Historyczne procesy identyfikacji narodowej i wyznaniowej dawnej Rzeczypospolitej

• Autorzy: Marek Przeździecki

Warianty tytułu

Historical Processes of National and Religious Identification of the Former Commonwealth of Two Nations

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Kształtowanie się narodów jest rezultatem skomplikowanych i długotrwałych procesów, z których największe znaczenie mają procesy historyczne. Na procesy narodotwórcze wpływa wiele czynników (obiektywnych i subiektywnych), które na siebie oddziałują. Historycznie przynależność narodową utożsamiało się z więzią pokrewieństwa (prawo krwi), w której dzieci dziedziczyły przynależność po rodzicach. Za naturalne kryteria tworzenia się narodu przyjmowano kryterium pochodzenia, językowe i terytorialne. Ważnym czynnikiem narodowotwórczym jest wspólnota kultury i obyczajów, a wspólne dziedzictwo kulturowe ma istotne znaczenie dla integracji narodów na płaszczyźnie uznawanych wartości kulturowych oraz daje grupom etnicznym poczucie jedności. Etniczna definicja narodu zalicza do wspólnoty kulturowej tradycje, obyczaje, kulturę ludową i wierzenia religijne. Wspólnotę kulturową narodu tworzą ponadto reprezentacyjne elementy twórczości (sztuka, architektura, literatura, muzyka) składające się na dziedzictwo kulturowe. Możemy też wyróżnić ekonomiczne koncepcje kształtowania się narodu. Do czynników narodowo- twórczych zaliczamy ponadto czynnik ideologiczny (zyskujący na znaczeniu). Procesy narodowotwórcze poprzedzone są na ogół kształtowaniem się tożsamości narodowej. (fragment tekstu)

EN

The formation of nations is the outcome of complicated processes, of which the most important are historical processes. The ethnic definition of a nation includes traditions, customs, folk culture and religious beliefs as a part of cultural community. The symbolic beginning of the modern Polish nation was the year 1569. At that time, noblemen were the nation. The analysis of the process of nation forming in the territory of the Commonwealth concerns the genesis of Poles, Lithuanians, Latvians, Estonians, Belarusians and Ukrainians, and also, to some extent, Russians. The national identity of the Polish-Lithuanian state was defined by its federal system, the nobility democracy and elective monarchy, its multicultural, multireligious and multiethic nature. The Commonwealth of the XVI and XVII centuries was the phenomenon of antemurale - 'the rampart of Christianity'. The idea of bringing about a rapprochement between the nations of the former Commonwealth was approved by Pope John Paul II who supported European integration. The Pope believed that in the process of European integration one should not draw solely from the experience of Western countries but one should also appreciate the cultural heritage of the Middle and Eastern European nations together with the former Commonwealth of Two Nations. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Tożsamość narodowa; Historia Europy; Tożsamość; Kultura narodowa

EN

National identity; History of Europe; Identity; National culture

• Czasopismo: Studia Europejskie / Centrum Europejskie Uniwersytetu Warszawskiego
• Rocznik: 2012
• Numer: nr 2
• Strony: 113--140

Twórcy

autor

Marek Przeździecki

• Uniwersytet Warszawski, doktorant

Bibliografia

• H. Manikowska, Więź narodowa i państwowa w: Kultura Polski średniowiecznej XIV-XV w., red. B. Geremek, Warszawa 1997, s. 886.
• E. Gellner, Narody i nacjonalizmy, Warszawa 1991.
• W. Wrzesiński, Polska, Polacy, mniejszości narodowe, Wrocław 1992, s. 8.
• S. Bieleń, Tożsamość międzynarodowa Federacji Rosyjskiej, Warszawa 2006, s. 21.
• J. Kukułka, Historia współczesna stosunków międzynarodowych, Warszawa 2007, s. 15-18.
• A. Walicki, Naród, nacjonalizm, patriotyzm, Kraków 2009.
• A.D. Smith, Nacjonalizm, Warszawa 2007.
• P. Lawrence, Nacjonalizm, historia i teoria, Warszawa 2009.
• H. Wisner, Unia, sceny z przeszłości Polski i Litwy, Warszawa 1988, s. 203-215.
• U. Augustyniak, Historia Polski 1572-1795, Warszawa 2008, s. 292-293.
• Kultura Polski średniowiecznej XIV-XV w., red. B. Geremek, Warszawa 1997, s. 7.
• T. Snyder, Rekonstrukcja narodów. Polska, Ukraina, Litwa, Białoruś 15691999, Sejny 2006, s. 13-15.
• J. Tazbir, 1586-1696 w: Polska na przestrzeni wieków, H. Samsonowicz, A. Wyczański, J. Tazbir, J. Staszewski, T. Kizwalter, T. Nałęcz, A. Paczkowski, A. Chwalba, Warszawa 2006, s. 226.
• E. Meilünas, Litwa-Polska: od Unii do Unii w: Unia lubelska: dziedzictwo wielu narodów, red. A. Gil, Lublin 2010, s. 15.
• Cz. Miłosz, Rodzinna Europa, Kraków 2001, s. 17-18.
• P. Łossowski, Po tej i tamtej stronie Niemna. Stosunki polsko-litewskie 1883-1939, Warszawa 1985.
• P. Kierończyk, Państwo łotewskie. Geneza i ustrój konstytucyjny, Gdańsk 2008, s. 15.
• Nowa dziesiątka Unii Europejskiej, red. D. Jędrzejczyk, Warszawa 2005, s. 267.
• J. Lewandowski, Estonia, Warszawa 2001, s. 13.
• E. Mironowicz, Białoruś, Warszawa 2007, s. 7.
• M. Jagiełło, Partnerstwo dla przyszłości, Warszawa 2000, s. 73.
• P. Wróbel, Kształtowanie się białoruskiej tożsamości narodowej a Polska, Warszawa 1990.
• P. Rudkouski, Powstawanie Białorusi, Wrocław 2009, s. 7.
• S. Yekelchyk, Ukraina. Narodziny nowoczesnego narodu, Kraków 2009, s. 7.
• A. Chojnowski, Ukraina, Warszawa 1997, s. 8.
• J. Kłoczowski, Europa Środkowo-Wschodnia w XIV-XVII wieku w: Historia Europy Środkowo-Wschodniej, red. J. Kłoczowski, Lublin 2000, s. 172.
• G. Motyka, Od rzezi wołyńskiej do akcji "Wisła". Konflikt polsko-ukraiński 1943-1947, Kraków 2011.
• W. Poliszczuk, Dowody zbrodni OUN i UPA, Toronto 2000.
• R. Skowron, Polska wobec wielkich konfliktów w Europie nowożytnej. Z dziejów dyplomacji i stosunków międzynarodowych w XV - XVIII wieku, Kraków 2009.
• Jan Paweł II, Homilia w czasie mszy św. koncelebrowanej na zakończenie Drugiego Zgromadzenia Specjalnego Synodu Biskupów poświęconego Europie (23.10.1999 r.), "L'Osservatore Romano", wyd. polskie, nr 12/1999, s. 48.
• Z. Sokolewicz, Kultura w procesie integracji europejskiej w: Integracja europejska. Wybrane problemy, red. D. Milczarek, A.Z. Nowak, Warszawa 2003 r. s. 436.
• J. Tazbir, Państwo bez stosów. Szkice z dziejów tolerancji w Polsce XVI i XVII wieku, Warszawa 2009, s. 18.
• H. Samsonowicz, A. Wyczański, Historia Polski, t. I do roku 1586, Warszawa 2007, s. 218-220.
• J. Tazbir, Polska przedmurzem Europy, Warszawa 2004, s. 31-54.
• E. Smułkowa, Międzynarodowe spotkanie badaczy-humanistów u Jana Pawła II na Watykanie (1 maja 1990) [w:] Księga pamiątkowa z okazji beatyfikacji Jana Pawła II, red. M. Bielawski, Warszawa 2011, s. 113.
• H. Łaszkiewicz, Jan Paweł II a Europa Środkowo-Wschodnia w: Historia jest wspólna. Jan Paweł II Wielki a dziedzictwo Rzeczypospolitej Wielu Narodów i Europy Środkowo-Wschodniej, red. J. Kłoczowski, G. Głuch, Lublin 2006, s. 48.
• P. Zychowicz, Nić Swianiewicza, "Rzeczpospolita", 11-12.12.2010.
• P. Smolar, Zapatrzeni w Banderę, "Le Monde", 17.02.1010.