Obszary metropolitalne we współczesnej przestrzeni społeczno-gospodarczej (studium przypadku)

• Autorzy: Krzysztof Szołek

Warianty tytułu

Metropolitan Areas in Contemporary Socio-Economic Space (Case Study)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Przedstawiono dylematy dotyczące delimitacji obszarów metropolitalnych jako obiektów przestrzennych. Określono miejsce obszarów metropolitalnych w teorii gospodarki przestrzennej. Omówiono rozwój społeczno-gospodarczy obszarów metropolitalnych oraz nowe kierunki rozwoju tych obszarów. Dokonano charakterystyki hiszpańskiego i polskiego układu osadniczego, głównie w ujęciu retrospektywnym. Zaprezentowano także studia przypadków dotyczące działań zmierzających do integracji rozwoju społeczno-gospodarczego dwu obiektów: obszaru metropolitalnego Barcelony i Wrocławskiego Obszaru Metropolitalnego.

EN

Metropolitan areas constitute a particular form of spatial organization and they are perceived as the highest degree of its urbanization. Their functioning in the contemporary world raises a lot of doubts and misgivings among others also those related to the quality of life on their areas. The economic advantages of metropolitan areas embrace easy access to extensive labour market which satisfies the needs of the employees and employers, relatively high incomes from employment and business, the stability of macroeconomic indicators, access to education and knowledge on a high level and high culture. At the same time on these areas suffer from unemployment enclaves, social pathologies of block of flats areas, social exclusion, crime rise and the accumulation of negative impact on the natural environment and the related social and economic costs. The author's intention was not answering all the questions arising in the face of these problems and contradictions. The purpose of the research is an attempt to identify and pinpoint the nature of metropolitan space and to confront experiences of the two countries: Spain and Poland. Spain is an attractive country for research reasons for each scholar preoccupied with analyzing the processes of political transformation in East and Central European countries. Especially Poland and Spain are commonly perceived as similar in various aspects including the demographic plane, socio-economic plane and the countries' territorial organization. There are also other common features in the socio- -cultural sphere (domination of Catholic religion with the parallel secularization of society) and in terms of historical conditions (world power ambitions unfulfilled due to internal conflicts in the 17th and 18th centuries). At the same time one may observe a certain shift in time of the phenomena occurring first in Spain and then after a few or a dozen years in Poland. These circumstances encourage to extrapolate the trends appearing in Spain 10 to 15 years earlier than in Poland. It involves mostly the phenomena and processes of qualitative character but to some extent also quantitative ones. On these grounds one may analyze the issues connected with regionalization of the country including the increase in empowering the regional or local communities and also in metropolitan areas. The results of such research may facilitate the prediction of processes and phenomena which we could not have guessed otherwise. Due to the so-formulated research task, among the research methods utilized by the author the most prevalent ones are the descriptive and the comparative analysis and uncomplicated statistical methods. Such an approach is justified by the author's conclusion that in social sciences the most basic research tool becomes the description which is used more widely and more often than more analytical methods. Numerical analyses of the phenomena in contemporary descriptions constitute a background for a deeper scrutiny which uses interview techniques and draws from descriptions attempting to discover what determines the specifics of a locality and community. The greatest cognitive difficulties in research usually concern the identification of crucial terms analyzed further. Hence, as first were presented the essential dilemmas related to delimitation of metropolitan areas as economic and spatial entities. Within the context of articulating the basic terms, it was vital to present fundamental concepts of delimitation and typology of metropolitan areas. A separate requirement was determining the position of metropolitan areas in the field of spatial economy. Additionally, the author aimed at finding out the economic aspects of functioning such complex socio-economic objects as metropolitan areas. In the following part of the monograph the author presented some information on the shape of the contemporary system of metropolitan areas on the global scale. New conditions and directions of their development have been discussed within this context. The characteristics of the Spanish and Polish settlement system have been conducted mainly in a retrospective sense. The purpose of this research was an endeavor to find a solution to the problem concerning the possibility of using Spanish experiences for the analyses carried out for Polish conditions. The final parts of the book contain case studies of spatial objects which are similar in terms of analogous activities initiated in them. These activities are leading to the integration of development. The areas in question are metropolitan areas of Barcelona and Wroclaw. The undertaken activities were bottom-up in nature, independent of the legal and administrative system which itself is inadequate within the functional structure. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Sekularyzacja; Obszar metropolitalny; Gospodarka przestrzenna; Rozwój społeczno-gospodarczy; Rozwój regionalny; Urbanizacja; Analiza porównawcza; Studium przypadku

EN

Secularization; Metropolitan area; Spatial economy; Social economic development; Regional development; Urbanisation; Comparative analysis; Case study

• Czasopismo: Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu. Seria : Monografie i Opracowania (nr 100)
• Rocznik: 2006
• Numer: nr 1135
• Strony: 198

Twórcy

autor

Krzysztof Szołek

Bibliografia

• About Metropolitan and Micropolitan Statistical Areas, The United States Office of Management and Budget, New York 2004, http://www.census.gov/population/www/estimates/aboutmetro.html.
• Adorno T., Socjologia i dialektyka, [w:] Kryzys i schizma 2. Antyscjentystyczne tendencje w socjologii współczesnej, red. E. Mokrzycki, PIW, Warszawa 1984.
• Agenda 2000 Pour une Union plus forte et plus large, Commission Européenne, Bulletin de 1' Union Européenne, Supplément 5/97.
• Baigorri A., La red urbana ibérica, [w:] L. de la Macorra y M. Brandâo, La economia ibérica: una fértil apuesta defuturo, Editera Régional de Extremadura, Mérida 1999.
• Banas S., Globalizacja, jej dotychczasowe skutki i prognozowany dalszy rozwój, [w:] Internacjonalizacja i globalizacja przedsiębiorstwa i gospodarki, t. 1, red. J. Rymarczyk, W. Michalczyk, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu nr 930, Wydawnictwo AE, Wrocław 2002.
• Beaujeu-Garnier J., Chabot G., Zarys geografii miast, PWE, Warszawa 1971.
• Begg D. i in., Makroekonomia, PWE, Warszawa 1999.
• Blanchard R., Grenoble: étude de géographie urbaine, Grenoble 1911.
• Blaug M., Teoria ekonomii. Ujęcie retrospektywne. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000.
• Broniewski S., Ekonomiczne podstawy planowania wielkości miast, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 1966.
• Broszkiewicz R., Korenik S., Szołek K., Integracja rozwoju aglomeracji miejskiej na przykładzie wrocławskiego układu metropolitalnego, Biuletyn KPZK nr 208, PAN, Warszawa 2003.
• Broszkiewicz R., Korenik S., Szołek K., Strategia integracji gospodarczo-przestrzennej aglomeracji wrocławskiej, [w:] Wrocław 2000 Plus. Studia nad strategią miasta, z. 4 (40), Biuro Rozwoju Wrocławia, Wrocław 2001.
• Broszkiewicz R., Gospodarka mieniem komunalnym, [w:] Promowanie rozwoju lokalnego i regionalnego, red. B. Winiarski, L. Patrzałek, Wydawnictwo Samorządowe Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej, Warszawa 1994.
• Broszkiewicz R., Podstawy gospodarki miejskiej, Wydawnictwo AE, Wrocław 1997.
• Brzeziński W., Plan zagospodarowania przestrzennego, PWN, Warszawa 1961.
• Capel H., Ciencia, innovacion tecnológica y desarrollo económico en la ciudad contemporânea, "Revista Electrónica de Geografia y Ciencias Sociales", Universidad de Barcelona, nr 23, Barcelona 1998.
• Castells M., Kwestia miejska, PWN, Warszawa 1982.
• Castells M., Société en reseau, Wydawnictwo Fayard, Paryż 1998.
• Childe V.G., The Urban Revolution, "Town Planning Review", IV 1950.
• Correa Garcia M.D., Maluqer y Amorós S., Efectos regionales del presupuesto europeo en Espana, Generalität de Catalunya, Institut d'Estudis Autonomies, Barcelona 1998.
• Czarnecki W. (red.), Planowanie miast i osiedli, PWN, Warszawa-Poznań 1960.
• Dąbrowski A., Wybrane teorie rozwoju regionalnego i ich znaczenie w polityce ekonomicznej, [w:] Dylematy i osiągnięcia polskiej polityki transformacji gospodarczej, red. H. Ćwikliński, G. Szczodrowski, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 1995.
• Documenta num. III Plan Estratégico Metropolitano de Barcelona, Barcelona 2003.
• Domański R., Miasto innowacyjne, Studia KPZK t. CIX, PWN, Warszawa 2000.
• Domański R., Przestrzenna transformacja gospodarki, PWN, Warszawa 1997.
• Domański R., Gospodarka przestrzenna. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002.
• Domański R., Zasady geografii społeczno-ekonomicznej. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa-Poznań 2000.
• Dunning J.H. (red.), Governments, Globalization and International Business, Oxford University Press, Oxford 1999.
• Dziadek, Sieć komunikacyjna w ośrodkach zurbanizowanych, Wydawnictwo AE, Katowice 1992.
• Dziewoński K., Grabowiecki R., Karłowicz R., Zarzycki J., Pojęcie i terminologia dotycząca aglomeracji miejskich. Próba podsumowania dyskusji, [w:] Aglomeracje miejskie w Polsce - pojęcie i terminologia, Biuletyn KPZK nr 79, Warszawa 1973.
• Dziewoński K., Baza ekonomiczna i struktura funkcjonalna miast. Studium rozwoju pojęć, metod i ich zastosowań, PWN, Warszawa 1971.
• Dziewoński K., Studium rozwoju pojęć, metod i ich zastosowań. Baza ekonomiczna i struktura funkcjonalna miast, "Prace Geograficzne IG PAN" nr 87, PWN, Warszawa 1971.
• Dziewoński K., W sprawie podstawowych pojąć i terminów używanych w analizie i planowaniu wielkich aglomeracji miejskich, [w:] Aglomeracje miejskie w Polsce -pojadę i terminologia, Biuletyn KPZK nr 79, Warszawa 1973.
• Eberhard! P., Herman S., Podstawowe pojęcia dotyczące zagadnień aglomeracji miejskich, [w:] Aglomeracje miejskie w Polsce - pojęcie i terminologia, Biuletyn KPZK nr 79, Warszawa 1973.
• Entitat Metropolitana del Medi Ambient (EMA), www.bcn2000.es/es/3_plan_ambito.
• Entitat Metropolitana del Transport (EMT), www.bcn2000.es/es/3_plan_ambito.
• Espînola J.R. de, Población y economia regional en Espana 1960-1996, Documentos de Trabajo de la Facultad de Ciencias Económicas y Empresariales, Universidad Complutense de Madrid, Madryt 1998.
• Espînola J.R., Economia regional y sistema urbano de Espana en 1996, Documentos de Trabajo de la Facultad de Ciencias Económicas y Empresariales, Universidad Complutense de Madrid, Madryt 1998.
• Fleck L., Powstanie i rozwój faktu naukowego. Wprowadzenie do nauki o stylu myślowym i kolektywie myślowym, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1986.
• Friedmann J., Wolff G., World City Formation: an Agenda for Research and Action, "International Journal of Urban and Regional Research" 1982, vol. 6.
• Friedmann J., Regional Development in Industrialized Countries: Endogenous or Self-Reliant [w:] M. Bassand i in., Self-Reliant Development in Europe. Theory, Problems, Action, Aldershot 1986.
• Friedmann J., Urbanization, Planning and National Development, Beverly Hills, California, London 1973.
• Furmankiewicz M., Funkcjonalno-przestrzenne sieci współpracy samorządów lokalnych, "Studia Regionalne i Lokalne" 2002 nr 1.
• Gaczek W.M., Struktura innowacyjności przemysłu Poznania i Wielkopolski jako czynnik konkurencyjności regionu, [w:] Aglomeracja miejska i jej znaczenie dla konkurencyjności miast i regionów, red. K. Szołek, Biblioteka Regionalistyki nr 2 (1/2002), Wydawnictwo KPEiESR Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, Wrocław 2002.
• Garcfa Cano M.L, La importancia de las ciudades en la estructura politico de la Monarqufa His-panica en la época de Felipe II, Tiempo y Espacio, Caracas 1992.
• Geddes P., Cities in Evolution, London 1915.
• George P., Miasto, PWN, Warszawa 1956.
• George P., Prods de Géographie Urbaine, PUF, Paryż 1964.
• Gontarski Z., Obszary metropolitalne w Polsce, Biuletyn KPZK nr 109, Warszawa 1980.
• Gontarski Z., W sprawie delimitacji i typologii wielkomiejskich układów osadniczych (obszarów metropolitalnych), [w:] Aglomeracje miejskie w Polsce - pojęcie i terminologia. Biuletyn KPZK nr 79, Warszawa 1973.
• Goodall B., The Penguin Dictionary of Human Geography, Penguin Books, London 1987.
• Gorynia M., Internacjonalizacja gospodarki a polityka gospodarcza w warunkach integracji i globalizacji, [w:] Internacjonalizacja i globalizacja przedsiębiorstwa i gospodarki, red. J. Rymarczyk, W. Michalczyk, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu nr 930, Wydawnictwo AE, Wrocław 2002.
• Gorzelak G., Jałowiecki B., Konkurencyjność regionów, "Studia Regionalne i Lokalne" 2000 nr 1(1), Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2000.
• Gorzelak G., Jałowiecki B., Problematyka społeczna w gospodarce przestrzennej, [w:] Współczesne problemy rozwoju regionalnego, red. T. Marszał, M. Opałło. Biuletyn KPZK z. 180, PAN, Warszawa 1998.
• Gorzelak G., Jakie są szansę polskich regionów w integrowanej Europie? http://www.prezydent.pl/ser/index.php3 ?tem_ID=4490.
• Gorzelak G., Uwarunkowania długofalowej strategii rozwoju Polski wschodniej, [w:] Gospodarka, przestrzeń, środowisko, red. A. Stasiak, Wydawnictwo WSE, Białystok 2001.
• Governments, Globalization and International Business, red. J.H. Dunning, Oxford University Press, Oxford 1999.
• Gras N.S.B., An Introduction to Economic History, New York 1922.
• Grzeszczak J., Bieguny wzrostu a formy przestrzeni spolaryzowanej, Uniwersytet Wrocławski, "Prace Geograficzne" nr 173, Wrocław 1999.
• Grzeszczak J., Tendencje kontrurbanizacyjne w krajach Europy Zachodniej, "Prace Geograficzne" IGiPZ PAN nr 167, Warszawa 1996.
• Harańczyk A., Miasta Polski w procesie globalizacji gospodarki. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998.
• Hausner J., Posfordowski paradygmat przemysłowy, "Gospodarka Narodowa" 1994 nr 4.
• Herbst M., Koniunktura gospodarcza metropolii, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2003.
• Hirschman A.O., The Strategy of Economic Development, London 1958.
• Huntington S.P., Zderzenie cywilizacji. Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA, Warszawa 2005.
• Jałowiecki B., Szczepański M.S., Miasto i przestrzeń w perspektywie socjologicznej. Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2002.
• Jałowiecki B., Miasta w sieciach, [w:] Kształtowanie ładu przestrzennego polskich metropolii w procesie transformacji ustrojowej III RP, Biuletyn KPZK, z. 193, PAN, Warszawa 2001.
• Jałowiecki B., Metropolie, Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania w Białymstoku, Białystok 1999.
• Jałowiecki B., Przestrzeń historyczna, regionalizacja, regionalizm, [w:] Oblicza polskich regionów, red. B. Jałowiecki, Wydawnictwo EUROREG, Warszawa 1996.
• Jałowiecki B., Współczesne przekształcenia struktury osadniczej i przestrzeni miejskiej, [w:] Cywilizacja informacyjna a przekształcenia przestrzeni. Zmiany strukturalne metropolii polskich, red. J. Kołodziejski, T. Parteka, Biuletyn KPZK z. 186, PAN, Warszawa 1999.
• Jałowiecki B., Rozwój i kształtowanie krajowego systemu osadniczego, [w:] Ogólna koncepcja rozwoju krajowego systemu osadniczego oraz główne problemy jego racjonalnego kształtowania, Towarzystwo Urbanistów Polskich, Warszawa 1986.
• Janicka M., Rynek finansowy w Unii Europejskiej w dobie globalizacji, [w:] Internacjonalizacja i globalizacja przedsiębiorstwa i gospodarki, t. 1, red. J. Rymarczyk, W. Michalczyk, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu nr 930, Wrocław 2002.
• Jaskulska M., Zróżnicowanie regionalne rozwoju gospodarczego Polski w okresie transformacji systemowej. Analiza statystyczna, [w:] Budowanie gospodarki rynkowej w Polsce, Uniwersytet Warszawski, Wydział Nauk Ekonomicznych, Warszawa 1995.
• Karłowicz R., Podstawowe problemy wielkich aglomeracji miejskich, [w:] Aglomeracje miejskie w Polsce -pojęcie i terminologia, Biuletyn KPZK nr 79, Warszawa 1973.
• Kiełczewska-Zaleska M., Geografia osadnictwa, PWN, Warszawa 1972.
• Klasik A., Proaktywna rola metropolii w rozwoju regionów jako wyzwanie strategiczne, [w:] Rola aglomeracji miejskiej w rozwoju regionu, red. K. Szołek, Biblioteka Regionalistyki 2001 nr 1, Wydawnictwo KPEiESR Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, Wrocław 2001.
• Klasik A., Rola metropolii w rozwoju regionalnym, "Opolskie Roczniki Ekonomiczne", t. XV, red. Z. Mikołajewicz, Instytut Śląski, Opole 1997.
• Klasik A., Strategie regionalne. Formułowanie i wprowadzanie w życie, Wydawnictwo AE, Katowice 2002.
• Kochanowska D., Kochanowski M., Polskie miasta w procesie globalizacji, "Studia Regionalne i Lokalne" 2000 nr 1 (1).
• Kołodziejski J., Kształtowanie ładu przestrzennego metropolii w procesie równoważenia rozwoju polskiej przestrzeni. Od lądu przestrzennego do lądu zintegrowanego, [w:] Kształtowanie lądu przestrzennego polskich metropolii w procesie transformacji ustrojowej III RP, Biuletyn KPZK, z. 193, PAN, Warszawa 2001.
• Kołodziejski J., Strategia równoważenia rozwoju miast polskich w perspektywie integracji przestrzeni europejskiej, [w:] Rozwój-region-społeczeństwo, red. G. Gorzelak, M.S. Szczepański, T. Zarycki, Europejski Instytut Rozwoju Regionalnego i Lokalnego, Uniwersytet Warszawski, Warszawa - Katowice 2000.
• Kołodziejski J., Strategiczna koncepcja przekształceń polskiej przestrzeni a wyzwania cywilizacyjne XXI w., [w:] Współczesne problemy rozwoju regionalnego, red. T. Marszał, M. Opałło, Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, nr 180, Warszawa 1998.
• Korcelli P., Gawryszewski A., Potrykowska A., Przestrzenna struktura ludności Polski. Tendencje i perspektywy, PAN KPZK, Studia t. XCVII, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1992.
• Korcelli P., Problematyka regionów metropolitalnych w Stanach Zjednoczonych i w Wielkiej Brytanii, "Przegląd Geograficzny" 1967, t. XXXIX, z. 2.
• Korcelli P., Teoria rozwoju struktury przestrzennej miast, PAN KPZK, Studia t. XLV, PWN, Warszawa 1974.
• Korenik S., Metropolizacja przestrzeni społeczno-gospodarczej w kontekście procesu globalizacji, Maszynopis powielony, Wrocław 2003.
• Korenik S., Diagnoza sytuacji społeczno-ekonomicznej dla obszaru aglomeracji wrocławskiej, [w:] Wrocław 2000 Plus. Studia nad strategią miasta, z. 2 (38), Wydawnictwo Biura Rozwoju Wrocławia, Wrocław 2001.
• Korenik S., Dysproporcje w rozwoju regionów Polski - wybrane aspekty, Wydawnictwo AE, Wrocław 2003.
• Korenik S., Rozwój regionu ekonomicznego (na przykładzie Dolnego Śląska), Wydawnictwo AE, Wrocław 1999.
• Kotler P., From Mass Marketing to Mass Customization, "Planning Review" 1989, vol. 17.
• Kowalski J.S., Teoria rozwoju regionalnego w świetle koncepcji szwedzkich, Biuletyn KPZK z. 114, PAN, Warszawa 1981.
• Kratkę S., Czy Berlin zmierza ku metropolii globalnej? "Studia Regionalne i Lokalne" 2000 nr 1 (1).
• Kuciński K. i in., Zintegrowany rozwój aglomeracji a konkurencyjność polskiej przestrzeni, Studia KPZK, t. CXI, PAN, Warszawa 2002.
• Kuciński K., Geografia ekonomiczna. Zarys teoretyczny, SGH, Warszawa 1994.
• Kudłacz T., Programowanie rozwoju regionalnego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999.
• Kudłacz T., Zróżnicowanie rozwoju regionalnego w Polsce na tle sytuacji w Unii Europejskiej, [w:] Polska w Unii Europejskiej, Instytut Studiów Strategicznych z. 39, Kraków 1999.
• Kukliński A., Mync A., Szul R., Polska przestrzeń na przełomie XX i XXI w., [w:] Polska przestrzeń w perspektywie długiego trwania, red. A. Kukliński, Biuletyn KPZK z. 178, PAN, Warszawa 1997.
• Kukliński A., Polska w obliczu wyzwań globalnych, http://www.prezydent.pl/konferencja/kuk-linski.php3.
• Kukliński A., Transformacja przestrzeni europejskiej, "Studia Regionalne i Lokalne" 2000 nr 1(1), Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2000.
• Kulesza M., Zagadnienie ustroju metropolitalnego - kilka uwag wprowadzających, [w:] Zarządzanie rozwojem gminy w zespołach miejsko-przemysłowych, red. F. Kuźnik, Wydawnictwo PTE w Katowicach, Katowice 1996.
• Lasu?n J.R., On Growth Poles, "Urban Studies" 6, Edinburgh 1969.
• Lasu?n J.R., Urbanisation and Development - the Temporal Interaction between Geographical and Sectoral Clusters, "Urban Studies" 10, Edinburgh 1973.
• Leszczycki S., Podstawowe pojęcia dotyczące aglomeracji, [w:] Aglomeracje miejskie w Polsce -pojęcie i terminologia, Biuletyn KPZK nr 79, Warszawa 1973.
• Liberska B., Globalizacja. Mechanizmy i wyzwania, PWE, Warszawa 2002.
• Los extranjeros residentes en Espana, Instituto Nacional de Estadistica, Madryt 2003.
• Lösch A., Gospodarka przestrzenna - teoria lokalizacji, PWN, Warszawa 1961.
• Majer A., Miasta Ameryki - kryzys i polityka odnowy, PAN KPZK, Studia t. CVII, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999.
• Malinowski A., Problemy rozwoju regionalnego Hiszpanii, Biuletyn KPZK, z. 92, PWN, Warszawa 1976.
• Malisz B., Podstawy gospodarki i polityki przestrzennej, Zakład Narodowy im. Ossolińskich - PAN, Wrocław 1984.
• Malisz B., Uwagi na temat aglomeracji miejskich, [w:] Aglomeracje miejskie w Polsce -pojęcie i terminologia, Biuletyn KPZK nr 79, Warszawa 1973.
• Mancomunitat de Municipis de l'?rea Metropolitana de Barcelona, www.bcn2000.es/es/3_plan_ambito.
• Markowska-Przybyła U., Czynniki wpływające na rozwój regionu w Polsce na przełomie wieków, [w:] Rola aglomeracji miejskiej w rozwoju regionu, red. K. Szołek, Biblioteka Regionalistyki 2001 nr 1, Wydawnictwo KPEiESR Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, Wrocław 2001.
• Markowski T., Marszał T., Konkurencyjność regionów jako element polityki przestrzennej, [w:] Współczesne problemy rozwoju regionalnego, red. T. Marszał, M. Opałło, Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, nr 180, Warszawa 1998.
• Markowski T., Zarządzanie rozwojem miejskim. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999.
• McKenzie R.D., The Metropolitan Community, McGraw-Hill, New York 1933.
• METREX (The Network of European Metropolitan Regions and Areas), http://www.eurometrex.org/Docs/About/EN_Brochure.pdf.
• Mikosik S., Teoria rozwoju gospodarczego J.A. Schumpetera, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1993.
• Miłkowski T., Machcewicz P., Historia Hiszpanii, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1998.
• Miralbes R., Rodriguez Martinez-Conde R., Villarino M., Los procesos demogruficos en la dinâmica intraurbana de la ciudad de La Coruha, Geographicalia vol. 21-22-23-24, Wydawnictwo Uniwersytetu w Saragossie, Saragossa 1998.
• Miszczak K., Przestrzenne sieci gospodarcze a zmiany bazy ekonomicznej regionów (na przykładzie Polski), Rozprawa doktorska, AE we Wrocławiu, Wrocław 2004.
• Myrdal G., Economic Theory and Regional Economic Growth, London 1957.
• Myrdal G., Economic Theory and Under-developed Regions, Duckworth, London 1957.
• Niektóre aspekty rozwoju miast polskich w latach 1991-2000, http://www.stat.gov.pl/.
• Obwieszczenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 26 lipca 2001 r. o ogłoszeniu Koncepcji polityki przestrzennego zagospodarowania kraju (Monitor Polski nr 26 z dnia 16 sierpnia 2001 r., poz. 432).
• Olechnicka A., Rozwój regionalny w warunkach gospodarki informacyjnej, "Studia Regionalne i Lokalne" 2000 nr 4(4).
• Opałło M., Mierniki rozwoju regionalnego, PWE, Warszawa 1972.
• Opałło M., Rozwój wielkich miast Polski. Rys historyczny - doświadczenia, uwarunkowania, [w:] Strategie rozwoju wielkich miast, red. R. Domański, Wydawnictwo PAN KPZK, z. 169, Warszawa 1995.
• Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w sprawie ,, Obszary metropolitalne: konsekwencje społeczno-gospodarcze dla przyszłości Europy", "Official Journal" C 302, 7/12/2004.
• Otok S., Geografia polityczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000.
• Palacio G. (red.), Cohesió, centralitat i cohesió iterativa a Catalunya: 1981-1986-1991-avanç 1996, Departament d'Obres Publiques, Generalität de Catalunya, Barcelona 1998.
• Panades J., Das spanische Hochleistungsbahnnetz im 21. Jahrhundert, "Eisenbahningenieur" 2002 nr 10.
• Parker B., Globalization and Business Practice. Managing Across Boundaries, Sage Publications, London 1998.
• Perroux F., L'économie du XX-?me si?cle, Paryż 1964.
• Perroux F., Note sur la notion de Pôle de Groissanse, "Economie Appliquée" 1955.
• Pietrzyk I., Polityka regionalna Unii Europejskiej i regiony w państwach członkowskich. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001.
• Pietrzyk I., Implikacje globalizacji dla rozwoju regionalnego, [w:] Internacjonalizacja i globalizacja przedsiębiorstwa i gospodarki, t. 2, red. J. Rymarczyk, W. Michalczyk, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu nr 930, Wydawnictwo AE, Wrocław 2002.
• Pięta-Kanurska M., Procesy polaryzacji rozwoju przestrzennego w Polsce na przełomie XX i XXI wieku, Rozprawa doktorska, AE, Wrocław 2004.
• Pine B.J., Victor B., Boynton A.C., Making Mass Customization Work, "Harvard Business Review" 1993, vol. 71.
• Porter M.E., Porter o konkurencji, PWE, Warszawa 2001.
• Pottier P., Axes de communicationet d?veloppment économique, "Revue Economique", Paris 1963.
• Prebisch R., Commercial Policy in the Under-developed Countries, "The American Economic Review Papers and Proceedings" nr 49, Menasha, Wisconsin 1959.
• Prusek A., Holik G., Nowak Z., Konkurencyjność Małopolski w krajowym rankingu regionów, [w:] Konkurencyjność miast i regionów Polski południowo-zachodniej, red. R. Broszkiewicz, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu nr 821, Wydawnictwo AE, Wrocław 1999.
• Rajman J., Osadnictwo, [w:] Geografia ekonomiczna Polski, red. R. Domański, PWE, Warszawa 1985.
• Raport o założeniach rozwoju, IKŚ, Warszawa 1974.
• Revilla Diez J., Metropolitan Innovation Systems - a Comparison between Barcelona, Stockholm and Vienna, European Regional Science Association Congress, Jyväskylä 2003.
• Romer D., The Origins of Endogenous Growth, "Journal of Economic Perspectives" 1994 nr 8.
• Rozwój aglomeracji miejskich w latach 1971-1980, IKŚ, Warszawa 1983.
• Rykiel Z., Globalization and Transformation in Poland, "GeoJournal" 1998 nr 5.
• Rykiel Z., Globalizacja, unionizacja i regionalizacja polskiej przestrzeni, "Studia Regionalne i Lokalne" 2000 nr 1(1).
• Safón Cano V., Del Fordismo al Postfordismo? El Advenimiento de los Nuevos Modelos de Organization Industrial, [w:] 1 Congreso de Ciencia Regional de Andalucta: Andalucfa en el umbral del siglo XXI, Univercidad de Cadiz 2000.
• Sagan I., Metodologiczne dylematy współczesnej geografii społeczno-ekonomicznej, "Studia Regionalne i Lokalne" 2000 nr 2(2).
• Sassen S., Cities in a World Economy, Pine Forge Press, Thousand Oaks 1994.
• Schumpeter J.A., Teoria rozwoju gospodarczego, PWN, Warszawa 1960.
• Schumpeter J.A., Theorie der wirtschaftlichen Entwicklung, Berlin 1964.
• Second Progress Report on Economic and Social Cohesion, Commission of the European Communities, Bruksela, 30.1.2003 COM(2003).
• Segarra Blasco A., Callejón Formelles M., Geographical Determinants of the Creation of Manufacturing Firms: the Regions of Spain, 40th European Regional Science Association Congress Barcelone, 29th August-lst September 2000.
• Siedlecki J., Równowaga a wzrost gospodarczy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa-Wrocław 2000.
• Słodczyk J., Przestrzeń miasta i jej przeobrażenia, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2001.
• Słodczyk J., Wielkość miast i ich struktura przestrzenna w świetle kryteriów rozwoju zrównoważonego, [w:] Przemiany bazy ekonomicznej i struktury przestrzennej miast, red. J. Słodczyk, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2002.
• Słownik języka polskiego, red. M. Szymczak, PWN, Warszawa 1979.
• Słownik wyrazów obcych, red. J. Tokarski, PWN, Warszawa 1980.
• Stackelberg K. von, Hahne U., Teorie rozwoju regionalnego, [w:] Rozwój ekonomiczny regionów. Rynek pracy. Procesy migracyjne, red. S. Golinowska, Raport IPiSS nr 16, Warszawa 1998.
• Surinach J., Romani J., Royuela V., Reyes M., Artis M., Urban Systems in the Barcelona Province: a First Step for Estimating Local Economic Activity, Paper for the 40th European Congress of the European Regional Science Association, Barcelona 2000.
• System Analiz Samorządowych. Jak mierzyć i oceniać zakres i jakość usług samorządowych? Red. P. Swianiewicz, Wydawnictwo Funduszu Współpracy i Brytyjskiego Funduszu Know-How, Warszawa 1998.
• Szulc B., Metody statystyczne, PWE, Warszawa 1963.
• Szymańska D., Niektóre zagadnienia urbanizacji w Polsce w drugiej połowie XX wieku, [w:] Przemiany bazy-ekonomicznej i struktury przestrzennej miast, red. J. Słodczyk, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2002.
• Teubal M., Yionnon T., Zuscovitch E., Networks and Market Creation, "Research Policy" 1991 nr 16(2).
• The Urban Audit. Towards the Benchmarking of Quality of Life in 58 European Cities VOLUME I: The Yearbook, Office for Official Publications of the European Communities, Luxembourg 2000.
• The Urban Audit. Towards the Benchmarking of Quality of Life in 58 European Cities VOLUME II: The Yearbook, Office for Official Publications of the European Communities, Luxembourg 2000.
• The Urban Audit. Towards the Benchmarking of Quality of Life in 58 European Cities VOLUME III: The Manual, Office for Official Publications of the European Communities, Luxembourg 2000.
• Tirado D.A., Pons J., Paluzie E., Industrial Agglomerations and Wage Gradients: the Spanish Economy in the Interwar Period, European Regional Science Association Congress, Jyväskylä 2003.
• Towards a New European Space, Hannover 1995.
• Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (DzU 1998 nr 91, poz. 578).
• Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym (DzU 1996 nr 13, poz. 74).
• Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (DzU 2003 nr 80, poz. 717).
• Vázquez-Barquero A., Local Development in the Times of Globalization, Paper for 40th European Congress of the Regional Science Association, Barcelona 2000.
• Węcławowicz G., Geografia społeczna miast, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003.
• Węgliński J., Urbanizacja. Kontrowersje wokół pojęcia, PWN, Warszawa 1983.
• Winiarski B., Aglomeracje i obszary metropolitalne w strategii rozwoju regionalnego, [w:] Rola aglomeracji miejskiej w rozwoju regionu, red. K. Szolek, Biblioteka Regionalistyki 2001 nr 1, Wydawnictwo KPEiESR Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, Wrocław 2001.
• Winiarski B., Czynniki i etapy podnoszenia intensywności obszarów nierozwiniętych, Wydawnictwo KPZK PAN, Warszawa 1964.
• Winiarski B., Aglomeracja wrocławska jako ogniwo systemu "metropolii równowagi" w Europie Środkowej, [w:] Aglomeracja miejska i jej znaczenie dla konkurencyjności miast i regionów, red. K. Szołek, Biblioteka Regionalistyki nr 2 (1/2002), Wydawnictwo KPEiESR Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, Wrocław 2002.
• Wojciechowski E., Bezpośredni wybór prezydenta, burmistrza i wójta, [w:] Aglomeracja miejska i jej znaczenie dla konkurencyjności miast i regionów, red. K. Szołek, Biblioteka Regionalistyki nr 2 (1/2002). Wydawnictwo KPEiESR Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, Wrocław 2002.
• World Urbanization Prospects 1990. Estimates and Projections of Urban and Rural Population and of Urban Agglomerations, United Nations Publication, New York 1991.
• World Urbanization Prospects: The 1999 Revision, United Nations, Population Division Department of Economic and Social Affairs, New York 1999.
• World Urbanization Prospects: The 2001 Revision, United Nations, Population Division Department of Economic and Social Affairs, New York 2002.
• Young S., Etyczny kapitalizm, Wydawnictwo Metamorfoza, Wrocław 2005.
• Zarzycki J., W sprawie podstawowych pojęć dotyczących aglomeracji miejskich w Polsce, [w:] Aglomeracje miejskie w Polsce -pojęcie i terminologia. Biuletyn KPZK nr 79, Warszawa 1973.
• Zathey M., Koncepcja kierunków prac zespołów roboczych powalanych do realizacji "Strategii integracji gospodarczo-przestrzennej Aglomeracji Wrocławskiej", [w:] Wrocław 2000 Plus. Studia nad strategią miasta, z. 2 (53), Wydawnictwo Biura Rozwoju Wrocławia, Wrocław 2004.
• Zawadzki S.M., W sprawie podstawowych pojęć dotyczących aglomeracji miejskich, [w:] Aglomeracje miejskie w Polsce -pojęcie i terminologia, Biuletyn KPZK nr 79, Warszawa 1973.