Kształtowanie zainteresowań uczniów wyzwaniem współczesnej i przyszłej edukacji

• Autorzy: Barbara Klasińska

Warianty tytułu

Shaping the Interests of Students as a Challenge of the Present and Future Education

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Pojęcie zainteresowań towarzyszy człowiekowi przez całe życie, dlatego w związku z dynamicznymi przeobrażeniami współczesnego świata, w tym także edukacji, konieczna wydaje się reinterpretacja istoty, a zwłaszcza rodzajów oraz czynników rozwoju zainteresowań. Nieadekwatne do współczesności wydają się odpowiedzi na pytania, czym są zainteresowania, jaki jest porządek ich występowania, kto i/lub co decyduje o ich powstawaniu oraz jaka jest rola szkoły i nauczyciela w procesie ich kształtowania. W artykule podjęto próbę nakreślenia teoretycznych fundamentów tej problematyki w specyficznym oglądzie systemowym, zgodnie z tezą, że pewna całość jest czymś więcej ponad prostą sumę swych elementów, co oznacza spójny wertykalnie i horyzontalnie układ komponentów tak istoty zainteresowań, jak i metodyki ich formowania. I tak całościową definicję zainteresowań można dziś zastąpić ponadaddytywną, wedle której zainteresowania tworzą nie tylko łącznie, ale i w sprzężonych relacjach trzy składniki: poznawczy, emocjonalny i działaniowy. Podobnie metodyka kształtowania zainteresowań nie jest prostym zestrojem swych komponentów, lecz tworzy ją wertykalny i horyzontalny układ celów i treści, zasad i form oraz metod i środków wychowania oraz nauczania. Źródłem kształtowania zainteresowań jest nie tylko program nauczania i jego zalecenia odgórne lub autorskie, lecz także możliwości, aktywność i potrzeby uczniów, jak również rodziców, nauczycieli oraz zasoby społeczno-kulturowe środowiska szkolnego. Ponadto kształtowanie zainteresowań powinno odbywać się podczas różnorodnych form zajęć szkolnych oraz pozaszkolnych. Oprócz tego planowanie i realizacja założeń całościowości systemowej wymaga od nauczyciela sumienności i wytrwałości, dbałości o wzajemne relacje między składnikami procesu formowania zainteresowań. Konkludując, można stwierdzić, że kształtowanie uczniowskich zainteresowań przez stosowanie założeń całościowości systemowej, będące wyzwaniem współczesnej edukacji, jest zadaniem pracochłonnym, wymagającym pogłębionych starań i uwagi, jednak godnym urzeczywistniania ze względu na nowsze (głębsze i szersze) rezultaty poznania.(abstrakt oryginalny)

EN

The concept of interest is present throughout a persons entire life, therefore in conjunction with dynamic transformations of the modern world, including education, the reinterpretation of the essence, especially types and factors of development of interests seems necessary. Inadequate to the present day seem to be answers to the questions of what are interests, what is the order of their occurrence, who and/or what determines their occurrence and what is the role of schools and teachers in the process of their formation. The article attempts to outline the theoretical foundations of these issues in a specific systemic insight, in accordance with the idea that a whole is more than a simple sum of its parts, which means vertically and horizontally coherent system of components of the essence of interest, and methodology of their formation. And so the overall definition of interest can be replaced today with over additive one, according to which the interests are created not only combined, but also in relations incorporated of three components - cognitive, emotional and active. Similarly, the methodology of interest development is not a simple consonance of their components, it is created of vertical and horizontal system of objectives and contents, rules and forms as well as methods and means of education and teaching. The source of shaping the interest is not only the teaching program and its high or author's recommendations, but also opportunities, activities and needs of students, parents, teachers as well as socio-cultural resources of the school environment. Furthermore, the development of interests shall take place during various forms of school activities as well as extracurricular activities. In addition, the planning and realisation of the assumptions of system totality requires from the teacher the scrupulousness and perseverance, attention to mutual relations between the components of the process of formation of interest. In conclusion, we can say that the development of student's interest through the use of assumptions of system totality is a challenge of modern education and it is not an easy task - laborious, requiring a thorough effort and attention, but worthy of completion due to higher (deeper and wider) results of cognition.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Edukacja; Dzieci szkolne; Młodzież

EN

Education; School children; Youth

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Małopolskiej Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Tarnowie
• Rocznik: 2011
• Numer: nr 18
• Strony: 141--151

Twórcy

autor

Barbara Klasińska

• Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy Jana Kochanowskiego w Kielcach

Bibliografia

• Albińska P. 2007. Rodzina jako środowisko kształtujące zainteresowania. "Kwartalnik Edukacyjny", nr 4, s. 28-37.
• Dąbrowa M. 1975. Szkolne wycieczki historyczne. Warszawa: WSiP.
• Duraj-Nowakowa K. 1992. Teoria systemów a pedagogika. Kraków: Wyd. Naukowe WSP.
• Duraj-Nowakowa K. 2005. Źródła podejść do pedagogiki. Kielce: Wyd. ŚSW.
• Gaś Z.B. 2001. Doskonalący się nauczyciel: psychologiczne aspekty rozwoju profesjonalnego nauczycieli. Lublin: Wyd. UMCS.
• Grad J. 1997. Badania uczestnictwa w kulturze artystycznej w polskiej socjologii kultury: analiza metodologiczno-teoretyczna. Poznań: Wyd. Naukowe UAM.
• Gurycka A. 1989. Rozwój i kształtowanie zainteresowań. Warszawa: WSiP.
• Janowski A. 1985. Poznawanie uczniów. Warszawa: WSiP.
• Kaliszewska M., Klasińska B. (red.). 2010. Szkice systemowych ujęć pedagogiki. Kielce: Wyd. UJK.
• Kwiatkowski S.M. (red.). 2008. Edukacja ustawiczna: wymiar teoretyczny i praktyczny. Warszawa-Radom: IBE, ITE.
• Ostasz L. 2001. Potencjał ludzki a wychowanie: z antropologicznych podstaw pedagogiki. Olsztyn: Wyd. UWM.
• Przetacznik-Gierowska M., Makiełło-Jarża G. 1985. Psychologia rozwojowa i wychowawcza wieku dziecięcego. Warszawa: WSiP.
• Reber S. 2000. Słownik psychologii. Warszawa: Wyd. Naukowe Scholar.
• Sillamy N. 1994. Słownik psychologii. Katowice: Wyd. Książnica.
• Skorny Z. 1987. Psychologia wychowawcza dla nauczycieli. Warszawa: WSiP.
• Słoniewska H. 1959. Psychologiczna analiza zainteresowania. Poznań: Wyd. PTPN.
• Strelau J., Jurkowski A., Putkiewicz Z. 1974. Podstawy psychologii dla nauczycieli. Warszawa: PWN.
• Super D. 1972. Psychologia zainteresowań. Warszawa: PWN.
• Szewczuk W. (red.). 1975. Psychologia: zarys podręcznikowy. Warszawa: WSiP.
• Szewczuk W. (red.). 1998. Encyklopedia psychologii. Warszawa: Wyd. Fundacji "Innowacja".
• Tomaszewski T. (red.). 1972. Psychologia. Warszawa: PWN.
• Wesołowska E.A. 1988. Wychowanie patriotyczne w szkole. Warszawa: WSiP.
• Żebrowska M. (red.). 1977. Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży. Warszawa: PWN.