Testowy pomiar inteligencji i ilorazu inteligencji (IQ) : o etycznych konsekwencjach respektowania standardów naukowych dla psychologicznej praktyki diagnostycznej

• Autorzy: Jerzy Brzeziński
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Przed stu laty dwaj francuscy badacze: psycholog, Alfred Binet (1857-1911) i lekarz, Theophile Simone (1873-1961) skonstruowali pierwszy test inteligencji. To wydarzenie - jeżeli spojrzeć na nie z dzisiejszej perspektywy - okazało się przełomowe nie tylko w teorii, ale i w praktyce diagnozowania jednej z najbardziej ważnych właściwości ludzkiego umysłu. Co prawda, już wcześniej podejmowano próby diagnozowania inteligencji za pomocą różnych prób eksperymentalnych, ale nie były one udane. (fragment tekstu)

Słowa kluczowe

PL

Etyka; Inteligencja; Testy

EN

Ethics; Intelligence; Tests

• Czasopismo: Człowiek i Społeczeństwo / Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Wydział Nauk Społecznych
• Rocznik: 2005
• Tom: 24 Etyczne aspekty badań społecznych
• Strony: 171--189

Twórcy

autor

Jerzy Brzeziński

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Bibliografia

• AERA/APA/NCME, American Educational Research Association, American Psychological Association, National Council on Measurement in Education (1985/1974). Standardy dla testów stosowanych w psychologii i pedagogice ("Biblioteka Psychologa Praktyka", T. I.). Warszawa: Polskie Towarzystwo Psychologiczne.
• AERA/APA/NCME, American Educational Research Association (AERA), American Psychological Association (APA), National Council on Measurement in Education (NCME).(1999). Standards for educational and psychological testing (wyd. 5). Washington, DC: American Educational Research Association.
• Binet, A., Simon, T. (1905a). Sur le nécessité d'établit un diagnostic scientifique des états inférieurs de l'intelligence. L'Anne psychologique, 11,163-190.
• Binet, A., Simon, T. (1905b). Méthodes nouvelles pour le diagnostic du niveau intellectuel des anormaux. L'Anne psychologique, 11,191-244; zob. też angielski przekład dostępny na stronie: http://psychclassics_yorku.ca/Binet/binetl.htm
• Binet, A., Simon, T. (1905c). Application des méthodes nouvelles au diagnostic du niveau intellectuel chez enfants et normaux d'hospice et d'école. L'Anne psychologique, 11,245-366.
• Binet, A., Simon, T. (1908). Le développement de l'intelligence chez les enfants. L'Anne psychologique, 14,1-90.
• Binet, A., Simon, T. (1911). La mesure du développement de l'intelligence chez les jeunes enfants. Paris, A. Coneslant.
• Boake, C. (2002). From the Binet-Simon to the Wechsler-Bellevue: Tracing the history of intelligence testing. Journal of Clinical and Experimental Neuropsychology, 24, 383-405.
• Brzezińska, A. (2000). Społeczna psychologia rozwoju. Warszawa: Wyd. Nauk. Scholar.
• Brzeziński, J. (1984). Badanie testu psychometrycznego metodą analizy wariancji. W: J. Brzeziński (red.), Psychologiczne i psychometryczne problemy diagnostyki psychologicznej (s. 9-45). Poznań: Wyd. Nauk. UAM.
• Brzeziński, J. (2005). Metodologia badań psychologicznych (wyd. 5). Warszawa: Wyd. Nauk. PWN.
• Brzeziński, J., Hornowska, E. (red.). (1998). Skala Inteligencji WAIS-R Wechslera. Polska adaptacja, standaryzacja, normalizacja i wykorzystanie w diagnostyce psychologicznej (wyd. 2). Warszawa: Wyd. Nauk. PWN.
• Brzeziński, J., Gaul, M., Hornowska, E., Machowski, A., Zakrzewska, M. (1996). Skala Inteligencji D. Wechslera dla Dorosłych. Wersja Zrewidowana. WAIS-R(PL). Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.
• Brzeziński, J., Gaul, M., Hornowska, E., Jaworska, A., Machowski, A., Zakrzewska, M. (2004). Skala Inteligencji D. Wechslera dla Dorosłych. Wersja Zrewidowana - renormalizacja WAIS-R(PL). Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.
• Campbell, D., Fiske, D. (2005/1959). Analiza trafności zbieżnej i różnicowej za pomocą macierzy wielu cech - wielu metod [Convergent and discriminant validation by the multitrait-multimethod matrix. Psychological Bulletin, 56, 81-105. W: J. Brzeziński (red.), Trafność i rzetelność testów psychologicznych. Wybór tekstów (s. 431-459). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Cronbach, L. J. (1989). Construct validation after 30 years. W: R. L. Linn (red.), Intelligence. Measurement theory and public policy (s. 147-171). Champaign: University of Illinois Press.
• Cronbach, L. J., Meehl, P. (2005/1955). Trafność teoretyczna testów psychologicznych [Construct validity in psychological tests. Psychological Bulletin, 52, 281-302]. W: J. Brzeziński (red.), Trafność i rzetelność testów psychologicznych. Wybór tekstów (s. 403-430). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Cumrning, G., Sue, F. (2005). Inference by Eye. Confidence Intervals and how to read pictures of data. American Psychologist, 60,170-180.
• Frank, G. (1984). Wechsler enterprise. Oxford: Pergamon Press.
• Gregory, R. J. (2004). Psychological testing. History, principles, and applications (wyd. 4). Boston: Pearson Education Group.
• Guilford, J. P. (2005/1954). Teoria testów psychologicznych. W: J. Brzeziński (red.), Trafność i rzetelność testów psychologicznych. Wybór tekstów (s. 26-61). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Gulliksen, H. (1950). Theory of mental tests. New York: Wiley.
• Hornowska, E. (1996). Krzywa gładka (The Bell Curve). Czy jest to wyrok dla życia społecznego współczesnej Ameryki? Czasopismo Psychologiczne, 2,195-198.
• Hornowska, E. (1998a). Skala Inteligencji Davida Wechslera w świetle teorii inteligencji. W: J. Brzeziński, E. Hornowska (red.), Skala Inteligencji WAIS-R Wechslera. Polska adaptacja, standaryzacja, normalizacja i wykorzystanie w diagnostyce psychologicznej (wyd. 2, s. 21-48). Warszawa: Wyd. Nauk. PWN.
• Hornowska, E. (1998b). Słownik. W: J. Brzeziński, E. Hornowska (red.), Skala Inteligencji WAIS-R Wechslera. Polska adaptacja, standaryzacja, normalizacja i wykorzystanie w diagnostyce psychologicznej (wyd. 2, s. 168-181). Warszawa: Wyd. Nauk. PWN.
• Hornowska, E. (1999). Stronniczość testów psychologicznych. Problemy - kierunki - kontrowersje. Poznań: Wyd. Fundacji Humaniora.
• Hornowska, E. (2004). Skale Inteligencji dla Dorosłych Davida Wechslera WAIS-R oraz WAIS-1II. Warszawa: Scholar.
• Jensen, A. R. (1980). Bias in mental testing. New York: Free Press.
• Kaufman, A. S., Lichtenberger, E. O. (1999). Essentials of WAIS-III assessment. New York: Wiley.
• Maxwell, S. E. (2004). The persistence of underpowered studies in psychological research: Causes, consequences, and remedies. Psychological Methods, 9,147-163.
• Messick, S. (1965). Personality measurement and the ethics of assessment. American Psychologist, 20,136-142.
• Messick, S. (2005/1980). Trafność testu a etyka oceny (diagnozy). [Test validity and the ethics of assessment. American Psychologist, 35, 1012-1027. W: J. Brzeziński (red.), Trafność i rzetelność testów psychologicznych. Wybór tekstów (s. 460-485). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Miele, F. (1997). Rozmowa magazynu Skeptic z Robertem Sternbergiem na temat książki The Bell Curve. Czasopismo Psychologiczne, 1, 35-42.
• Rapaport, D. (1945). Diagnostic psychological testing (t.1). Chicago: Yearbook Publishing.
• Roid, G. (2003). Stanford-Binet Intelligence Scales - Fifth Edition. Itasca, IL: Riverside Publishing.
• Rosenthal, R. (1996). Nauka a etyka w przeprowadzaniu badań psychologicznych oraz analizowaniu i przedstawianiu ich wyników. Czasopismo Psychologiczne, 2,37-46.
• Seligman, D. (1995). O inteligencji prawie wszystko. Kontrowersje wokół ilorazu inteligencji. Warszawa: Wyd. Nauk. PWN.
• Spearman, Ch. E.(1927). The abilities of man. New York: Macmillan.
• Stern, W. (1914). The psychological methods of testing intelligence (przekład na j. angielski: Uber die psychologischen Methoden der Intelligenzprufiing, 1912, "Ber. V.
• Kongress Exp. Psychol.", 16, 1-160). Education Psychological Monograps, No. 13. Baltimore: Warwick & York.
• Sternberg, R. (2001). Psychologia poznawcza. Warszawa: Wyd. Szkolne i Pedagogiczne, S. A.
• Strelau, J. (1997). Inteligencja człowieka (wyd. 2). Warszawa: Wydawnictwo Akademickie "Żak".
• Terman, L. M. (1916). The measurement of intelligence. Boston: Houghton Mifflin.
• Terman, L. M., Merrill, M. A. (1937). Measuring intelligence: A guide to the administration of the new revised Stanfird-Binet tests of intelligence. Boston: Houghton Mifflin.
• Terman, L. M., Merrill, M. A. (1960). Stanford-Binet Intelligence Scale: Manual for the Third Revision, Form L-M. Boston: Houghton Mifflin.
• Terman, L. M., Merrill, M. A. (1973). Stanford-Binet Intelligence Scale: Manual for the Third Revision Form L-M (1972 Norm Tables by R. L. Thorndike). Boston: Houghton Mifflin.
• Thorndike, R. L., Hagen, E. P., Sattler, J. M. (1986). The Stanford-Binet Intelligence Scale: Fourth Edition. Chicago: Riverside.
• Thurstone, L. L. (1926). The mental-age concept. Psychological Review, 33, 268-278.
• Ward, L. Ch., Ryan, J. J., Axelrod, B. N. (2000). Confirmatory factor analysis of the WAIS-III standardization data. Psychological Assessment, 12,341-345.
• Wechsler, D. (1939). The measurement of adult intelligence. Baltimore: Williams & Wilkins.
• Wechsler, D. (1946). The Wechsler-Bellevue Intelligence Scale. Form II. Manual for administering and scoring the test. New York: Psychological Corporation.
• Wechsler, D. (1955). WAIS Manual. Wechsler Adult Intelligence Scale. New York: The Psychological Corporation.
• Wechsler, D. (1981). WAIS-R Manual: Wechsler Adult Intelligence Scale-Revised. New York: The Psychological Corporation.
• Wechsler, D. (1997). WAIS-III. Wechsler Adult Intelligence Scale-Third Edition. Administration and Scoring Manual. San Antonio, TX: The Psychological Corporation.
• Wechsler, D. (1998/1939). Definicja i natura inteligencji. W: J. Brzeziński, E. Hornowska (red.), Skala Inteligencji WAIS-R Wechslera. Polska adaptacja, standaryzacja, normalizacja i wykorzystanie w diagnostyce psychologicznej (wyd. 2, s. 15-20). Warszawa: Wyd. Nauk. PWN.
• Wilkinson, L. & The Task Force on Statistical Inference (1999). Statistical methods in psychology journals: Guidelines and explanations. American Psychologist, 54, 594-604.
• Zakrzewska, M. (1997). Konfirmacyjna analiza czynnikowa WAIS-R (PL.). Wyniki dla osób od 16. do 54. roku życia. Przegląd Psychologiczny, 40, 419-442.
• Zakrzewska, M. (2000). Trzy różne ilorazy inteligencji: Interpretacja polskiej wersji Skali Inteligencji dla Dorosłych [WAIS-R(PL)]. Czasopismo Psychologiczne, 6,159-169.
• Zimmerman, I. L., Woo-Sam, J. M. (1973). Clinical interpretation of the Wechsler Adult Intelligence Scale. New York: Grune & Stratton.