Hegemoni i ich prawo w czasach polskiego komunizmu. Próba analizy prawnoustrojowej i filozoficzno-prawnej

• Autorzy: Dawid Bunikowski

Warianty tytułu

Hegemons and Their Law in the Time of the Polish Communism. An Attempt at a Constitutional, Legal and Philosophical Analysis

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Autor, rozwijając własną teorię prawa hegemona, analizuje prawne i faktyczne działania pierwszych sekretarzy PZPR: Bieruta, Gomułki, Gierka, Jaruzelskiego. Z analizy konstytucyjnoprawnej wynika, że sekretarze partii często nie przestrzegali prawa, które obowiązywało na terenie PRL. Można przytoczyć wiele przykładów takich zachowań: od nielegalnych procesów sądowych "na zamówienie", poprzez sankcje karne lub cywilne i realne restrykcje dotyczące członków opozycji politycznej, po tworzenie przez partię prawa nieoficjalnego (np. dyrektywy, wytyczne) i marginalizowanie władz konstytucyjnych w praktyce. Najbardziej kontrowersyjnym kazusem realizacji prawa hegemona przez partię było wprowadzenie stanu wojennego przez gen. Jaruzelskiego w grudniu roku 1981. (abstrakt oryginalny)

EN

The author, developing his theory of hegemony, interprets legal and real actions taken by the Secretaries of the Polish United Workers' Party: Bierut, Gomułka, Gierek, General Jaruzelski, and by the Party itself. According to the constitutional and legal analysis, the Polish communist Secretaries did not often obey the law which was valid at the time. There are many examples of such actions: from illegal judicial processes "on demand of the authority", through criminal sanctions as well as civic and real restrictions for members of the political opposition, to unofficial officials' appointments or political directives/unofficial law of the Party, and marginalization of the due constitutional powers. The most controversial case of the realization of the hegemony law by the Party seems to be the enforcement of the martial law by General Jaruzelski in December 1981. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Władza; Komunizm; Naruszenie przepisów prawa; Stan wojenny

EN

Power; Communism; Violation of the law; Martial law

• Czasopismo: Roczniki Naukowe Wyższej Szkoły Bankowej w Toruniu
• Rocznik: 2010
• Numer: nr 9
• Strony: 95--113

Twórcy

autor

Dawid Bunikowski

• Wyższa Szkoła Bankowa w Toruniu

Bibliografia

• Bocheński T., Gebert S., Starościak J., Rady narodowe. Ustrój i działalność. Warszawa: Wydaw. Prawnicze, 1971.
• Bunikowski D., Hegemoni i ich prawo w czasach polskiego komunizmu. [w:] Konserwatysta.pl [on-line]. [Dostęp 4.12.2010]. Dostępny w World Wide Web: http://www.konserwatyzm.pl/publicystyka.php/Artykul/956/.
• Bunikowski D., Instrumentalizm prawa, prawo hegemona a polityka władzy. Jurysta 2007, nr 2.
• Bunikowski D., Wolność słowa, prawo do informacji a prawo hegemona. [w:] Marszałek-Kawa J., Chludziński B. (red.), Znaczenie informacji w społeczeństwie. Wybrane aspekty prawne. Toruń: Adam Marszałek, 2007.
• Górski G., Salmonowicz S., Historia ustroju państw. Warszawa: Wydaw. Prawnicze Lexis-Nexis, 2001.
• Kamińska K., Gaca A., Historia ustrojów państwowych. Toruń: TNOiK "Dom Organizatora", 2002.
• Mażewski L., Posttotalitarny autorytaryzm w PRL 1956-1989. Analiza ustrojowopolityczna. Warszawa-Biała Podlaska: Arte i Klub Zachowawczo-Monarchistyczny, 2010.
• Rozmaryn S., Ustawa w Polskiej Rzeczypospolitej Pudowej. Warszawa: PWN, 1964.
• Smoleński J., Ustawa o Prokuraturze Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Komentarz - Warszawa: Wydaw. Prawnicze, 1971.
• Zawadzki S., System politycznej organizacji społeczeństwa socjalistycznego. [w:] Lang W., Wróblewski J., Zawadzki S., Teoria państwa i prawa. Warszawa: PWN, 1979.
• Ustawa z dnia 17 marca 1921 r. - Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, Dz.U. 1921, nr 44, poz. 267.
• Ustawa Konstytucyjna z dnia 19 lutego 1947 r. o ustroju i zakresie działania najwyższych organów Rzeczypospolitej Polskiej, Dz.U. 1947, nr 18, poz. 71.
• Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej uchwalona przez Sejm Ustawodawczy w dniu 22 lipca 1952 r., Dz.U. 1952, nr 33, poz. 232.
• Ustawa o stanie wojennym z23 czerwca 1939 r., Dz.U. 1939, nr 57, poz. 366.
• Ustawa z dnia 11 września 1944 r. o kompetencji Przewodniczącego Krajowej Rady Narodowej, Dz.U. 1944, nr 5, poz. 23.
• Ustawa Konstytucyjna z 4 lutego 1947 r. o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej, Dz.U. 1947, nr 9, poz. 43.
• Ustawa z dnia 10 lutego 1949 r. o zmianie organizacji naczelnych władz gospodarki narodowej, Dz.U. 1949, nr 7, poz. 43.
• Ustawa z dnia 7 kwietnia 1949 r. o zmianie ustawy o paszportach, Dz.U. 1949, nr 23, poz. 153.
• Ustawa z dnia 20 marca 1950 r. o terenowych organach jednolitej władzy państwowej, Dz.U. 1950, nr 14, poz. 130.
• Ustawa z dnia 20 lipca 1950 r. o prokuraturze Rzeczypospolitej Polskiej, Dz.U. 1950, nr 38, poz. 346.
• Ustawa z, dnia 20 lipca 1950 r. o zmianie prawa o ustroju sądów powszechnych, Dz.U. 1950, nr 38, poz. 347.
• Ustawa Konstytucyjna z dnia 26 maja 1951 r. o trybie przygotowania i uchwalenia Konstytucji Polski Ludowej, Dz.U. 1951, nr 33, poz. 255.
• Ustawa z dnia 10 lutego 1976 r. o zmianie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, Dz.U. 1976, nr 5, poz. 29.
• Dekret Krajowej Rady Narodowej z dnia 21 lipca 1944 r. o utworzeniu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego, Dz.U. 1944, nr 1, poz. 1.
• Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 23 września 1944 r. prawo o ustroju sądów wojskowych i prokuratury wojskowej, Dz.U. 1944, nr 6, poz. 29.
• Dekret z dnia 3 lutego 1947 r. o obowiązku uczestniczenia w obrocie bezgotówkowym, Dz.U. 1947, nr 16, poz. 61.
• Dekret z dnia 12 grudnia 1981 r. o stanie wojennym, Dz.U. 1981, nr 29, poz. 154.
• Uchwała Sejmu z 22 lutego 1947 r. w przedmiocie realizacji praw i wolności obywatelskich. [w:] Zbiór konstytucji [on-line]. [Dostęp 22.11.2010]. Dostępny w World Wide Web: http://konstytucja.e-studio.biz.pl/konstytucja15.html.
• Uchwała Rady Państwa z 12 grudnia 1981 r. w sprawie wprowadzenia stanu wojennego ze względu na bezpieczeństwo państwa, Dz.U. 1981, nr 29, poz. 155.
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 stycznia 1947 r. w sprawie trybu postępowania przy przejmowaniu przedsiębiorstw na własność Państwa, Dz.U. 1947, nr 16, poz. 62.
• Obwieszczenie Przewodniczącego Rady Państwa z dnia 16 lutego 1976 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej 1udowej uchwalonej przez Sejm Ustawodawczy w dniu 22 lipca 1952 r., Dz.U. 1976, nr 7, poz. 36.
• Freeden M. (dyrektor Centre for Political Ideologies w Oksfordzie), wykład na konferencji The Real and the Imaginary: Alternative Patterns of Political Thinking, Department of Politics and International Relations, University of Oxford, 9 January 2008.