Perspektywy cywilizacji europejskiej

• Autorzy: Tadeusz Nowak

Warianty tytułu

Prospects for European Civilization

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Cywilizacja europejska, której źródła wywodzą się z kręgu cywilizacji śródziemnomorskiej, a ściślej ze starożytnej kultury greckiej i rzymskiej, przez kilkanaście stuleci znajdowała się w fazie ciągłego rozwoju. Przez ostatnie trzy wieki Europa stanowiła centrum świata, pełniąc w nim rolę dominującą. Apogeum jej potęgi politycznej i gospodarczej miało miejsce w ostatnim ćwierćwieczu XIX w. Państwa europejskie posiadały wówczas kolonie i terytoria zależne na wszystkich kontynentach. Jedynie w Ameryce Północnej prym wiodły Stany Zjednoczone. Mimo tak ogromnego znaczenia Europy, wiele żyjących w niej narodów nie było wolnych, a poszczególne państwa dzieliła przepaść ekonomiczna. Nie była to zatem Europa marzeń. W XX w. nastąpił w Europie ogromny postęp techniczny i wzrost poziomu życia. Miały jednak miejsce dwie barbarzyńskie, ludobójcze wojny, które pochłonęły dziesiątki milionów ofiar. Pod względem politycznym i moralnym był to zatem wiek klęski, zwłaszcza jego pierwsza połowa. Okazało się, że społeczeństwami wiodącej cywilizacji świata mogą zawładnąć zbrodnicze, totalitarne idee faszyzmu czy komunizmu. Druga połowa XX w. przyniosła powstanie i realizację koncepcji integracyjnych o zasięgu europejskim i transatlantyckim w postaci Rady Europy, Wspólnot Europejskich/Unii Europejskiej, NATO i OBWE, które w ramach współpracy multilateralnej miały jednoczyć świat Zachodu i oddziaływać cywilizacyjnie na świat niezachodni. (fragment tekstu)

EN

European civilization, or Western one in broader notion, ceases to perform a dominant role in the world. The civilizing mission of Europe gradually comes to a close. The greatest in the world's history European project of peaceful integration is losing its momentum of modernization. In the face of growing pressure for economic competitiveness, liberal democratic and free-market constitutional fundamentals of Western world appear to lose the previous quality of development. There are many social, economic and cultural phenomena and processes in Europe and the world that threaten the principles of humanism and democracy. The aforementioned tendencies may constitute a ground for conflicts and intra-civilizational confrontations, as well as give impulse to form a peaceful coexistence in the name of cooperation in multi-cultural, multi-religious and multi-racial world. The fate of European civilization and its place in the world's great transformation will depend to a great extent on the chosen way of solving European and global problems. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Cywilizacja europejska; Cywilizacja; Kultura

EN

European civilization; Civilization; Culture

• Czasopismo: Studia Europejskie / Centrum Europejskie Uniwersytetu Warszawskiego
• Rocznik: 2011
• Numer: nr 3
• Strony: 9--27

Twórcy

autor

Tadeusz Nowak

• Politechnika Białostocka

Bibliografia

• E. Haliżak, Północ w stosunkach międzynarodowych w: Stosunki międzynarodowe. Geneza, struktura, dynamika, red. E. Haliżak, R. Kuźniar, Warszawa 2005, s. 409-410.
• J. Holzer, Europa wojen. 1914-1945, Warszawa 2008, s. 14.
• Dylematy rozwoju, z R.Kapuścińskim rozmawia J.Gaul, "Przegląd Powszechny" nr 6/1996.
• P. Skudrzyk, Losy cywilizacji według Arnolda J. Toynbee'ego, Katowice 1992.
• S. Hungtington, Zderzenie cywilizacji, Warszawa 2007. Wielkimi krokami zbliża się epoka postmodernistyczna, wywiad A. Memchesa z socjologiem A. Zinowiewem, "Dziennik", dodatek "Europa Magazyn Idei" nr 98/2006.
• J. Skoczyński, Koneczny. Teoria cywilizacji, Warszawa 2003.
• F. Fukuyama, Koniec historii, tłum. T. Bieroń, M. Wichrowski, Poznań 1996.
• M.McLuhan, Zrozumieć media: Przedłużenie człowieka, Warszawa 2004.
• R. Kapuściński, Globalny świat w każdej wiosce, "Rzeczpospolita" nr 287/2000.
• R.Kapuściński, Rewolucja planetarna, "Więź" nr 10/2001. Wielość kultur jest przyszłością świata, z R. Kapuścińskim rozmawia Cz. Karkowski, Przegląd Polski", 2.06.2000.
• R. Kapuściński, Planeta Ziemia, "Gazeta wyborcza" nr 147/1999.
• Ciszej z tymi werblami, z R. Kapuścińskim rozmawia A. Domosławski, "Gazeta Wyborcza" nr 299/2002.
• T. Klementewicz, Państwo narodowe czy cywilizacja światowa? Przywództwo globalne jako główny problem stosunków międzynarodowych w: Wybrane problemy globalnej i regionalnej polityki międzynarodowej, red. E. Kużelewska i K. Stefanowicz, Poznań 2009, s. 143.
• J. Kłoczowski, Nasza tysiącletnia Europa, Warszawa 2010, s. 215.
• R. Kapuściński, Amerykański collage, "Ameryka" nr 231/1989.
• D. Milczarek, Świat na rozdrożu - ewolucja międzynarodowego otoczenia UE, "Studia Europejskie" nr 1/2010, s. 19.
• N. Ferguson, W orbicie Chin, tłum. T. Bieroń, "Newsweek", dodatek "Magazyn Idei" nr 3/2010.
• Nadchodzi wiek niepokoju, z G. Rachmanem rozmawia M. Nowicki, "Newsweek", dodatek "Magazyn Idei" nr 3/2010.
• R. Skarzyński, Czy istnieje porządek międzynarodowy? Jak starożytne i średniowieczne wzorce myślowe określają terminologię współczesnej nauki o stosunkach międzynarodowych w: Wybrane problemy globalnej i regionalnej polityki międzynarodowej, red. E. Kużelewska i K. Stefanowicz, Poznań 2009, s. 154-156.
• Nowy ład światowy, wywiad J. Żakowskiego z Z. Baumanem, "Polityka", 18.12.2010.
• Oswald A.G. Spenglera, Zmierzch Zachodu, tytuł oryginału Der Untergang das Abendlandes, tłum. J. Marzęcki, Warszawa 2001.
• M.Gulczyński, Zwiastuny cywilizacji racjonalnego dostatku, wykład wygłoszony 18.10.2010 na Uniwersytecie Zielonogórskim podczas jubileuszu 82-lecia autora.
• W. Bereś, K. Burnetko, Kapuściński: Nie ogarniam świata, Warszawa 2007, s. 134.
• W. Easterly, Pomoc zagraniczna dla łajdaków, tłum. T. Bieroń, "Newsweek", dodatek "Magazyn Idei" nr 3/2010.
• R. Kapuściński, Świat po 11 września. Ryszard Kapuściński w Salonie Profesora Dudka, "Odra" nr 1/2002.
• A. Sylwestrzak, Historia doktryn politycznych i prawnych, Warszawa 1995, s. 167.
• M. Burleigh, Święta racja. "Świeckie religie" XX wieku, tłum. M. Jatczak, Warszawa 2011, s. 455-460.
• R. Kapuściński, Rwący nurt historii. Zapiski o XX i XIX wieku, wybór tekstów i wstęp K. Strączek, Kraków 2008.
• J.E. Ziółkowska, Państwo narodowe w perspektywie wspólnoty europejskiej, Warszawa 2009, s. 201.
• T. Nowak, Rola Unii Europejskiej w kształtowaniu ładu międzynarodowego w: Polska prezydencja w Unii Europejskiej, red. J. Nadolska, K.A. Wojtaszczyk, Warszawa 2010, s. 520.
• P.J. Borkowski, Tożsamość międzynarodowa UE w świetle koncepcji ról międzynarodowych, "Przegląd Europejski" nr 1/2009, s. 69.