Problem teologiczno-polityczny w konfrontacji meksykańskiego liberalizmu i katolickiego konserwatyzmu

• Autorzy: Jacek Bartyzel

Warianty tytułu

Theological-Political Problem in the Confrontation between Mexican Liberalism and Catholic Conservatism

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Tematem artykułu jest antynomia światopoglądowa pomiędzy ideologią liberalizmu o charakterze jakobińskim i agresywnie antyreligijnym a konserwatyzmem katolickim, których konfrontacja, także zbrojna, stała się zasadniczą treścią społecznej i politycznej historii niepodległego Meksyku, zwłaszcza od czasu tak zwanej Rewolucji Meksykańskiej (1910-1917). Zwycięzcy liberałowie, wykorzystując całą siłę aparatu administracyjnego, edukacyjnego i militarnego państwa, podjęli wówczas działania zmierzające wprost i otwarcie do instytucjonalnego unicestwienia Kościoła katolickiego. W części pierwszej artykułu przedstawiono kolejne fazy rewolucji liberalnej, począwszy od działań zmierzających do ustrojowej dekonfesjonalizacji państwa meksykańskiego, uwieńczonych indyferentną wyznaniowo Konstytucją z 1857 roku oraz ograniczającymi wolność Kościoła ustawami o randze konstytucyjnej, zwanych Prawami Reformy, poprzez proklamowanie światopoglądowej laickości państwa i nauczania oraz formalno-prawną likwidację Kościoła jako ciała korporacyjnego postanowieniami Konstytucji 1917 roku, aż po konstytucjonalizację (w 1934 roku) tak zwanej edukacji socjalistycznej, czyli ateistycznej i antyreligijnej, na wszystkich szczeblach nauczania. W drugiej części zaprezentowano poglądy i dążenia kontrrewolucji katolickiej, począwszy od XIX-wiecznych rojalistów i Partii Konserwatywnej, poprzez katolicyzm społeczny, inspirowany nauczaniem papieży Leona XIII i Piusa XI, powstanie zbrojne tak zwanych cristeros przeciwko tyranii Callesa, po narodowo-katolicki ruch synarchistyczny. Prezentacja obu powyższych fenomenów ideowych prowadzi do konkluzji, że "problem teologiczno-polityczny" w kontekście meksykańskim przejawiał się jako "walka na śmierć i życie" dwu narodów: "narodu indygenistyczno-liberalnego" i "narodu hiszpańsko-katolickiego" oraz dwu religii: "politycznej religii", będącej mieszanką liberalizmu, pozytywizmu, socjalizmu, wolnomularstwa i sztucznie wskrzeszanych mitów prekolumbijskich, oraz objawionej i dogmatycznej religii katolickiej. (abstrakt oryginalny)

EN

The article is an antinomy between the conflicting worldviews of the ideology of liberalism, on the one hand, which is characterized by Jacobinism and aggressive anti-religiousness, and on the other, Catholic conservatism. This armed confrontation became a fundamental part of the social and political history of independent Mexico, especially since the time of the Mexican Revolution (1910-1917). The victorious liberals, using the whole strength of the administrative, educational and military apparatus of the state, took action that was directly and openly aimed at the institutional destruction of the Catholic Church. The first part of the article presents the next phase of the liberal revolution, which began with actions that were designed to secularize the Mexican state, which culminated in the establishment of an indifferent constitution from 1857, which limited the freedom of the Church with regard to the significant constitutional laws, known as the Laws of Reform, through the proclamation of the ideological secularism of the state and teaching, as well as the formal-legal liquidation of the Church as a corporate body based on the 1917 Constitution, to the constitutionalisation (in 1934) of the so-called socialist education, which is atheistic and anti-religious at all levels in education. The second part of the article presents the views and aspirations of the Catholic counter-revolution, from the nineteenth-century royalists and the Conservative Party, through Catholic social, inspirational teaching of the Pope Leo XIII and Pius XI, the armed rising known as cristeros against the tyranny of Calles, after the national-Catholic synarchistic movement. It presents both these ideological phenomena which leads to the conclusion that the 'theological-political problem' in the Mexican context manifested itself as a 'fight to the death' of two nations: 'the liberal-indigenous nation' and the 'Hispanic-Catholic nation" as well as two religions: "the political religion', which is a mixture of liberalism, positivism, Freemasons, and artificially revived pre-Columbian myths, as well as a revelatory and dogmatic Catholic religion. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Rewolucja; Religia; Liberalizm; Kościół a polityka; Konserwatyzm

EN

Revolution; Religion; Liberalism; Church and politics; Conservatism

• Czasopismo: Horyzonty Polityki
• Rocznik: 2012
• Tom: 3
• Numer: nr 5 Religijne wizje polityki
• Strony: 35--61

Twórcy

autor

Jacek Bartyzel

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

Bibliografia

• Abascal S., Mis recuerdos. Sinarquismo y Colonta de Marta Auxiliadora (1935-1944), con importantes documentos de los Archivos Nacionales de Washington, Editorial Tradición Mexico 1980.
• Azkue A., La Cristiada. Los cristeros mexicanos (1926-1941), Scire/Balmes, Barcelona 2000.
• Carta de Lucas Alamân a Santa Anna, 23.03.1853, [w:] G. Garda Cantü, El pensamiento de la reacción mexicana, Historia documental 1810-1962, Empresas Editoriales, Mexico 1965.
• Constitución de Mexico de 05.02.1917. Tttulo primer o. Capttulo I. De las ga- rantias individuales,