Transformacja wsi 1989-2009 : zmienny rytm modernizacji

• Autorzy: Maria Halamska

Warianty tytułu

The Polish Countryside in the Process of Transformation 1989-2009 : a Differing Pace of Modernization

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W szkicu autorka wykazuje, że w długiej perspektywie czasowej na polskiej wsi, podobnie jak w Europie Zachodniej oraz Środkowej, zachodzą cztery wielkie procesy zmieniające jej oblicze: deruralizacja, dezagraryzacja, kształtowanie się nowego modelu rolnictwa (pezantyzacja/depezantyzacja) oraz restratyfikacja. Kształtują one nowe miejsce wsi w społeczeństwie, nowe miejsce rolnictwa w społeczeństwie i gospodarce oraz nową strukturę wsi jako subsystemu społecznego. Zmiany były obserwowane w całym analizowanym dwudziestoleciu, choć w krótszych odcinkach czasu przebiegały w różnym tempie. Trzy z nich - deruralizacja, dezagraryzacja i restratyfikacja -są kontynuacją procesów, które zachodziły już przed 1989 r. Występują one powszechnie zarówno w Europie Zachodniej, jak i Środkowo-Wschodniej. Pewną oryginalność można natomiast odnotować w tworzeniu się nowego modelu agrarnego, dostosowania postkomunistycznych struktur produkcyjnych rolnictwa do gospodarki rynkowej. (abstrakt oryginalny)

EN

The author of this essay argues that, in a longer time perspective, four major processes have been taking place in the countryside and changing its character in Polish as well as in other countries in Western and Central Europe: de-ruralization, de-agrarianization, development of a new model of agriculture (peasantization/ de-peasantization) and re-stratification. These processes are affecting 1) the place of the countryside in society, 2) the place of agriculture in society and in national economy, 3) the structure of the countryside as a social subsystem. These changes have been taking place throughout the last two decades, albeit with different speed in different time periods. Three of them, de-ruralization, de-agrarianization and re-stratification, are continuations of processes which took place before 1989. Their dynamics does not differ from that in Western and Central-Eastern Europe. The fourth, more original process can also be detected in the development of anew agrarian model: the adjustment of the post-communist structure of agricultural production to the market economy. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Wieś; Rozwój obszarów wiejskich; Modernizacja obszarów wiejskich; Przemiany społeczne

EN

Village; Rural development; Modernisation of the rural area; Social change

• Czasopismo: Studia Regionalne i Lokalne
• Rocznik: 2011
• Numer: nr 2
• Strony: 5--25

Twórcy

autor

Maria Halamska

• Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych (EUROREG) Uniwersytet Warszawski

Bibliografia

• Błąd M., 2009, "Rolnictwo jako "przechowalnia" nadwyżek siły roboczej w okresie transformacji systemowej w Polsce", Wieś i Rolnictwo, nr 4(145).
• Czapiński J., Panek T. (red.), 2001, Diagnoza społeczna 2000. Warunki i jakość życia Polaków oraz ich doświadczenia z reformami systemowymi po 10 latach transformacji, Warszawa: Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania.
• Czapiński J., Panek T. (red.), 2004, Diagnoza społeczna 2003. Warunki i jakość życia Polaków, Warszawa: Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania.
• Czapiński J., Panek T. (red.), 2006, Diagnoza społeczna 2005. Warunki i jakość życia Polaków, Warszawa: Vizja Press&IT.
• Czapiński J., Panek T. (red.), 2007, Diagnoza społeczna 2007. Warunki i jakość życia Polaków. Raport, Warszawa: Vizja Press&IT.
• Czapiński J., Panek T. (red.), 2009, Diagnoza społeczna 2009. Warunki i jakość życia Polaków. Raport, Warszawa: Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich.
• Czarnecki A., 2008, "Urbanizacja wsi w obrębie obszarów metropolitarnych", w: M. Drygas, A. Rosner (red.), Polska wieś i rolnictwo w Unii Europejskiej. Dylematy i kierunki przemian, Warszawa: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.
• Domański H., 2004, Struktura społeczna, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Dzun W., 2005, Państwowe gospodarstwa rolne w procesie przemian systemowych w Polsce, Warszawa: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.
• Dzun W., 2008, "Duże gospodarstwa rolne przed i po wejściu do UE", w: M. Drygas, A. Rosner (red.), Polska wieś i rolnictwo w Unii Europejskiej. Dylematy i kierunki przemian, Warszawa: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.
• Eberhard P, 1991, "Przemieszczenie i dynamika ludności wiejskiej w Europie Środkowo-Wschodniej w XX wieku", Zeszyty Instytutu Geografii Przestrzennego Zagospodarowania PAN, nr 3.
• Fedyszak-Radziejowska B., 2008, "Psychospołeczny wymiar zmian na polskiej wsi", w: M. Drygas, A. Rosner (red.), Polska wieś i rolnictwo w Unii Europejskiej. Dylematy i kierunki przemian, Warszawa: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.
• Frenkel I., 2003, Struktura społeczno-zawodowa ludności wiejskiej w świetle wyników Spisu 2002, Warszawa: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.
• Frenkel I., 2005, "Struktura demograficzno-zawodowa ludności wiejskiej w świetle wyników Narodowego Spisu Powszechnego 2002", w: A. Rosner (red.), Uwarunkowania i kierunki przemian społeczno-gospodarczych na obszarach wiejskich, Warszawa: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.
• Frenkel I., 2008, "Przemiany demograficzne i aktywność ekonomiczna ludności wiejskiej w pierwszych latach XXI wieku", w: M. Drygas, A. Rosner (red.), Polska wieś i rolnictwo w Unii Europejskiej. Dylematy i kierunki przemian, Warszawa: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.
• Fuga A., 2007, "Les groupes sociaux ruraux transitionnels. L'exemple albanais dans le contexte des Balkans ", w: Y. Lugenbuhl (red.), Nouvelles urbanités, nouvelles ruralités en Europe, Bruxelles, New York: P.I.E. Peter Lang.
• Halamska M., 1998, Dekolektywizacja rolnictwa w Europie Środkowej i jej społeczne konsekwencje, Warszawa: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.
• Halamska M., 2004, "A different end of the peasants?", Polish Sociological Review, nr 3(147).
• Halamska M., 2005, ""Segment agrarny" w zmieniającej się strukturze społeczeństwa polskiego", Wieś i Rolnictwo, suplement do nr 3(128).
• Halamska M., 2007, "Przemiany polskiej wiejskości", w: G. Gorzelak, A. Tucholska (red.), Rozwój, region, przestrzeń, Warszawa: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego. Departament Informacji i Promocji.
• Kaleta A., 2005, "Wielozawodowość na obszarach wiejskich", w: K. Gorlach, A. Foryś, W obliczu zmiany - wybrane strategie działania mieszkańców polskiej wsi, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Kovách I., 1997, "Jakość życia w 6 wybranych krajach postsocjalistycznych", Wieś i Rolnictwo, nr 3(96).
• Pięcek B., 2006, "Czy wieś polska się wyludnia?", Wieś i Rolnictwo, nr 1(130).
• Poczta W., 2008, "Rolnictwo", w: J. Wilkin, I. Nurzyńska, Polska wieś 2008. Raport o stanie wsi, Warszawa: Fundacja na rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa.
• Rocznik demograficzny, 2008, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny.
• Rocznik statystyczny rolnictwa i obszarów wiejskich, 2008, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny.
• Rocznik statystyczny województw, 2008, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny.
• Rey V., Gerbaud F. (red.), 1996, Les nouvelles campagnes de l'Europe centre orientale, Paris: CNRS Editions.
• Rosner A., 2008, "Przestrzenne zróżnicowanie poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego obszarów wiejskich w Polsce", w: M. Drygas, A. Rosner (red.), Polska wieś i rolnictwo w Unii Europejskiej. Dylematy i kierunki przemian, Warszawa: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.
• Szemberg A., 1998, "Przemiany w strukturze obszarowej gospodarstw chłopskich w pierwszych latach transformacji", Wieś i Rolnictwo, nr 1(98).
• Zegar J., 2007, "Kwestia gospodarstw samozaopatrzeniowych w Polsce", Wieś i Rolnictwo, nr 1 (134).
• Zegar J., 2008, "Z czego żyje polska wieś?", w: J. Wilkin, I. Nurzyńska, Polska wieś 2008. Raport o stanie wsi, Warszawa: Fundacja na rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa.