Bioprocess Eng. 1994, 11(5), s. 199-201.
• Ricica J., Dobersky P.: Complex Systems. W: Continuous Cultures of Cells. Ed. by P.H. Calcott. Boca Raton: CRC Press 1981, 1, s. 63-96.
• Righelato R.C., Se Pirt S.J.: Improved Control of Organism Concentration in Continuous Culture of Filamentous Microorganism. J. Appl. Bacteriol. 1967, 30, s. 246-250.
• Riley G.L., Tucker K.G., Paul G.C., Thomas C.R.: Effect of Biomass Concentration and Mycelial Morphology on Fermentation Broth Rheology. Biotechnol. Bioeng. 2000, 68(2), s. 160-172.
• Rohr M.: A Century of Citric Acid Fermentation and Research. Food Technology and Biotechnology 1998, 36, s. 163-171.
• Rohr M., Kubicek C.P., Kominek J.: Citric Acid. W: Biotechnology. Ed. by H.J. Rehm, G. Reed, A. Piihler, S. Stadler. Weinheim: Verlag Chemie 1996, 6, s. 307-345.
• Rohr M., Kubicek C.P., Kominek J.: Industrial Acids and Other Small Molecules. W: Aspergillus. Biology and Industrial Applications. Ed. by J.W. Bennett, M.A. Klich. Biotechnology Series. Boston-Wellington: Butterworth-Heinemann 1992, 23, s. 91-131.
• Rohr M., Zehentgruber Q., Kubicek C.P.: Kinetics of Biomass Formation and Citric Acid Production by Aspergillus niger on Pilot Scale. Biotechnol. Bioeng. 1981, 23, s. 2433-2445.
• Ross N.G., Wilkin G.D.: Continuous Microbiological Processes Involving Filamentous Micro-Organisms. Patent Anglii Nr 1133875 z 1966 r.
• Roukas T.: Carob Pod: a New Substrate for Citric Acid Production by Aspergillus niger. Appl. Biochem. Biotechnol. 1998, 74(1), s. 43-53.
• Roukas T.: Citric Acid Production from Carob Pod by Solid-State Fermentation. Enzyme Microbial Technoi. 1999, 24(1-2), s. 54-59.
• Roukas T., Harvey L.: The Effect of pH on Production of Citric Acid and Gluconic Acid from Beet Molasses Using Continuous Culture. Biotechnol. Lett. 1988, 10, s. 289-294.
• Roukas T., Kotzekidou P.: Influence of Some Trace Metals and Stimulants on Citric Acid Production from Brewery Wastes by Aspergillus niger. Enzyme Microbial Technol. 1987, 9(5), s. 291-294.
• Rugsaseel S., Kirimura K., Usami S.: Selection of Mutants of Aspergillus niger Showing Enhanced Productivity of Citric Acid from Starch in Shaking Culture. J. Ferment, Bioeng. 1993, 75, s. 226-228.
• Ruijter G.J.G., Visser J.: Strain Improvement. W: Citric Acid Biotechnology. Ed. by B. Kristiansen, M. Mattey, J. Linden. London-Philadelphia: Taylor and Francis 1999, s. 55-68.
• Rymowicz W.: Biosynteza kwasu cytrynowego z glukozy przez wolne i immobilizowane komórki drożdży Yarrowia lipolytica w systemach ciągłych. Zeszyty Naukowe AR we Wrocławiu. Rozprawy 1998, 329.
• Rymowicz W.: Optymalizacja procesu biosyntezy kwasu cytrynowego z glukozy przez szczep Y. Lipolytica A-101. Zeszyty Naukowe AR we Wrocławiu. Technologia Żywności 1995, 273, s. 7-20.
• Saha M.L., Sakai Y., Takahashi F.: Citric Acid Fermentation by Magnetic Drum Contactor: Use of Methanol and Ethanol for Higher Production. J. Bioscience and Bioeng. 1999, 87(3), s. 394-396.
• Saha M.L., Takahashi F.: Continuous Citric Acid Fermentation by Magnetic Rotating Biological Contactors Using Aspergillus niger AJ 117173. J. Ferment. Bioeng. 1997, 84, s. 244-248.
• Sakurai A., Imai H.: Effect of Operational Conditions on the Rate of Citric Acid Production by Rotating Disk Contactor Using Aspergillus niger. J. Ferment. Bioeng. 1992, 73, s. 251-254.
• Sakurai A., Imai H.. Ejiri T., Endoh K., Usami S.: Citric Acid Production by Surface Culture Using Aspergillus niger: Kinetics and Simulation. J. Ferment. Bioeng. 1991, 72, s. 15-19.
• Sakurai A., Imai H.. Takenaka Y., Sakakibara M.: Simulation of Citric Acid Production by Rotating Disk Contactor. Biotechnol. Bioeng. 1997, 56(6). s. 689-696.
• Sakurai A., Itoh M., Sakakibara M., Saito H., Fujita M.: Citric Acid Production by Aspergillus niger Immobilized on Porous Cellulose Beads. J. Chem. Technol. Biotechnol. 1997, 70(2), s. 157-162.
• Sarangbin S., Kirimura K., Usami S.: Citric Acid Production from Cellobiose by 2-deo.xyglucose-resistant Mutant Strains of Aspergillus niger in Semi-solid Culture. Appl. Microbiol. Biotechnol. 1993, 40, s. 206-210.
• Schierholt J.: Fermentation Processes for the Production of Citric Acid. Process Biochem. 1977, 12(9), s. 20-21.
• Shankaranand V.S., Lonsane B.K.: Coffee Husk: an Inexpensive Substrate for Production of Citric Acid by Aspergillus niger in a Solid-state Fermentation System. World J. Microbiol. Biotechnol. 1994, 10, s. 165-168.
• Shankaranand V.S., Lonsane B.K.: Sugarcane-pressmud as a Novel Substrate for Production of Citric Acid by Solid-state Fermentation. World J. Microbiol. Biotechnol. 1993, 9, s. 377-380.
• Shankaranand V.S., Lonsane B.K.: Wheat Bran as a Substrate for Production of Citric Acid by Aspergillus niger CFTRI 6 in Solid State Fermentation System: Titre and Yield Improvements. Chem. Mikrobiol. Technol. Lebensm. 1992, 14, s. 33-39.
• Shepard M.W.: Method of Producing Citric Acid by Fermentation. Patent USA Nr 3083144 z 1963 r.
• Siebert D., Hustede H.: Citronensüre-Fermentation - biotechnologische Probleme und Möglichkeiten der Rechnersteuerung. Chem.-Ing.-Tech. 1982, 54(7), s. 659-669.
• Soczyński S.: Szybka metoda oznaczania substancji redukujących, zwłaszcza cukrów. Przem. Spoż. 1955, 9(10), s. 416-418.
• Suzuki A., Sarangbin S., Kirimura K., Usami S.: Direct Production of Citric Acid from Starch by a 2-deoxyglucose - Resistant Mutant Strain of Aspergillus niqer. J. Ferment. Bioeng. 1996, 81(4). s. 320-323.
• Szczodrak J.: Biosynthesis of Citric Acid in Relation to the Activity of Selected Enzymes of the Krebs Cycle in Aspergillus niger Mycelium. Eur. J. Appl. Microbiol. Biotechnol. 1981, 13, s. 107-112.
• Torres N.V.: Modeling Approach to Control of Carbohydrate Metabolism During Citrit Acid Accumulation by Aspergillus niger: I. Model Definition and Stability of the Steady State. Biotechnol. Bioeng. 1994, 44, s. 104-111.
• Torres N.V.: Modeling Approach to Control of Carbohydrate Metabolism During Citric Acid Accumulation by Aspergillus niger: II. Sensitivity Analysis. Biotechnol. Bioeng. 1994, 44, s. 112-118.
• Torres N.V., Riol-Cimas I.M., Wollschek M., Kubicek C.P.: Glucose Transport by Aspergillus niger: the Low-Affinity Carrier is Only Formed During Growth on High Glucose Concentrations. Appl. Microbiol. Biotechnol. 1996, 44, s. 790-794.
• Torres N.V., Voit E.O., Gonzalez-Aicon C.: Optimization of Nonlinear Biotechnological Process with Linear Programming: Application to Citric Acid Production by Aspergillus niger. Biotcchnol. Bioeng. 1996, 49, s. 247-258.
• Torres N.V., Voit E.O., Gonzalez-Alcón C., Rodriguez F.: A Novel Approach for Design an Overexpression Strategy for Metabolic Engineering. Application to the Carbohydrate Metabolism in the Citric Acid Producing Mould Aspergillus niger. Food Technol. Biotechnol. 1998, 36, s. 177-184.
• Trager M., Qazi G.N.: Influence of Constant and Oscillating Dissolved Oxygen Concentration on A. niger. J. Ferment. Bioeng., 1992, 74(5), s. 282-286.
• Tran C.T., Mitchell D.A.: Pineapple Waste: a Novel Substrate for Citric Acid Production by Solid State Fermentation. Biotechnol. Lett. 1995, 17, s. 1107-1110.
• Tucker K.G., Kelly T., Delgrazia P., Thomas C.R.: Fully Automatic Measurement of Mycelial Morphology by Image Analysis. Biotechnol. Progress 1992, 8, s. 353-359.
• Vaija J., Linko P.: Continuous Citric Acid Production by Immobilized Aspergillus niger: Reactor Performance and Kinetics. J. Mol. Catal. 1986, 38, s. 237-253.
• Van de Merbel N.C., Ruijter G.J.G., Lingeman H., Brink man U.A.T., Visser J.: An Automated Monitoring System Using On-line Ultrafiltration and Column Liquid Chromatography for Aspergillus niger Fermentations. Appl. Microbiol. Biotechnol. 1994, 41, s. 658-663.
• Vandenberghe L.P.S., Soccol C.R., Pandey A., Lebeault J.M.: Solid State Fermentation for the Synthesis of Citric Acid by Aspergillus niger. Bioresource Technology 2000, 74(2), s. 175-178.
• Vinarov A., Gordeev L., Meneshutina H., Guseva E.: Modeling of Membrane Bioreactor for Citric Acid Production. Meded. Fac. Landbouwkd. Toegepaste Biol. Wet. (Univ. Gent.) 1998, 63(4a), s. 1195-1198.
• Vodopivec M., Berovic M., Milicić S.: Study of Aspergillus niger Growth on Citric Acid Biosynthesis under Different Dilution Rates on Beet Molasses Substrate. W: Modeling for Improved Bioreactor Performance. Ill Conferences and Poster Abstracts. Brasov: EFB 1995.
• Wang J.L.: Production of Citric Acid by Immobilized Aspergillus niger Using a Rotating Biological Contactor (RBC). Bioresource Technol. 2000, 75(3), s. 245-247.
• Wayman F., Amy H.A., Kristiansen B.: Modeling the Fermentation Process. W: Citric Acid Biotechnology. Ed. by B. Kristiansen, M. Mattey, J. Linden. London-Philadelphia: Taylor and Francis 1999, s. 105-120.
• Wayman F.M., Mattey M.: Simple Diffusion is the Primary Mechanism for Glucose Uptake During the Production Phase of the Aspergillus niger Citric Acid Process. Biotechnol. Bioeng. 2000, 67, s. 451-456.
• Whitaker A.: Fed-Batch Culture. Process Biochem. 1980, 5, s. 10-15, 32.
• Wieczorek A., Michalski H.: Wybrane zagadnienia hodowli ciągłej drobnoustrojów. Postępy Mikrobiologii 1976. 15(1), s. 71-94.
• Wieczorek S., Brauer H.: Continuous Production of Citric Acid with Recirculation of the Fermentation Broth after Product Recovery. Part I: Continuous Production of Citric Acid. Bioprocess Eng. 1998, 18, s. 1-5.
• Wieczorek S., Brauer H .: Continuous Production of Citric Acid with Recirculation of the Fermentation Broth after Product Recovery. Part II: Product Recovery and Recirculation of the Fermentation Broth. Bioprocess Eng. 1998, 18, s. 75-77.
• Wojtatowicz M.: Studia nad biosyntezą kwasów cytrynowych przez szczep drożdży Yarrowia lipolytica A-101 i jego mutanty. Zeszyty Naukowe AR we Wrocławiu. Rozprawy 1991, 96.
• Wojtatowicz M., Marchin G.L., Erickson L.E.: Attempts to Improve Strain A-101 of Yarrowia lipolytica for Citric Acid Production from n-Parajfins. Process Biochem. 1993, 28(7), s. 453-460.
• Wojtatowicz M.. Rymowicz W.: Kinetyka okresowej fermentacji cytrynowej na glukozie i hydrolu glukozowym przy użyciu Yarrowia lipolytica. Przem. Ferm. i Owoc.-Warzyw. 1990, 5, s. 26-28.
• Wojtatowicz M., Rymowicz W., Kautola H.: Comparison of Different Strains of the Yeast Yarrowia lipolytica for Citric Acid Production from Glucose Hydrol. Appl. Biochem. Biotechnol. 1991, 31, s. 165-174.
• Wolschek M.F., Kubicek C.P.: Biochemistry of Citric Acid Accumulation by Aspergillus niger. W: Citric Acid Biotechnology. Ed. by B. Kristiansen, M. Mattey, J. Linden. London-Philadelphia: Taylor and Francis 1999, s. 11-32.
• Xu D.B., Kubicek C.P., Röhr M.: A Comparison of Factors Influencing Citric Acid Production by Aspergillus niger Grown in Submerged Culture and on Filter Paper. Appl. Microbiol. Biotechnol. 1989, 30, s. 444-449.
• Xu D.B., Madrid C P., Röhr M., Kubicek C.P.: The Influence of Type and Concentration of the Carbon Source on Production of Citric Acid by Aspergillus niger. Appl. Microbiol. Biotechnol. 1989, 30. s. 553-558.
• Yigitoglu M., McNeil B.: Ammonium and Citric Acid Supplementation in Batch Cultures of Aspergillus niger B-60. Biotechnol. Lett. 1992, 14, s. 831-836.
• Yigitoglu M., McNeil B.: Citric Acid Production by Sucrose Supplemented Batch Culture and Periodic Operation of Aspergillus niger. Turkish Journal of Chemistry 1993, 17(4), s. 219-224.
• Zagrodzki S., Krzysztofik W.: Ciągła fermentacja cytrynowa melasu przy użyciu anionitu. Acta Microbiologica Polonica 1953, 2(2), s. 209-218.
• Zagrodzki S., Wysocki S., Szwajcowska K., Zagrodzki S.M.: Ciągła metoda powierzchniowej fermentacji cytrynowej. Roczniki Technologii i Chemii Żywności 1969, 15, s. 1-12.
• Zalokar M.: The Fungi - An Advanced Treatise. Ed. by G.C. Ainsworth, A.S. Suseman. London: Academic 1965, 1, rozdz. 14.
• Zgirski A., Gondko R.: Obliczenia biochemiczne. Warszawa: PWN 1998.
• Zheng Y.G., Wang Z., Chen X.L.: Citric Acid Production from the Mash of Dried Sweet-Potato with Its Dregs by Aspergillus niger in an External-Loop Airlift Bioreactor. Process Biochem. 1999, 35(3-4), s. 237-242.
• Ziobrowski J.: Kilka uwag o metodzie oznaczania substancji redukujących, zwłaszcza cukrów. Przem. Spoż. 1964, 18(1), s. 45.
• Żakowska Z.: Wpływ związków przeciwpieniących obecnych w melasach buraczanych na rozwój Aspergillus niger i produkcję kwasu cytrynowego. Zeszyty Naukowe PŁ. Rozprawy Naukowe. 1994, 702(205).
• Żakowska Z., Gabara B.: Changes in Development and Ultrastructure of Aspergillus niger Mycelium in the Presence of Toxic Substances from Molasses in Citric Acid Fermentation Medium. Acta Microbiologica Polonica 1991, 4(3/4), s. 243-254.
• Żakowska Z., Gabara B.: Changes in Development and Ultrastructure of Aspergillus niger Mycelium, Strain with Increased Tolerance to Toxic Substances from Beet Molasses. Acta Microbiologica Polonica 1991, 40(3-4). s. 255-264.
• Żęcin J., Walisch S., Kaczmarowicz G.: Modyfikacja metody spektrofotometrycznej oznaczania kwasu cytrynowego w cieczach fermentacyjnych. Przem. Ferm. i Owoc.-Warzyw. 1979, 23(11), s. 29.
• Żuravskij G.I., Terentieva O.F., Aglish I.V., Fishkova E.S.: Continuous Cultivation of Aspergillus niger in the Production of Citric Acid by Submerged Culture System. Tr. Leningrad. Naucno-Issledovatel. Inst. PiS5. Prom. 1971, 1, s. 27-40.