Wybrane kateny geoekologiczne w Kotle Goryczkowym Świńskim i Kotle Zielonego Stawu Gąsienicowego w Tatrach

• Autorzy: Jan Niedźwiecki

Warianty tytułu

Selected Geoecological Catenas in Two Glacial Cirques in the Tatra Mts.

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W artykule zaprezentowano wyniki badań będących próbą zastosowania metody kateny geologicznej w krajobrazie wysokogórskim. Obszary badawcze zlokalizowano na zboczach kotłów polodowcowych (Kotła Goryczkowym Świńskim i Kotle Zielonego Stawu Gąsienicowego), które reprezentują dwa typy stoków: stok dojrzały i usypiskowy. Na podstawie mapy topograficznej, map tematycznych i szczegółowych profili krajobrazowych dokonano analizy typowych sekwencji geokompleksów na stokach. Badania przeprowadzono w trzech skalach, poddając analizie geokompleksy trzech rang. Opracowano kilka katen geoekologicznych w randze uroczysk i poduroczysk. Stwierdzono, że w randze facji, do której odnosi się tradycyjna definicja kateny geologicznej, ciągi typów geokompleksów są zbyt skomplikowane, by tworzyły typowe, powtarzalne układy. (abstrakt oryginalny)

EN

The paper is an attempt to apply the geoecological catena method in the high-mountain landscape of the Tatra Mountains. The two study areas located in postglacial cirques (Kocioł Goryczkowy Świński and Kocioł Zielonego Stawu Gąsienicowego) represents two types of slopes: a talus slope lying below a rock wall and a mature slope. Several schemes of geoecological catenas were elaborated on the basis of topography, bedrock, relief and vegetation maps, and detailed profiles prepared by the author. A geoecological catena is defined as a sequence of basic physico-geographical units (facies) along a slope profile . As a result of the research, the author confirmed his opinion that not only facies should be taken into consideration in investigating geoecological catenas in high mountains. It is difficult to find typical sequences of facies in this type of landscape. According to the author, the chorical spatial units are proper and should be included in the definition of a geoecological catena in the high-mountain landscape. (short original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Geologia; Geografia krajobrazu; Topografia

EN

Geology; Landscape geography; Topography

• Czasopismo: Prace Geograficzne / Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego
• Rocznik: 2010
• Numer: z. 123
• Strony: 47--62

Twórcy

autor

Jan Niedźwiecki

• Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Bibliografia

• Balon J., 1992, Struktura i funkcjonowanie polskiej części zlewni Białki w Tatrach, rozprawa doktorska, IG UJ, Kraków.
• Degórski M., 1999, Zróżnicowanie pokrywy glebowej pięter wysokogórskich w bezwęglanowych rejonach Tatr Polskich [w:] A. Kotarba, A. Kozłowska (red.), Badania geoekologiczne w otoczeniu Kasprowego Wierchu, Prace Geograficzne IGiPZ PAN, 174, 25-36.
• Haase G, 1961, Hanggestaltung und ökologische Differenzierung nach dem Catena-Prinzip, Petermanns Geographische Mitteilungen, 105, 1, 1-8.
• Kalicki T., 1985, Struktura wewnętrzna i modelowanie stoku wysokogórskiego na przykładzie Doliny Rybiego Potoku w Tatrach, Studia Geomorph. Carp.-Balc, 19, 151-180.
• Klimaszewski M., 1988, Rzeźba Tatr Polskich, PWN, Warszawa.
• Kondracki J., Richling A., 1983, Próba uporządkowania terminologii w zakresie geografii fizycznej kompleksowej, Przegl. Geogr., 55, 1, 201-217.
• Kotarba A., 1996, Współczesne procesy rzeźbotwórcze [w:] Z. Mirek (red.) Przyroda Tatrzańskiego Parku Narodowego, TPN, Kraków - Zakopane, 125-138.
• Kotarba A., Kłapa M., Midriak R., Petraä J., Sroka J., 1979, Fieldexperiments on high mountains slopes ofthe Tatra Mts., Studia Geomorph. Carp.-Balc, 13, 131-148.
• Kotarba A., Strömquist L., 1984, Transport, sorting and deposition processes of alpine debris slope deposits in the Polish Tatra Mountains, Geografiska Annaler, 66A, 4, 285-294.
• Kozłowska A., 1999, Problemy kartowania roślinności wysokogórskiej w skali szczegółowej (na przykładzie map roślinności Kotła Gąsienicowego i Goryczkowego Świńskiego), [w:] A. Kotarba, A. Kozłowska (red.), Badania geoekologiczne w otoczeniu Kasprowego Wierchu, Prace Geograficzne, IGiPZ PAN, 174, 37-44.
• Kozłowska A., Raczkowska Z., Degórski M., 1997, Connection between morphogeneticprocesses and Vegetation on the slopes of the High Tatra Mts. (on example of Skrajna Turnia slope), Proceed-ing Book 36 IAVS Symposium Tenerife, Universidad de La Laguna, Ser. Informes 40, La Laguna, 173-178.
• Leser H., 1978, Landschaftsökologie, Ulmer, Stuttgart.
• Mapa geologiczna Tatr Polskich 1:10000, ark. Czerwone Wierchy, 1958, Wyd. Geologiczne, Warszawa.
• Mapa geologiczna Tatr Polskich 1:10000, ark. Kościelec, 1978, Wyd. Geologiczne, Warszawa.
• Mapa topograficzna w skali 1 10000. Tatry Polskie, 1988, Wydawnictwo Czasopisma Wojskowe, Warszawa.
• Niedźwiecki J., 2005, Mozaikowoić krajobrazu wysokogórskiego na wybranych przykładach w Tatrach, praca magisterska, WGiSR UW, Warszawa.
• Niedźwiecki J., 2006, Trudności zastosowania metody kateny geoekologicznej w krajobrazie wysokogórskim. Przegląd Geograficzny, 78, 3, 383-395.
• Opp Ch., 1983, Eine Diskussion zum Catena-Begriff, Hallsches. Jahrb. f. Geowiss., 8, 75-80.
• Opp Ch., 1985, Bemerkungen zurCatena-Konzeption unterbesonderer Berücksichtigung dereine Catena ausbildenden Prozesse, Petermanns Geographische Mitteilungen, 125, 25-32.
• Opp Ch., 1987, Zur Charakteristik einer Catena am Nordrand des Thüringer Beckens, Hallsches. Jahrb. f. Geowiss., 12, 101-107.
• Ostaszewska K., 2002, Geografia krajobrazu. Wybrane zagadnienia metodologiczne. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.
• Raczkowska Z., 1999, Rzeźba stoków w otoczeniu Kasprowego Wierchu [w:] A. Kotarba, A. Kozłowska (red.), Badania geoekologiczne w otoczeniu Kasprowego Wierchu, Prace Geograficzne IGiPZ PAN, 174, 17-24.
• Richling A., 1984, Z metodyki badań krajobrazowych w Tatrach, Prace i Studia Geograficzne, 5, 103-111.
• Skrajna Turnia 1:1000, 1978, UW, Warszawa.
• Solon J., 2002, Ocena różnorodności krajobrazu na podstawie analizy struktury przestrzennej roślinności. Prace Geograficzne IGiPZ PAN, 185, 1-232.
• Soltyk K, 1995, Typy katen krajobrazowych okolic Sandomierza, praca magisterska wykonana w Zakładzie Geoekologii pod kierunkiem dr. R. Czarneckiego, WGiSR UW, Warszawa.
• Tatry - Kocioł Goryczkowy Świński. Mapa sytuacyjno-wysokościowa 1:1000, materiały niepublikowane.
• Selected geoecological catenas in two glacial cirques in the Tatra Mts.