Polscy przedsiębiorcy na rynku pracy: racjonalność oczekiwań na temat zatrudnienia

• Autorzy: Emilia Tomczyk
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Jednym z najbardziej istotnych czynników, kształtujących decyzje podmiotów gospodarczych, są ich oczekiwania na temat przebiegu zjawisk i procesów ekonomicznych w przyszłości. W teorii ekonomii powszechnie podkreślane jest kluczowe znaczenie oczekiwań w planowaniu działalności gospodarczej oraz ich niekwestionowany wpływ na obserwowane zachowania podmiotów gospodarczych. Szczególnym zainteresowaniem ekonomistów cieszą się analizy racjonalności oczekiwań. Założenie o racjonalności podmiotów gospodarczych jest nieodłącznym elementem większości teorii ekonomicznych; od lat towarzyszą mu jednak wątpliwości, na ile jest ono uzasadnione. Intuicja podpowiada, że nie ma prostej odpowiedzi na pytanie o stopień racjonalności podmiotów gospodarczych; trudno z góry zgodzić się ze skrajnymi poglądami całkowicie odrzucającymi koncepcję racjonalnego gospodarowania lub też traktującymi ją jako fakt nie ulegający wątpliwości. Rozstrzygnięcie tego dylematu wymaga, między innymi, zdefiniowania terminów "racjonalność" i "oczekiwania podmiotów gospodarczych" oraz wyboru metody formalnej weryfikacji hipotezy o racjonalności oczekiwań. Celem artykułu jest sformułowanie i zweryfikowanie tezy, że oczekiwania polskich przedsiębiorstw na temat zmian zatrudnienia kształtują się w sposób racjonalny. Pytanie o racjonalność prognoz zmian zatrudnienia jest pytaniem o znaczeniu nie tylko teoretycznym. Oczekiwania na temat kształtowania się zatrudnienia w gospodarce mogą mieć wpływ na politykę płacową i politykę zatrudnienia przedsiębiorcy, a umiejętność skutecznego przewidywania sytuacji na rynku pracy może stanowić jeden z czynników przewagi konkurencyjnej. Część druga zawiera krótką prezentację definicji i metod obserwacji oczekiwań podmiotów gospodarczych ze szczególnym uwzględnieniem jakościowych badań ankietowych, których wyniki stanowią podstawę analizy empirycznej. Część trzecia poświęcona jest opisowi danych na temat oczekiwań, pochodzących z testu koniunktury Instytutu Rozwoju Gospodarczego Szkoły Głównej Handlowej oraz ich odpowiedników w oficjalnej sprawozdawczości statystycznej. Zaprezentowane są w niej również wyniki procedury kwantyfikacji oczekiwań, szerzej opisanej w załączniku. W części czwartej przedstawiono zarys hipotezy racjonalnych oczekiwań J.F. Mutha, stanowiącej narzędzie empirycznej analizy oczekiwań polskich przedsiębiorców. Wyniki testów nieobciążoności oczekiwań oraz ortogonalności błędów predykcji opisane są w części piątej. Część szósta zawiera podsumowanie wyników i wnioski. W załączniku przedstawiono procedurę zastosowania regresyjnej metody kwantyfikacji oczekiwań do danych testu koniunktury na temat przewidywanych zmian zatrudnienia. Ostatnią część stanowi wykaz literatury. (abstrakt oryginalny)

Słowa kluczowe

PL

Rynek pracy; Zatrudnienie; Teoria racjonalnych oczekiwań; Analiza racjonalności

EN

Labour market; Employment; Rational expectations theory; Rational analysis

• Czasopismo: Decyzje
• Rocznik: 2004
• Numer: nr 2
• Strony: 67--84

Twórcy

autor

Emilia Tomczyk

• Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

Bibliografia

• Adamowicz E. (1998) Możliwości opisu stanu gospodarki na podstawie testów koniunktury, w: Statystyczne i ekonometryczne metody badania krótkookresowych zmian stanu gospodarki, Prace i Materiały Instytutu Rozwoju Gospodarczego nr 60, Szkoła Główna Handlowa, Warszawa
• Anderson O. (1952) The business test of the IFO-Institute for Economic Research, Munich, and its theoretical model, "Revue de l'Institut International de Statistique" 20: 1-17
• Freyberg E. (1989) Teoria racjonalnych oczekiwań, Monografie i Opracowania nr 289, Szkoła Główna Planowania i Statystyki, Warszawa
• Kowalski T. (2001) Proces formułowania oczekiwań a teoria cyklu wyborczego. Implikacje dla polityki gospodarczej, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu
• Leonard J.S. (1980) Wage expectations in the labor market:survey evidence on rationality, NBER Working Paper No 440, Cambridge
• Muth J.F. (1961) Rational expectations and the theory of price movement, "Econometrica" 29: 315-335
• Osińska M. (2000) Ekonometryczne modelowanie oczekiwań gospodarczych, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu
• Pesaran M.H. (1984) Expectations Formations and Macroeconometric Modelling, w: P. Malgrange, P.-A. Muet (red.) Contemporary Macroeconomic Modelling, Basil Blackwell, Oxford
• Pesaran M.H. (1989) The Limits to Rational Expectations, Basil Blackwell, Oxford
• Rocki M., Tabeau A. (1994) Metody kwantyfikacji jakościowych danych ankietowych, maszynopis, Instytut Ekonometrii Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie
• Sheffrin S.M. (1996) Rational Expectations, Cambridge University Press, Cambridge
• Theil H. (1952) On the time shape of economic microvariables and the Munich business test, "Revue de l'Institut International de Statistique" 20: 105-120
• Tomczyk E. (2001) Racjonalność oczekiwań respondentów testu koniunktury, w: Analiza tendencji rozwojowych w polskiej gospodarce na podstawie testu koniunktury, Prace i Materiały Instytutu Rozwoju Gospodarczego nr 70, Szkoła Główna Handlowa, Warszawa
• Tomczyk E. (2002) Test koniunktury jako źródło danych o oczekiwaniach podmiotów gospodarczych, w: E. Adamowicz (red.) Diagnozy i prognozy stanu gospodarki w świetle badań koniunktury, Prace i Materiały Instytutu Rozwoju Gospodarczego nr 73, Szkoła Główna Handlowa, Warszawa
• Tomczyk E. (2004) Racjonalność oczekiwań. Metody i analiza danych jakościowych, Szkoła Główna Handlowa, Warszawa
• Tyszka T., Zaleśkiewicz T. (2001) Racjonalność decyzji. Pewność i ryzyko, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne