Reforma bazowego systemu emerytalnego w Niemczech w 2001 roku - geneza i kierunki zmian

• Autorzy: Joanna Ratajczak

Warianty tytułu

Reform of the Base System of Old-Age Pensions in Germany in 2001 Origin and Directions of Changes

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Artykuł omawiający problematykę związaną z szeroko rozumianym pojęciem "zabezpieczenia społecznego", dokonuje oceny ostatnich zmian, jakie zostały przeprowadzone w Niemczech w zakresie zabezpieczenia na starość w 2001 roku. Punktem wyjścia tej oceny jest identyfikacja podstawowych uwarunkowań reformy (czynników ekonomicznych i demograficznych). Trudno obecnie określić, czy zmiany te (wskazujące na tendencję odchodzenia od społecznej gospodarki rynkowej i państwa opiekuńczego) przyniosą pożądane oszczędności i przyczynią się do ożywienia gospodarczego Niemiec. Według autorki istotne znaczenie dla ostatecznych skutków reformy emerytalnej będzie miała sytuacja ekonomiczna Niemiec w najbliższych latach, w tym powodzenie realizacji pakietu naprawczego pod nazwą Agenda 2010. (fragment tekstu)

EN

The article deals with the recent fundamental changes as regards old age security in Germany in 2001. A starting point for the considerations is identification of the basic conditions of the reform. The most important premises for the changes introduced were financial problems of the base system caused by unfavourable economic factors (low rate of growth or simply economic stagnation, high unemployment rate, growing state deficit) as well as demographic factors (aging population, "upwards" and "downwards"). Although the changes in old-age security were oriented first of all towards these problems, they had to take into account social conditions (e.g. transformation in the model of a family and lifestyle) and political conditions (breakdown of the political consensus, international commitments, increased importance of the postulate of women's rights, and the like). Following hot debates the option of modifying the existing repartition system was accepted. Among others the maximum level of premiums was established and the income-oriented policy was implemented, individual (mathematical) equivalence of benefits was increased, the target rate of replacement was decreased (a valorization formula was changed). At the same time an assumption was made that the base old-age pension in the future will have to be supplemented with voluntary savings within the second and the third groups. For those threatened with poverty at old age the minimum old-age pension (financed from taxes by separate bodies) was introduced. Today it is difficult to predict whether those changes - indicating clearly a tendency to abandon the social market economy and welfare state (so far the greatest achievement of post-war Germany) - will result in the desired savings and contribute to the economic revival (among others through the growth of investment due to increased individual savings supported by the state). Of crucial importance for the final effects of the old-age pensions reform will be the economic situation of Germany in the next few years including implementation of Agenda 2010 repair package by the government of Chancellor Gerhard Schroeder. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Reforma systemu emerytalnego; System emerytalny; Starzenie się społeczeństw; Zabezpieczenie emerytalne; Zabezpieczenie społeczne; Świadczenia emerytalne

EN

Pension system reform; Pension schemes; Ageing of the population; Pension arrangement; Social security system; Retirement benefits

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe / Akademia Ekonomiczna w Poznaniu
• Rocznik: 2004
• Numer: nr 46
• Strony: 277--307

Twórcy

autor

Joanna Ratajczak

Bibliografia

• Altersvermogens-Erganzungsgesetz (BGBl. I Nr. 13 vom 26.03.2001, 403)
• Altersvermogensgesetz (BGBl. I Nr. 31 vom 29.06.2001, 1310)
• Andere Zeiten - andere Sorgen, Sinus Institut Munchen, Munchen 1999
• Augusztinovics M., Johnson P., Wnioski końcowe - system emerytalny i projekt reformy, w: Systemy i reformy emerytalne. Wielka Brytania, Szwecja, Włochy, Węgry i Polska, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Materiały z Zagranicy 1997, z. 1 (48)
• Barr N., Reforming Pensions: Myths, Truths, and Policy Choices, IMF Working Paper WP/00/139, International Monetary Fund 2000
• Bofinger P., Faßhauer S., Probleme und Scheinprobleme der Alterssicherung in Deutschland, Wirtschaftsdienst 1999, H. 4
• Borsch-Supan A., Das deutsche Rentensystem, w: Deutsches Institut fur Altersvorsorge, Gesetzliche Alterssicherung. Reformerfahrungen im Ausland; ein systematischer Vergleich aus sechs Lander, Deutsches Institut fur Altersvorsorge Gmbh, Koln 1999
• Bundesversicherungsanstalt fur Angestellte, Die BfA informiert. Altersvorsorge, BfA, 1. Auflage, Berlin 2000
• Czepulis-Rutkowska Z., Systemy emerytalne a poziom zabezpieczenia emerytalnego emerytów, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa 2000
• Deutsches Institut fur Altersvorsorge, Die Deutschen und ihr Geld. Einkommen, Vermogen, Alterssicherung und die Einstellung dazu im Spiegel empirischer Befunde, Deutsches Institut fur Altersvorsorge Gmbh, Koln 1999
• Die Rente, Bundesministerium fur Arbeit und Sozialordnung, April 2002
• Dziewięcka-Bokun L., Systemowe determinanty polityki społecznej, wyd. 2 posz., Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2000
• Engstier H., Families in Germany - a Statistical View, Bundesministerium fur Familie, Senioren, Frauen und Jugend, Bonn, January 1999
• Fach D., Finke R., Stanowsky J., Altersvorsorge zwischen demographischem Druck und Wirtschaftswachstum, Dresdner Bank AG, Frankfurt am Main 1999
• Fink W., Betriebliche Altersversorgung als Vergutungsbestandteil: Gestaltung und Integration flexibler Versorgungszusagen, Deutscher Universitats-Verlag, Wiesbaden 1998
• Golinowska S., Polityka społeczna. Koncepcje - instytucje - koszty, Poltext, Warszawa 2000
• Golinowska S., System emerytur ustawowych w Niemczech, w: Bazowe systemy emerytalno-rentowe w świecie, red. S. Golinowska, t. 1, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Studia i Materiały 1993, z. 16 (389)
• Golinowska S., Systemy emerytalno-rentowe w świecie, w: Bazowe systemy emerytalno-rentowe w świecie, red. S. Golinowska, t. 1, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Studia i Materiały 1993, z. 16 (389)
• Kahrs H., Vom "Ausgleichsfaktor" zum "VDR-Faktor": Zwei Methoden der Rentenkurzung, www.labournet.de
• Kolb R., Die Bedeutung des Versicherungsprinzips fur die gesetzliche Rentenversicherung, w: Versicherungsprinzip und soziale Sicherung, red. W. Schmahl, Mohr, Tubingen 1985
• Krupp H.-J., Alterssicherung - umfassende Strukturreform erforderlich, Wirtschaftsdienst 2000, H. 8
• Księżopolski M., Polityka społeczna. Wybrane elementy porównań międzynarodowych, Biblioteka Pracownika Socjalnego, Wydawnictwo Naukowe "Śląsk", Katowice 1999.
• Neumann M.J.M., Ein Einstieg in die Kapitaldeckung der gesetzlichen Renten ist das Gebot der Stunde, Wirtschaftsdienst 1998, H. 5
• Ratajczak J., Kobieta w ubezpieczeniowym systemie emerytalnym na przykładzie zabezpieczenia na starość w Niemczech, w: Status kobiet w ubezpieczeniach. Zagrożenia, przeciwdziałania i ochrona ubezpieczeniowa, cz. 1, red. J. Jędrzejczyk, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Katowicach, Prace Naukowe, Katowice 2004
• Ratajczak J., Państwo a zakładowe i indywidualne zabezpieczenie emerytalne w Niemczech - przykład "Riester-Rente", w: Ubezpieczenia w polskim obszarze rynku europejskiego. Wyzwania i oczekiwania, Konferencja Naukowa w Warszawie 25 kwietnia 2003 r., Oficyna Wydawnicza Branta, Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania im. Leona Koźmińskiego w Warszawie, Warszawa 2004
• Ratajczak J., System emerytalny w Niemczech, w: Systemy emerytalne w krajach Unii Europejskiej, red. T. Szumilicz, M. Żukowski, Twigger, Warszawa 2004
• Roos L., Troska o starość i tworzenie własności (majątku), Polityka Społeczna 1998, nr 2
• Rurup B., Das Riestersche Rentenreformkonzept: Evolution statt Restauration oder Revolution, Wirtschaftsdienst 2000, H. 8
• Rurup B., Politische Konsequenzen der Bevolkerungsalterung, Wirtschaftsdienst 2000, H. 9
• Schmahl W., Kapitalmarktorientierte Reform der gesetzlichen Rentenversicherung - der Stein der Weisen? Wirtschaftsdienst 1998, H. 5
• Schmahl W., Paradigmenwechsel mit unklarem Ausgang - Anmerkungen zu Reformvorschlagen zur Alterssicherung, Wirtschaftsdienst 2000, H. 8
• Schmahl W., Pensions Reforms in Germany: Major Topics, Decisions and Developments, w: Transformation of Social Security: Pensions in Central-Eastern Europe, red. K. Muller, A. Ryll, H.-J. Wagener, Physica-Verlag, Heidelberg 1999
• Schmahl W., System ubezpieczeń emerytalnych w Niemczech, Polityka Społeczna 1993, nr 3
• Schmahl W., The "2001 Pension Reform" in Germany - A Paradigm Shift and its Effects, ZeS-Arbeitspapier Nr. 11/02, Universitat Bremen
• Schmahl W., Umlagefinanzierte Rentenversicherung in Deutschland. Optionen und Konzepte sowie politische Entscheidungen als Einstieg in einen grundlegenden Transformationsprozeß, w: Soziale Sicherungssysteme und demographische Herausforderungen, Hrsg. W. Schmahl, Mohr Siebeck, Tubingen 2001
• Schmahl W., Versicherungsgedanke und Sozialversicherung, w: Versicherungsprinzip und soziale Sicherung, red. W. Schmahl, Mohr, Tubingen 1985
• Schmahl W., Viebrok H., Adjusting Pay-as-you-go Financed Pension Schemes to Increasing Life Expectancy, Schmollers Jahrbuch 2000, H. 120
• Schmid J., Die demographische Lage Deutschlands - Gegenwart und vorhersehbare Zukunft, Wirtschaftsdienst 2000, H. 9
• Statistisches Bundesamt, www.statistik-bund.de
• VDR, Rentenversicherung in Zeitreihen 2002
• Werde M., Fur eine einkommensunabhangig beitragsfinanzierte Grundrente, Wirtschaftsdienst 2000, H. 2
• Zweiter Zwischenbericht der Enquete-Kommission. Demographischer Wandel. Herausforderungen unserer alter werdenden Gesellschaft an den einzelnen und die Politik, Deutscher Bundestag, 1998
• Zwonicek Ch., OECD-Perspektiven des Dreisaulenkonzepts der Altersvorsorge, Versicherungswirtschaft 2000, H. 1
• Żukowski M., Tradycje europejskiej polityki społecznej, w: Studia europejskie, red. R. Domański, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań 1993
• Żukowski M., Wielostopniowe systemy zabezpieczenia emerytalnego w Unii Europejskiej i w Polsce. Między państwem a rynkiem, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań 1997