Polityczna pogoń za rentą jako zagrożenie dla spójności społecznej i modernizacji : (część II : Ilustracje i rekomendacje)

• Autorzy: Andrzej Zybertowicz

Warianty tytułu

Political Rent Seeking as a Threat to Social Cohesion and Modernization. Part II: Cases and Recommendations

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Problem politycznych uwarunkowań procesów modernizacyjnych i spójnego rozwoju społecznego jest analizowany za pomocą teorii kosztów transakcyjnych. Autor twierdzi, że istotne ograniczenie dla efektywnej modernizacji, jak i budowania spójności społecznej stanowią bariery polityczne wywołane przez polityczną pogoń za rentą. Rozbudowana pogoń za rentą stając się nieformalną instytucją, istotnie podnosi koszty transakcyjne wprowadzania pożądanych reform, obniżając tym samym skłonność polityków do podejmowania decyzji odpowiadających wyzwaniom rozwojowym. Artykuł przedstawia najnowsze przejawy pogoni za rentą w Polsce empirycznie ilustrując rozważania teoretyczne z pierwszej części tekstu. Analizowane są niepowodzenia prób odbiurokratyzowania gospodarki i przedstawiona jest hipoteza, iż źródłem niepowodzeń są wysokie, ale przez polskie nauki społeczne słabo rozpoznane, polityczne koszty transakcyjne reform. Rozważona jest - słabo rozpoznana przez badaczy - zależność między dużą skalą pogoni za rentą a niskim poziomem kapitału społecznego zaufania w Polsce. Artykuł wskazuje, że jedną z przyczyn słabego zaangażowania badaczy w rozpoznawanie mechanizmów pogoni za rentą są wysokie koszty transakcyjne prowadzenia badań w tym zakresie. Tekst kończą rekomendacje badawcze i praktyczne. (abstrakt oryginalny)

EN

The paper continues exploration of the problem of political conditions of modernization processes and coherent social development using notions of transaction costs theory. Political rent-seeking is recognized as the main obstacle for efficient modernization and social cohesion. In post-1989 Poland ramified, extended rent-seeking has became an informal institution which has substantially increased transaction costs of reforms aiming at deregulation of economy, therefore getting in the way of modernization processes. Recent cases of political rent-seeking in Poland are considered in order to illustrate the broad picture outlined in the first part of the paper. Unsuccessful attempts of various governments aiming at deregulation of the economy are explained by reference to high political transaction costs of political reforms. The costs are increased by the fact that in the Polish society the level of social capital is very low. It is assumed that the scope of political rent-seeking is negatively correlated with the level of social capital. This relationship is barely explored by the Polish social sciences. The paper claims that the reason for this are high transaction costs of carrying out scholarly research into intricacies of the hidden coalitions of politicians with businessmen. A number of recommendations, both for scholars and politicians are offered. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Polityczne aspekty ekonomii; Zaufanie społeczne; Rozwój społeczny

EN

Political aspects of economics; Social trust; Social development

• Czasopismo: Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy
• Rocznik: 2010
• Numer: z. nr 17
• Strony: 47--75

Twórcy

autor

Andrzej Zybertowicz

Bibliografia

• Afeltowicz Ł., 2010, Zawłaszczone państwa, sieci społeczne i wyobraźnia socjologiczna: krytyczna analiza koncepcji state capture, „Studia Socjologiczne", nr l, s. 69-105.
• Amen K., 2001, Inclusive and Exclusive Social Capital in the Small-Firm Sector in Developing Countries, "Journal of Institutional and Theoretical Economics", 157, s. 319-30.
• Ariely D., 2009, Potęga irracjonalności: Ukryte siły, które wpływają na nasze decyzje, Wrocław, Wydawnictwo Dolnośląskie.
• Balcerowicz L., 1999, Odpowiedź ministra finansów na zapytanie nr 1242 w sprawie działań komisji ds. odbiurokratyzowania gospodarki, 26 listopada; http://orka2.sejm. gov.pl/IZ3.nsf/main/OB40FDB5 - dostęp: wrzesień 2009.
• Berry J.M, 1997, The Interest Group Society, Longman, New York, 3 wyd.
• Bueno de Mesquita В., 2009, The Predictioneer's Game: Using the Logic of Self-Brazen Self-interest to See and Shape the Future, Random House, New York,
• den Butter, Frank A.G. i Robert H.J. Mosch, 2003, „Trade, Trust and Transaction Costs", Tinbergen Institute Discussion Paper; http://www.tinbergen.nl/discussionpa- pers/03082.pdf
• Celinski A., 1999, Rozmowa Dominiki Wielowieyskiej, „Gazeta Wyborcza" z 27 lipca, s. 2.
• Celiński A., 2000, Rozmowa Dominiki Wielowieyskiej, „Gazeta Wyborcza" z 26 września, s. 21.
• Czapiński J, 2009, Rozmowa Jacka Żakowskiego, „Polityka" z 9 kwietnia; dostęp: http://www.polityka.pl/polska-smuta/Lead33,933,287610,18.
• Federowicz M., 2004, Różnorodność kapitalizmu: Instytucjonalizm i doświadczenie zmiany ustrojowej po komunizmie, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa.
• Frey D. i Pietryga T., 2009, Przeciw korporacjom, „Rzeczpospolita" z 12 stycznia, s. Al.
• Francis Fukuyama, 1997, Zaufanie. Kapitał społeczny a droga do dobrobytu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Glapiak E., 2008, Tytoń nagle tańszy, „Rzeczpospolita" z 22-23 listopada, B4.
• Gmyz C. i Wrona M.P., 2009, Kłopoty króla Orlików, „Rzeczpospolita" z 17 grudnia.
• Godłów-Legiędź J., 2005, Transformacja ustrojowa z perspektywy nowej ekonomii instytucjonalnej, „Ekonomista", nr 2, s. 171-89.
• Grochal R., 2009, Co zrobić z komisją Palikota, „Gazeta Wyborcza" z 22 grudnia, s. 6.
• Grochal R., Kostrzewski L. i Miączyński P., 2009, Robią za Palikota, „Gazeta Wyborcza" z 21 grudnia, s. l.
• Grzymała-Busse A., 2006, The Discreet Charm of Formal Institutions: Postcommunist Party Competition and State Oversight, "Comparative Political Studies", vol. 39, no. 10, December, 1-30.
• Grzymała-Busse A., 2008, Incubment State Capture and State Formation, "Comparative Political Studies", vol. 41, no. 4/5, April-May, 638-73.
• Hausner J. i Marody M. red., 2001, Polski talk show: Dialog społeczny a integracja europejska. EU-monitoring V, Kraków: MSAP AE i Warszawa: Fundacja im. Friedricha Eberta.
• Hołyst B., 2004, Kryminologia, LexisNexis, Warszawa.
• Huntington S.P., 2009/1968, Modernizacja i korupcja, „Dialogi Polityczne", nr 11, czerwiec, s. 55-67.
• Kalinowski M., 2009, Rynki polityczne w okresie transformacji w świetle teorii wyboru publicznego [w:] Instytucje i transformacja, red. J. Godłów-Legiędź, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń, s. 87-105.
• Kołodko G., 2002, Wystąpienie Wiceprezesa Rady Ministrów, Ministra Finansów prof. Grzegorza W. Kołodko, Sejm RP, 18 grudnia 2002 r.; dostępne: http://www.tiger.edu.pl/kolodko/wystapienia/sejm.htm. Królak J., 2009, „Puls Biznesu" z 11-13 września, s. l, 4-5.
• Kuczyński W., 2000, Rozmowa Dominiki Wielowieyskiej, „Gazeta Wyborcza" z 17 maja, s. 4.
• las, PAP, 2007, 'Rząd zmierza do odbiurokratyzowania gospodarki', „Gazeta.pl Gospodarka", 4 kwietnia; http://gospodarka.gazeta.p1/gospodarka/l,52981,4053651.html; dostęp: wrzesień 2009.
• Levi M., 1988, Of Rule and Revenue, Berkeley: University of California Press.
• Lissowska M,, 2004, Instytucjonalne wymiary procesu transformacji w Polsce, SGH, Warszawa.
• Lissowska M., 2005, Grupy interesu a polityka instytucjonalna w Polsce [w:] Problemy ekonomii i polityki rozwoju, red. J. Stacewicz, SGH, Warszawa, s. 107-24.
• Majewski M. i Reszka P., W komisji Palikota ustawy piszą lobbyści, http://www.dziennik.pl/polityka/article282748/W_komisji_Palikota_ustawy_pis.
• Mikulincer M., 1994, Human Learned Helplessness, Plenum Press, New York.
• Murphy K.M., Shleifer A. i Vishny R.W, 1993, Why Is Rent-Seeking So Costly to Growth, "The American Economic Review", vo. 83, no. 2, 409-41.
• Ogdowski M., 2001, Centrale Handlu Zagranicznego jako struktury holdingowe, praca magisterska napisana w Instytucie Socjologii UMK pod kierunkiem A. Zybertowicza.
• Palikot J., 2009, Rozmowa Renaty Grochal, Piotra Miączyńskiego i Leszka Kostrzewskiego, „Gazeta Wyborcza" z 21 grudnia, s. 18.
• PAP, 2009, MON kupował i nie używał, „Gazeta Wyborcza" z 3 sierpnia, s. 3.
• Pejovich S., 2001, From Socialism to the Market Economy, "Independent Review", Summer, vol. 6, issue 1.
• Podgórecki A., 1976, Kontrola społeczna trzeciego stopnia [w:] „Prace IPSIR UW" t. 1: Problemy profilaktyki społecznej i resocjalizacji, UW, Warszawa, s. 15-28.
• Poznański P., 2009, Nie słuchali Staszka, „Gazeta Wyborcza" z 11 grudnia, s. 30.
• De Soysa I. i Jutting J., 2006, Informal Institutions and Development: Think local, act global? The OECD Development Center and the Development Assistance Committee-Network on Governance (GOVNET); www.oecd.org/dataoecd/52/16/37790393. pdf- dostęp: wrzesień 2009.
• Szlanta J., 2005, Rozmowa Dominiki Wielowieyskiej, „Gazeta Wyborcza" z 19-20 marca, s. 14.
• Sztaba S., 2002, Aktywne poszukiwanie renty. Teoria, Przykłady historyczne, Przejawy w polskiej gospodarce lat dziewięćdziesiątych, SGH, Warszawa.
• Waldstram Ch., 2001, Informal Networks in Organizations - A literature review, DDL „Working Paper" no. 2, February.
• Walencik I., 2009, Korporacje krytykują decyzję rzecznika, „Rzeczpospolita" z 20 stycznia, s. C 1.
• Wedel J.R., 2007, Klany, kliki i zawłaszczone państwa [w:] Szara strefa przemocy - szara strefa transformacji? Przestrzenie przymusu, red. R. Sojak, UMK, Toruń, s. 87-113.
• Wielowieyska D., 1994, Koalicja przeciw koalicji, „Gazeta Wyborcza" z 14 listopada, s. 3.
• Wojtyna A., 2009, O badaniach nad 'głębszymi' przyczynami wzrostu gospodarczego [w:] Wzrost gospodarczy w krajach transformacji: konwergencja czy dywergencja, red. R. Rapacki, PWE, Warszawa, s. 187-201.
• Zawadka G., 2010, Poprawka warta miliony, „Rzeczpospolita" z l lutego.
• Zybertowicz A., 1993, W uścisku tajnych służb: Upadek komunizmu i układ postnomenklaturowy, Antyk, Komorów. Zybertowicz A., 1995, Przemoc i poznanie: Studium z nie-klasycznej socjologii wiedzy, UMK, Toruń.
• Zybertowicz A., 2003, W centrum czy na obrzeżach? Przemoc w III RP, „Przegląd Socjologiczny", t. LII/1, s. 35-64.
• Zybertowicz A., 2005, AntyRozwojowe grupy interesów: zarys analizy [w:] Kręgi integracji i rodzaje tożsamości: Polska, Europa, Świat, red. W. Wesołowski i J. Włodarek, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, 299-324.
• Zybertowicz A., 2008, Przemoc 'układu'. O peerelowskich korzeniach sieci biznesowej Zygmunta Solarza [w:] Transformacja podszyta przemocą: O nieformalnych mechanizmach przemian instytucjonalnych, red. R. Sojak i A. Zybertowicz, UMK, Toruń, s. 187-266.
• Zybertowicz A., 2009, Kontrola społeczna trzeciego stopnia [w:] Idee naukowe Adama Podgóreckiego, red. J. Kwaśniewski i J. Winczorek, PTS, IPSiR UW, Warszawa, 152-78.
• Zybertowicz i Pilitowski, 2009, Polityczna pogoń za rentą: Peryferyjna czy strukturalna patologia polskiej transformacji? [w:] Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy. Uwarunkowania instytucjonalne, z. 14, s. 110-22.
• Żakowski J., 2004, Rozmowa z gen. M. Dukaczewskim, „Polityka" z l maja; dostępne: http://archiwum.polityka.pl/art/wywiad-splatany,398574.html.