Paradygmaty współczesnego zarządzania kulturą w Polsce

• Autorzy: Jerzy Łysiński

Warianty tytułu

Paradigms of Contemporary Cultural Management in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Autor analizuje problem dwóch nurtów naukowych we współczesnych badaniach w zakresie zarządzania kulturą w Polsce. Peter Bendixen opisuje je jako dwa paradygmaty - platoński (instrumentalny) oraz arystotelesowski. Zdaniem niemieckiego badacza ekonomiki kultury, nurt platoński to taki, w którym "w sensie ilościowym i jakościowym dominują podstawy zarządzania przedsiębiorstwem", podczas gdy w ujęciu arystotelesowskim zarządzanie kulturą może jedynie spełniać funkcję wspierającą w stosunku do sztuki. Badacze zaliczani przez autora do zwolenników nurtu platońskiego opowiadają się za wprowadzaniem do sektora kultury publicznej rozwiązań organizacyjnych i zasad nowej ekonomii sektora publicznego. Profesor Jerzy Hausner krytykuje słabe strony publicznych instytucji kultury: ograniczenia w polityce kadrowej, brak bodźców do wzrostu produkcyjności, zachowania biurokratyczne, niechęć do podejmowania ryzyka, brak konkurencji, duże znaczenie czynników politycznych. Profesor Grażyna Prawelska-Skrzypek zwraca uwagę na konieczność wprowadzenia w kulturze wskaźników efektywności umożliwiających właściwą ocenę funkcjonowania instytucji kultury. Zdaniem badaczy reprezentujących arystotelesowski nurt w zarządzaniu kulturą, badacze "instrumentaliści" zbyt mechanicznie przenoszą do kultury pewne narzędzia zarządzania sprawdzające się w innych sektorach gospodarki. Krytycy instrumentalistów akcentują niewymierność wartości kulturalnych, a także sprzeczność w teorii zakładającej jednoczesny wzrost funkcji komercyjnej i poszerzanie zakresu artystycznych poszukiwań w instytucjach kultury. Wskazują ponadto na niekorzystne zewnętrzne determinanty uczestnictwa społeczeństwa w kulturze, które wymagają poważnych zmian systemowych. (abstrakt oryginalny)

EN

The author of the article analyses the issue of two different academic approaches in contemporary research on cultural management in Poland. Peter Bendixen describes them as the two paradigms-Platonic (instrumental) and Aristotelian. According to the German researcher, the Platonic approach is dominated by elements of company management, in both quantitative and qualitative aspects, while the Aristotelian approach assumes that the only role of cultural management is to support art. Researchers classified by the author as followers of the Platonic approach support the idea of transfering organizational solutions and principles of the new economy of the public sector into the cultural sector. Professor Jerzy Hausner criticizes weak points of the public cultural institutions, such as deficiencies in employment policy, lack of incentives for improved performance, bureaucratic behaviours, avoidance of risk, lack of competition, great influence of political factors. Professor Pawelska-Skrzypek points out the necessity to introduce indicators of effectiveness in the area of culture, which would enable proper assessment of the functioning of public cultural institutions. According to research workers supporting the Artistotelian approach to cultural management, 'instrumentalists' transfer management tools that are effective in other sectors of economy too mechanically. Opponents of the Platonic approach stress out the immeasurable character of cultural values as well as the existence of conflicting ideas within this theory, i.e. simultaneous growth of the commercial function and extension of the scope of artistic creation in public cultural institutions. Moreover, they talk about negative external factors influencing the society's access to culture, which require serious changes in the system. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Kultura; Zarządzanie kulturą; Sektor publiczny

EN

Culture; Cultural management; Public sector

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Małopolskiej Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Tarnowie
• Rocznik: 2012
• Tom: 20
• Numer: nr 1
• Strony: 99--111

Twórcy

autor

Jerzy Łysiński

• Małopolska Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Tarnowie

Bibliografia

• Pawłowski R., Kultura jest dla obywateli. Wywiad z prof. Jerzym Hausnerem, "Gazeta Wyborcza. Kultura", 22.12.2010, nr 298, s. 15.
• Mandel B., Kształcenie w zakresie zarządzania kulturą w szkołach wyższych - między wymogami teorii a potrzebami praktyki, "Zarządzanie Kulturą" 2008, z. 1.
• Smithuijsen C.B., 23 European Countries Reflect on Privatization, Desetatisation and Culture: Introduction to the Country Reports. W: A. v an Hemel, N. van der Wielen (red.), Privatisation/Desetatisation and Culture, Conference Reader for the Circle Round Table, Boekman Foundation/Twente University, Amsterdam 1997, s. 91-97.
• Stiglitz J., Ekonomia sektora publicznego, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2004. ISBN 83-01-14338-X.
• Barwacz K., Kierunki doskonalenia systemu nadzoru korporacyjnego przedsiębiorstw publicznych na przykładzie sektora komunalnego, "Zeszyty Naukowe Małopolskiej Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Tarnowie" 2009, nr 2(13), t. 2, s. 169-179.
• Hausner J., Instytucje kultury w czasach kryzysu. Wyzwania i zagrożenia - w jakich warunkach możliwa jest transformacja i nowoczesny model funkcjonowania instytucji? W: J. Sójka (red.), Instytucje kultury w czasach kryzysu, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań 2009. ISBN 978--83-61320-73-9.
• Ilczuk D., Zmiany w organizacji i finansowaniu narodowych instytucji kultury w Europie. Prywatyzacja i deetatyzacja, "Zarządzanie w Kulturze" 2003, t. 4, z. 6.
• Uzupełnienie Narodowej Strategii Rozwoju Kultury na lata 2004-2020, Ministerstwo Kultury, Warszawa 2005.
• Nesbitt R.G., Nie oglądaj się za siebie w gniewie. W: M. Lind, R. Minichbauer (red.), Europejskie polityki kulturalne 2015, Fundacja Bęc Zmiana, Warszawa 2009. ISBN 978-83-925107-4-1.
• Bendixen P., Wprowadzenie do ekonomiki kultury i sztuki, Wydawnictwo UJ, Kraków 2001. ISBN 83-233-1504-3.
• Prawelska-Skrzypek G., Polityka kulturalna polskich samorządów. Wybrane zagadnienia, Wydawnictwo UJ, Kraków 2003. ISBN 83-233-1700-3.
• Prawelska-Skrzypek G., Regionalne zróżnicowanie polityki kulturalnej polskich miast. W: J. Sójka (red.), Instytucje kultury w czasach kryzysu, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań 2009. ISBN 978-83-61320-73-9.
• Łysiński J., Dylematy związane z analizą wskaźników efektywności instytucji artystycznych na przykładzie filharmonii samorządowych w Polsce. W: J. Sójka (red.), Instytucje kultury w czasach kryzysu, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań 2009. ISBN 978-83-61320-73-9.
• Kiellińska K, Finansowanie kultury: dylematy teorii i praktyki, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 1995. ISBN 83-7016-883-3.
• Golinowska S., Ekonomika kultury. Stan badań, "Ekonomista" 1991,nr 1.
• Trzeciak H., Ekonomika teatru, Instytut Teatralny, Warszawa 2011. ISBN 978-83-931155-9-4.
• Gałuszka P., Biznes muzyczny, Wyd. Placet, Warszawa 2009. ISBN 978-83-7488-146-3.
• Bendixen P., O filozoficznych fundamentach zarządzania kulturą, "Zarządzanie Kulturą" 2008, z. 1.
• Łysiński J., Bariery rozwoju funkcji komercyjnej samorządowych filharmonii w Polsce, praca doktorska, Wydział Zarządzania i Komunikacji Społecznej UJ, Kraków 2007.
• Światowy G., Kuźniak K., Orientacja marketingowa w tworzeniu oferty rynkowej filharmonii. W:S. Flejterski,E. Roszkowska (red.), Teatry w Europie, Opera na Zamku, Szczecin 2004. ISBN 83-909715-3-4.
• Kołodko G.W., Wędrujący świat, Prószyński i S-ka, Warszawa 2008. ISBN 978-83-7469-712-5.
• Kłoskowska A., Kultura masowa - krytyka i obrona, PWN, Warszawa 1980. ISBN 83-01--01511-X.
• Sowa J., Rewolucja kulturalna - tak, ale jaka? O możliwych kierunkach polskiej polityki kulturalnej, "Zarządzanie Kulturą" 2010, nr 3.