Spory wokół principiów ekonomii - wprowadzenie

• Autorzy: Marek Gruchelski
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W niniejszym artykule przedstawiono opinie zawarte w wybranych tekstach przygotowywanych na pierwszą sesję pt.: "Spory wokół pryncypiów ekonomii" XVII Sympozjum Naukowego Kolegium Zarządzania i Finansów Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie. Dotyczyły one stanu teorii ekonomii, skuteczności działania ekonomistów reprezentujących różne szkoły ekonomiczne w zakresie wykrywania i przeciwdziałania kryzysom w świetle obecnego kryzysu finansowego na świecie. Źródłem tych opinii byli zarówno autorzy tekstów, jak i ekonomiści zagraniczni o ugruntowanej renomie międzynarodowej. Na podstawie przedstawionych opinii sformułowano cztery wnioski sprowadzające się do dwóch tez: 1) Ekonomiści nie byli w stanie przewidzieć wystąpienia kryzysu ani jego rozmiarów. Jego przyczyny są zarówno natury subiektywnej, jak i obiektywnej. Do pierwszej grupy czynników zalicza się konformistyczną postawę znacznej części środowiska naukowego oraz brak rzetelności zawodowej wielu menedżerów i finansistów, np. z Wall Street. Wśród czynników obiektywnych wymienia się brak międzynarodowych systemowych i instytucjonalnych zabezpieczeń rynków finansowych, uniemożliwiających wyżej wspomniane, często przestępcze działania kadry menedżerów i finansistów. 2) Żaden ze współczesnych modeli makroekonomicznych, niezależnie czy opracowanych przez ekonomistów szkoły neoklasycznej czy keynesowskiej, nie opisuje dobrze współczesnej gospodarki i nie może być bezpośrednio wykorzystany jako narzędzie służące do przygotowania strategii wyjścia z kryzysu. Dlatego też zarówno rządy, jak i banki centralne zastosowały typowe rozwiązania keynesowskie z lat 30. XX wieku, adaptując je do dzisiejszej sytuacji poprzez znaczne rozszerzenie wielkości interwencji oraz skoordynowanie działań rządów i banków centralnych w skali całej gospodarki światowej. Obecny stan badań w zakresie teorii ekonomii powinien mobilizować ekonomistów do intensyfikacji działań nad opracowaniem modelu makroekonomicznego, który w sposób zadowalający opisywałby współczesną gospodarkę. Szczególnie pilną potrzebą jest objęcie badaniami krajów i regionów, które charakteryzują się gospodarką częściowo rynkową i w których mieszka większość mieszkańców świata, oraz relacjami pomiędzy tymi krajami a krajami wysoko rozwiniętymi o zaawansowanej gospodarce rynkowej. Druga części artykułu dotyczy relacji wzrost gospodarczy a bezrobocie w świetle nowych tendencji w postępie technicznym (określanych jako tzw. III rewolucja przemysłowa) zarówno w odniesieniu do krajów zaawansowanych gospodarczo, jak i relacji pomiędzy wzrostem gospodarczym w tych krajach a tworzeniem nowych miejsc pracy w krajach gospodarczo słabo zaawansowanych. Na podstawie rozważań tu prowadzonych możemy stwierdzić, że: 1) w skali całej gospodarki światowej obok tradycyjnego podejścia, według którego wzrost produkcji będzie prowadzić do wzrostu zatrudnienia i ograniczenia bezrobocia będzie występować zarówno sprzężenie zwrotne pomiędzy wzrostem gospodarczym a bezrobociem, ale również na coraz większą skalę nastąpi odwrócenie relacji wzrost ekonomiczny-bezrobocie; 2) z odwróceniem relacji wzrost gospodarczy-bezrobocie możemy mieć również do czynienia w przypadku ograniczania bezrobocia poprzez tworzenie nowych miejsc pracy w krajach słabiej zaawansowanych ekonomicznie, jako źródła popytu na wzrost produkcji w krajach ekonomicznie wysoko rozwiniętych.

EN

The above article consists of three parts. The first part presents the opinions included in the texts selected for the first session entitled "Arguments over the Principles of Economy" of the 17th Scientific Symposium of the Collegium of Management and Finance, Warsaw School of Economics in Warsaw. They concern the state of the theory of economy, the effectiveness of the activity of economists representing different economic schools in the area of detection and prevention of crises in the light of the present financial crisis in the world. On the basis of the presented opinions the following conclusions are drawn: 1. Economists were able to predict neither the crisis nor its size. 2. No modern macroeconomic model, whether worked out within the neoclassical or Keynesian school, describes accurately the contemporary economy and cannot be used directly as a tool to work out a strategy to overcome the crisis. That is why both governments and central banks applied typical Keynesian solutions from the 1930s adjusting them to the present day situation through a considerable extension of the volume of intervention as well as the coordination of activities of governments and central banks in the whole world economy. The text presented in the second part of the article concerns the relation of economic growth to employment in the light of new tendencies within technological progress (described as the so-called 3 rd industrial revolution). The final conclusion from the deliberations in this part of the article can be expressed as follows: 1. On the scale of the world economy, besides the traditional approach according to which the growth in production would lead to lower unemployment, there will be a feedback between the economic growth and unemployment but also on an increasing scale the relation between economic growth and unemployment will be reversed. 2. We may have to do with the reversed relation between the economic growth and unemployment also when reducing unemployment in the world economy through job creation in the less economically developed countries as a source of demand for production growth in well economically developed countries.

Słowa kluczowe

PL

Teoria ekonomii; Bezrobocie; Wzrost gospodarczy

EN

Economic theory; Unemployment; Economic growth

• Czasopismo: Studia i Prace Kolegium Zarządzania i Finansów / Szkoła Główna Handlowa
• Rocznik: 2011
• Numer: z. 107
• Strony: 9--27

Twórcy

autor

Marek Gruchelski

• Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

Bibliografia

• Bartkowiak R., Paradygmat ekonomii. Od Kartezjusza do Darwina, czyli od ekonomii klasycznej do ewolucji teorii ekonomicznej i ekonomii rozwoju, w: Nauki ekonomiczne w świetle nowych wyzwań gospodarczych, pod red. nauk. R. Bartkowiaka i J. Ostaszewskiego, Szkoła Główna handlowa, warszawa 2010.
• Bołkunow W., Rola przedsiębiorczości w gospodarce światowej według A. Schumpetera, w: Nauki ekonomiczne.
• Czerwonka M., Etyczne i behawioralne aspekty nauk ekonomicznych w dobie kryzysu finansowego, w: Nauki ekonomiczne.
• Dziewulski E, Woźny Ł., O decentralizacji efektywnych alokacji w równowadze ogólnej w warunkach ryzyka pewnej klasy, w: Nauki ekonomiczne.
• Garbicz M., Zapowiada się długa i wyczerpująca wojna pozycyjna (kryzys ekonomii, jego głównego nurtu czy incydent bez znaczenia?), w: Nauki ekonomiczne.
• Glapiński A., Ekonomia ewolucyjna a rozwój i kryzys, w: Nauki ekono-miczne.
• Gruchelski M., Wzrost gospodarczy a bezrobocie w wybranych teoriach wzrostu ekonomicznego i rynku pracy - wnioski dla polityki gospodarczej, Warszawa 2010, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie.
• Gruchelski M., Nowak E, Postęp techniczny i polityka plac efektywnościowych a wzrost gospodarczy. Przegląd literatury - wybrane modele, w: Wzrost gospodarczy a bezrobocie i nierówności w podziale dochodu, praca zbiór, pod redakcją W Pacho, M. Garbicz, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, 2008, s. 39.
• Kolasa M., Model neokeynesowski a kryzys finansowy, w: Nauki ekonomiczne.
• Kwiatkowski E., Bezrobocie. Podstawy teoretyczne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002.
• Mróz B., Teoria versus niepokorna rzeczywistość. Czy nauki ekonomiczne potrafią sprostać wyzwaniom XXI wieku?, w: Nauki ekonomiczne.
• Pelle D., Konwergencja i dywergencja - dwa oblicza wzrostu gospodarczego. Przegląd ustaleń teoretycznych, w: Nauki ekonomiczne.
• Rifkin J., Koniec Pracy - Schyłek siły roboczej na świecie i początek ery postryn- kowej, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2003.
• Słaby T., Naukowe obserwacje w ekonomii. Refleksje o umiejętności "dyskusji" z liczbami, w: Nauki ekonomiczne.
• Staniek Z., Ekonomia instytucjonalna a ekonomia głównego nurtu, w: Nauki ekonomiczne.
• Taranko T., Nauki ekonomiczne a praktyka gospodarcza. Jak zbliżyć te dwa światy?, w: Nauki ekonomiczne.
• Wojciechowska R., Zastosowanie logiki w ekonomii. Analiza metodologiczna nauk ekonomicznych, w: Nauki ekonomiczne.
• Zagler M., Growth and Employment in Europę, Yienna University 2003